موسوعه آسان در بیان گروهها و فرقه ها

افکار و معتقدات:

- آنان دولت اشتراکی تشکیل دادند که مبنای آن اشتراک در دارائی‌ها و عدم احترام به ملکیت شخصی بود.

- مردم را در زنان شریک می‌دانند و دلیل شان ریشه کن کردن اسباب دشمنی و بدبینی است، پس برای هیچکس جائز نیست که خانم خود را از برادران خود بپوشاند.

- لغو نمودن احکام اساسی اسلام مثل نماز، روزه و تمام فرائض دیگر.

- استفاده نمودن از شدت و خوشنت در راه بر آورده ساختن اهداف.

- عقیده دارند که قیامت و عذاب باطل و دروغ می‌باشد، و جنت عبارت از نعمت‌های دنیا، و عذاب عبارت از مشغول شدن اصحاب شریعت به نماز، روزه، حج، و جهاد می‌باشد.

- افکار و عقاید خویش را میان کارگران، دهقانان صحراء نشینان جاهل و ضعیف نفسان، و میان کسانی که رغبت به لذت‌های عاجل دارند به نشر می‌رسانند، بنابراین جامعۀ قرامطه یک جامعۀ ملحدین و خونریز‌ها بوده که نفس، مال و آبروی مردم را حلال می‌دانند.

- به عصمت قائل‌اند، و می‌گویند که بودن امام معصوم در هر زمان ضروری است تا ظاهر را تأویل کند، و در عصمت مساوی پیامبر می‌باشد، از جملۀ تأویلات شان اشیاء ذیل می‌باشد:

* جنابت: عبارت است از عجله نمودن در افشاء راز برای پذیرندۀ دعوت قبل از آنکه به مرتبۀ استحقاق برسد.

* روزه: عبارت است از نگه داشتن و پرهیز کردن از افشاء راز.

* بعث و قیامت: عبارت است از هدایت شدن به مذهب آنان.

* پیامبر: عبارت از شخصی است که بالای وی از طرف خدای اول به قوت خدای دوم قوت قدسیۀ صافی فیضان شده باشد.

* قرآن: آن عباراتی است که توسط آن محمد جاز معارفی که بالایش فیضان شده بود تعبیر کرده است بناء قرآن مرکب از کلام خود محمد جبوده مجازا آن را کلام خدا می‌گویند.

- بالای پیروان خویش چنان مالیات تعیین می‌کنند که نزیک می‌شود درآمد هر فرد شان در آن غرق شود.

- قائل به وجود دو خدای قدیم هستند که یکی از آن‌ها علت وجود دومی‌اش می‌باشد، و اینکه خدای اول جهان را توسط خدای دوم آفریده است، نه مستقیم و بلا واسطه، اول کامل است دوم ناقص، اول نه به وجود موصوف می‌شود و نه به عدم، نه موصوف است و نه هم غیر موصوف.

- بالای مردم از طریقۀ اظهار ظلم امت بر علی بن ابی طالب و کشتن حسین وارد می‌شوند.

- قائل به رجعت هستند، و اینکه علیسغیب را می‌داند، ووقتی بالای کسی راه یافتند [و آن را مایل به مذهب خود ساختند] آنگاه وی را از حقیقت مذهب خویش که عبارت از ساقط ساختن مکلفیت‌ها و ویران کردن دین است باخبر می‌سازند.

- معتقد‌اند که ائمه، ادیان، و اخلاق جز گمراهی چیز دیگری نیست.

- به سوی مذهب خویش یهود، صابئه، نصارا، مجوس، فلاسفه، اشخاص جاهل، ملحدین، و دهری‌ها را دعوت می‌نمایند، نزد هرکس از همان دروازه‌ای پیش میایند که مناسب حالش باشد.