تأسیس و افراد برازنده:
ابتداء فکر قومیت در اواخر قرن نوزدهم و اوائل قرن بیستم، ضمن یک حرکت مخفی، که بخاطر آن در پایتخت خلافت عثمانی، گروه‌هائی جمع می‌شد و خلوتگاه‌هائی تشکیل می‌گردید شروع شد، بعد از آن در ضمن حرکت علنى و آشکارا در اجتماعات ادبی که مقر آن در دمشق و بیروت می‌بود ظهور نمود، بعد از آن در ضمن یک حرکت سیاسی آشکارا، در مجلس اول عربی که سال ۱۹۱۲م در پاریس برگذار گردید، در صحنه آمد. در آنچه ذکر می‌شود اشاره‌ایست به مهم‌ترین گروه‌های قومیگرا حسب تسلسل تاریخی:
- گروه سوریه: که آن را سال ۱۸۴۷م نصارا، در دمشق تأسیس نمود و از آنجمله‌اند: بطرس بستانی و ناصیف یازجی.
- گروه سوریه (در بیروت): که آن را سال ۱۸۶۸م نیز نصارا تأسیس نمود که از جمله ایشان‌اند سلیم بستانی و منیف خوری.
- الجمعية العربية السریه: در سال ۱۸۷۵م قدم به ظهور نهاد و شاخه‌هائی در دمشق، طرابلس و صیدا نیز دارد.
- جمعیة حقوق الملة العربية: در سال ۱۸۸۱م ظاهر گردیده و شاخه‌هائی نیز دارد، هدف این جمعیة اتحاد میان مسلمانان و مسیحی‌ها می‌باشد.
- جمعیة رابطة الوطن العربي: این گروه را نجیب عازوری سال ۱۹۰۴م در پاریس تأسیس نمود و کتابی هم بنام «يقظة العرب» تألیف کرد.
- جمعية الوطن العربي: آن را خیر الله خیر الله سال ۱۹۰۵م در پاریس تأسیس نمود، و در همان سال اولین کتاب قومی را بنام «الحركة الوطنية العربية» به نشر رسانید.
- الجمعية القحطانيه: سال ۱۹۰۹م ظاهرشد. و آن یک گروه سری بوده مؤسس آن خلیل حمادۀ مصری می‌باشد.
- جمعیة «العربية الفتاة» آن را طلاب عرب که از جملۀ ایشان محمد بعلبکی نیز بود، سال ۱۹۱۱م در پاریس تشکیل دادند.
- الكتلة النیابية العربية: سال ۱۹۱۱م ظاهر گردید.
- حزب لامركزیه: سال ۱۹۱۲م.
- الجمعیات الاصلاحیه: اواخر ۱۹۱۲م، این جمعیات در بیروت، دمشق، حلب، بغداد، بصره و موصل تشکیل گردید، متشکل از افراد مختلف مسلمانان و نصارا بود.
- المؤتمر العربي در پاریس: آن را سال ۱۹۱۲م بعضی از طلاب عرب تشکیل داد.
- حزب العهد: ۱۹۱۲م، آن یک حزب مخفی بود که ضابط‌های عربی آن را در لشکر عثمانی تشکیل داده بودند.
- جمعية العلم الاخضر: سال ۱۹۱۳م که از جمله تأسیس کنندگان آن دکتور فایق شاگر می‌باشد.
- جمعية العلم: سال ۱۹۱۴م در موصل ظاهر گردید.
با وجود آنچه گذشت دعوت قومیت عربی در محدوده مناطق اقلیت‌های غیر مسلمان و در میان تعداد محدودی از پسران مسلمان که از این مفکوره متأثر شده بودند محصور بود، و آنوقت مفکورۀ عام مردمی گردید که دعوت را رئیس مصر جمال عبد الناصر به سوی خود خواست و تمام اسباب نشراتی و امکانیات دولت خویش را در خدمت آن گذاشت.
- ولی ممکن است که بگوییم: الحال این دعوت در مرحلۀ کاهش و یا لا اقل در مرحلۀ خمود و جمود زندگی می‌کند.
- ساطع مصری (۱۸۸۰- ۱۹۶۸) رهبر قومیت عربی، مهم‌ترین مفکر آن، و مشهورترین دعوتگران به شمار می‌رود، وی تألیفات زیادی دارد که آن‌ها حیثیت اساسی را دارد که مفکورۀ قومیت عربی بالای آن بنا نهاده شده است، بعد از وی و در مرتبۀ دوم میشل عفلق قرار دارد.