تأسیس و افراد برازنده:
- شروع: وقتی دولت اموی سال ۱۳۲ در جنگ «الزاب الکبرى» در شمال عراق سقوط نمود، امیر ابراهیم بن حرب بن خالد بن یزید به شمال عراق فرار نموده شکست خوردگان اموی را جمع کرد، وبه سوی مستحق بودن یزید در خلافت و ولایت دعوت نمود، و ادعا کرد که یزید سفیانی منتظری است که به زمین باز خواهد گشت، و زمین را بعد از آنکه پر از ظلم شده پر از عدل خواهد نمود.
- اینکه منطقۀ کردها را به حیث پناهگاه خویش اختیار نمودند سببش این بود که مادر مروان دوم که دولت اموی در دوران وی سقوط کرد، از جمله کردها بود.
- عدی بن مسافر: وی در مقدمۀ فراریان از سلطۀ عباسی بود، از لبنان به حکاریۀ کردستان کوچ نمود، نسبش به مروان بن حکم می‌رسد، لقبش شرف الدین ابوالفضائل است، با شیخ عبد القادر ملاقات نموده از وی تصوف را اخذ نمود، سال ۱۰۷۳م و یا ۱۰۷۸م تولد گردیده بود و بعد از نود سال زندگی وفات کرد و در لالش در منطقۀ شیخان عراق دفن گردید.
- صخر بن صخر بن مسافر: معروف به شیخ ابوالبرکات، باکاکایش عدی همراهی نمود، و جانشین وی گردید، و وقتی وفات کرد در پهلوی قبر کاکایش در لالش دفن گردید.
- عدی بن ابی البرکات: ملقب به ابو المفاخر، و مشهور به کردی سال ۶۱۵هـ/۱۲۱۷م وفات کرد.
- پسرش شمس الدین ابومحمد معروف به شیخ حسن جانشین وی گردید، سال ۵۹۱هـ/۱۱۹۴م تولد گردیده بود، توسط وی فرقۀ یزیدیه منحرف گردید، از دوستی یزید و عدی بن مسافر به تقدیس آندو و تقدیس شیطان پرداختند، بعد از آنکه کتاب «الجلوة لأصحاب الخلوة» و کتاب «محك الإيمان» و کتاب «هداية الأصحاب» را تألیف کرد در سال ۶۴۴هـ/۱۲۴۶م وفات نمود، وی نام خود را نیز در کلمۀ شهادت داخل کرده بود، چنانچه الحال نزد بعضی از یزیدی‌ها یافت می‌شود.
- شیخ فخر الدین برادر شیخ حسن: ریاست دینی و فتوا مخصوص اولادۀ وی گردید.
- شرف الدین محمد پسر شیخ فخرالدین: وی در سال ۶۵۵هـ/۱۲۵۷م در حالیکه به سوی سلطان عزالدین سلجوقی روان بود، در راه کشته شد.
- زین الدین یوسف بن شرف الدین محمد: به مصر سفر نمود و در طلب علم و عبادت بیرون گردید، و سال ۷۲۵هـ در تکیۀ عدویه در قاهره وفات کرد.
- بعد از آن به سبب جنگ‌هائی که میان آنان و میان مغل، سلجوقی‌ها، و فاطمی‌ها واقع گردید، تاریخ شان پنهان و مجهول گردید.
- در آن دوران شیخ زین الدین ابوالمحاسن ظاهر گردید، که نسب خود را به برادر اصلی ابوالبرکات عدی می‌رسانید، وی امیر یزیدیه درشام تعیین گردید، ملک سیف الدولة قلاوون وی را، بعد از آنکه نظر به کثرت طرفدارانش خطر پنداشته می‌شد، زندانی نمود، و درزندان وی وفات کرد.
- بعد از وی پسرش شیخ عزالدین آمد، مقر وی درشام بود، به لقب امیر الامراء ملقب گردید، می‌خواست که یک انقلاب امویه را به راه اندازد، بنابرآن سال ۷۳۱هـ زندانی شد ودر زندان وفات کرد.
- دعوت وحرکت شان به طور دوامدار مورد شکنجه وفشارحکام قرار گرفت، ومنطقۀ شیخان در عراق به حیث مرکز یزیدی‌ها باقی ماند، مخفی کردن اسرار مهم‌ترین نشانه‌های این طریقه بود.
- آخرین رئیس یزیدیه، امیر ابویزید اموی توانست که سال۱۹۶۹م اجازۀ بازگشائی مکتبی را برای دعوت یزیدیه در بغداد، جادۀ رشید، بگیرد که هدف از آن زنده ساختن عربیت طائفه اموی یزیدی بود، و وسیلۀ رسیدن شان به آن، نشر دعوت قومی همراه با تأیید حقایق روحیه وزمانیه بود، شعار شان عرب اموی القومیه ویزیدی العقیده بود.
- آخرین امیر برای آنان امیر تحسین بن سعید امیر شیخان بود.
- می‌توانیم که کلام را خلاصه نموده بگوییم: این حرکت چندین مرحله را طی نموده است:
* مرحلۀ اول: حرکت اموی سیاسی، که در دوستی یزید بن معاویه انعکاس کرده بود.
* مرحلۀ دوم: تبدیل شدن حرکت به طریقۀ عدویه درزمان شیخ عدی بن مسافر اموی.
* مرحله ءسوم: پنهان شدن شیخ حسن به مدت شش سال، بعد از آن خارج شدن وی با کتاب‌هایش که در آن‌ها با شعائر و تعالیم درست اسلامی مخالفت کرده بود.
* مرحلۀ چهارم: خروج کامل از اسلام، تحریم خواندن و نوشتن، و داخل شدن عقاید فاسد باطنی در تعالیم شان.