٦- نواقض (باطل کننده های) وضو
٦٢- عن أنس بن مَالكٍ رضي الله عنه قال: کان أصْحَابُ رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم على عَهْدِهِ يَنْتَظرُونَ الْعِشَاءَ، حتى تَخْفِقَ رُؤُوسُهُم، ثُمَّ يُصَلُّونَ ولا يَتَوَضَّأونَ. أخرجه أبو داود، وصححه الدارقطني، وأصْلهُ في مُسْلم.
٦٢- از انس رضی الله عنه روایت است که: اصحاب رسول الله صلى الله علیه وآله وسلم در زمان پیامبر (آن قدر) منتظر نماز عشاء می‌ماندند که (خوابشان می‌برد) سرهایشان به طرف زمین متمایل می‌شد، و سپس نماز می‌خواندند، و وضو نمی‌گرفتند. ابو داوود روایت کرده، و دار قطنی آن را صحیح دانسته است، و اصل این حدیث در صحیح مسلم است.
٦٣- وعن عائشة رضي الله عَنْهَا قالتْ: جاءَتْ فاطمةُ بنتُ أبي حُبَيش إلى النّبي صلى الله عليه وآله وسلم فقَالَتْ: يا رسولَ الله! إنِّي امْرَأَةٌ أُسْتَحَاضُ فلا أَطْهُرُ، أَفَأَدَعُ الصَّلاةَ؟ قالَ: «لا، إنّمَا ذلِكَ عِرْقٌ ولَيْسَ بحَيْضٍ، فإذا أَقْبَلَتْ حَيْضَتُكِ فَدَعِي الصَّلاةَ، وإذا أَدْبَرَتْ فاغْسِلي عَنْكِ الدَّمَ ثمَّ صَلِّي». متفق عليه.
وللبخاريِّ: «ثمَّ تَوَضَّأي لِكُلِّ صلاةٍ». وأشار مُسْلمٌ إلى أنهُ حَذَفَها عَمْداً.
٦٣- عائشه رضی الله عنها روایت می‌کند که: فاطمه بنت ابی حبیش نزد پیامبر صلى الله علیه وآله وسلم آمد و عرض کرد: ای رسول الله صلى الله علیه وآله وسلم! من زنی هستم که حیض می‌شوم و پاک نمی‌شوم (خون بند نمی‌شود) آیا نماز را ترک کنم؟ فرمود: «خیر، آن (خون بر اثر پارگی) رگی است، و حیض نیست، هر گاه حیض تو شروع شد، نماز نخوان، و هر گاه مدت آن تمام شد، خون را بشوی و سپس نماز بخوان». متفق علیه. و در روایت بخاری آمده: «سپس برای هر نماز وضو بگیر».
و مسلم اشاره کرده که این جمله را قصداً حذف کرده است.
٦٤- وعن عليِّ بن أبي طالبٍ رضي الله عنهُ قال: كُنْتُ رَجُلًا مَذَّاءً فأمَرْتُ المِقْدَادَ أنْ يَسْأَلَ رسولَ الله صلى الله عليه وآله وسلم، فسَأَلَهُ فقَالَ: «فيهِ الْوُضُوءُ».
متفقٌ علیهِ، واللفظ للبخاری.
٦٤- علی بن ابی طالب رضی الله عنه می‌گوید: از من مذی زیاد خارج می‌شد، به مقداد بن اسود دستور دادم از پیامبر صلى الله علیه وآله وسلم در این باره سؤال کند، پس او سؤال کرد، ایشان فرمود: «در چنین حالتی وضو بگیرد».
متفق علیه می‌باشد، و این لفظ بخاری است.
٦٥- وعن عائشة رضي الله عنها،: أنَّ النَّبي صلى الله عليه وآله وسلم قَبّل بَعْضَ نِسائِهِ ثمَّ خَرَجَ إلى الصَّلاةِ وَلَمْ يَتَوَضَّأ. أخرجهُ أحمد وضعّفهُ البُخاريُّ.
٦٥- از عایشه رضی الله عنها روایت است که: پیامبر صلى الله علیه وآله وسلم یکی از همسرانش را بوسید و به نماز رفت و وضو نگرفت.
احمد روایت کرده، و بخاری این حدیث را ضعیف دانسته است.
٦٦- وعن أبي هرَيْرَةَ رضيَ الله عنهُ قالَ: قَالَ رسولُ الله صلى الله عليه وآله وسلم: «إذا وَجَدَ أَحَدُكُمْ في بطنِهِ شيئاً فأشكل عليه: أَخَرَجَ مِنْهُ شيءٌ أمْ لا؟ فَلا يخْرُجَنَّ مِنَ المَسْجِد، حتَّى يَسْمَعَ صَوْتاً أوْ يَجِدَ ريحاً». أخرجه مُسْلم.
٦٦- از ابوهریره رضی الله عنه روایت است رسول الله صلى الله علیه وآله وسلم فرمود: «هر گاه یکی از شما احساس کرد که چیزی از شکمش بیرون شده و تشخیص آن که آیا به یقین بیرون شده یا خیر و برایش مشکل بود، از مسجد بیرون نرود (وضویش نشکسته) تا صدایی بشنود، و یا بویی احساس کند». مسلم روایت کرده است.
٦٧- وعن طَلْقِ بن عليٍّ رضي الله عنه قالَ: قالَ رَجُلٌ: مَسَسْتُ ذَكَرِي أَوْ قَال: الرَّجُلُ يَمَسُّ ذَكَرَهُ في الصلاة أَعَلَيْهِ الْوُضُوءُ؟ فَقَالَ النّبيُّ صلى الله عليه وآله وسلم: «لا إنّما هُوَ بَضْعَةٌ مِنْك». أخرجهُ الخمسَةُ، وصحّحهُ ابنُ حِبّان، وقالَ ابنُ المَديني: هوَ أحْسَنُ مِنْ حديث بُسْرَة.
٦٧- از طلق بن علی رضی الله عنه روایت است که: مردی گفت: آلت تناسلی ام را لمس کردم، و یا گفت: مردی در نماز آلت تناسلی‌اش را لمس می‌کند، آیا باید وضو بگیرد؟ پیامبر صلى الله علیه وآله وسلم فرمود: «خیر، آن تکه گوشتی از بدن توست». خمسه روایت کرده‌اند، ابن حبان آن را صحیح دانسته و ابن مدینی می‌گوید: این حدیث از روایت بسره بهتر است.
٦٨- وعن بُسْرَةَ بِنْتِ صَفْوانَ رضي الله عنها: أنَّ رسُولَ الله صلى الله عليه وآله وسلم قالَ: «مَنْ مَسَّ ذَكَرَهُ فَلْيَتَوَضَّأ». أخرجه الخَمْسَةُ، وصَحّحهُ التِّرمِذيُّ وابن حِبّانَ، وقالَ البُخاريُّ: هُوَ أصَحُّ شيءٍ في هذا الْبَابِ.
٦٨- بسره دختر صفوان رضی الله عنها می‌گوید: پیامبر خدا صلى الله علیه وآله وسلم فرمود: «هر کس آلت تناسلی‌اش را لمس کرد، باید وضو بگیرد».
خمسه روایت کرده‌اند، و ترمذی و ابن حبان آن را صحیح دانسته است.
و بخاری می‌گوید: این صحیح ترین روایت در این باره است.
٦٩- وعن عائشة رضي الله عنها أنَّ رسولَ الله صلى الله عليه وآله وسلم قال: «من أصابَهُ قَيءٌ أَوْ رُعَافٌ أَوْ قَلَسٌ أَوْ مَذْيٌ، فَلْينْصَرِفْ فَلْيَتَوَضَّأ، ثمَّ ليَبْنِ على صلاتِهِ، وهُوَ في ذلك لا يَتَكَلّمُ». أَخْرَجَهُ ابن مَاجَهُ، وَضَعّفَهُ أَحْمَدُ وغيرُهُ.
٦٩- از عائشه رضی الله عنها روایت است رسول الله صلى الله علیه وآله وسلم فرمود: «هر کس استفراغ کرد یا از بینی‌اش خون آمد و یا از حلقش بلغمی خارج شد، و یا مذی از او خارج شد، برود و وضو بگیرد، و سپس نمازش را ادامه دهد، و در این فاصله حرفی نزند». ابن ماجه روایت کرده، احمد و دیگر محدثین این روایت را ضعیف دانسته‌اند.
٧٠- وعن جابر بن سَمُرةَ رضي الله عنه أنَّ رجُلاً سألَ النّبيَّ صلى الله عليه وآله وسلم: أَتَوَضَّأُ مِنْ لُحُومِ الْغَنَمِ؟ قالَ: «إنْ شِئْتَ» قالَ: أَتَوَضَّأُ مِنْ لُحُومِ الإبل؟ قالَ: «نَعَمْ». أخرجه مسلمٌ.
٧٠- جابر بن سمره رضی الله عنه می‌گوید: مردی از پیامبر صلى الله علیه وآله وسلم پرسید: آیا بعد از خوردن گوشت گوسفند وضو بگیرم؟ فرمود: «اگر خواستی». گفت: آیا بعد از خوردن گوشت شتر وضو بگیرم؟ فرمود: «آری». مسلم روایت کرده است.
٧١- وعن أبي هريرة رضي الله عنه قالَ: قالَ رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم: «مَنْ غَسّلَ مَيِّتاً فَلْيَغْتَسِلَ، ومَنْ حَمَلهُ فَلْيَتَوضَأ». أخرجه أحمد والنسائي والترمذي، وحسّنهُ، وقالَ أحمدُ: لا يَصحُّ في هذا البابِ شيءٌ.
٧١- از ابوهریره رضی الله عنه روایت است پیامبر صلى الله علیه وآله وسلم فرمود: «هر کس جنازه‌ای را شست، باید غسل کند و هر کس آن را حمل کرد، باید وضو بگیرد». احمد و نسائی و ترمذی روایت کرده‌اند، و ترمذی آن را حسن دانسته است، و احمد می‌گوید: درباره‌ی این مسئله هیچ حدیث صحیح وجود ندارد.
٧٢- وعن عبد الله بن أبي بَكْرٍ رضيَ الله عنهُ: أنَّ في الكتابِ الذي كَتَبَهُ رسولُ الله صلى الله عليه وآله وسلم لِعَمْرِو بن حَزْمِ: أنْ لا يَمسَّ القْرْآنَ إلَّا طاهِرٌ. رَوَاهُ مَالكٌ مرسلاً، ووصَلَهُ النّسائيُّ وابن حِبّانَ، وهُو مَعْلُولٌ.
٧٢- عبدالله بن ابوبکر رضی الله عنها می‌گوید: در نامه‌ای که پیامبر خدا صلى الله علیه وآله وسلم به عمرو بن حزم نوشت، آمده که: به قرآن دست نزند، مگر کسی که (از جنابت و بی‌وضویی) پاک است. مالک بصورت مرسل روایت کرده است، نسائی و ابن حبان با اسناد متصل روایت کرده‌اند، و این روایت معلول (ضعیف) است.
٧٣- وَعَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ الله عَنْهَا قَالَتْ: كَانَ رَسُولُ الله صَلَّى عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَذْكُرُ الله عَلَى كُلَّ أَحْيَانِهِ. رَوَاه مُسْلِمٌ، وَعَلَّقَهُ الْبُخَاري.
٧٣- از عائشه رضی الله عنها روایت است که: رسول الله صلى الله علیه وآله وسلم در تمام حالاتش خدا را ذکر می‌کرد. این حدیث را مسلم روایت کرده است، و بخاری بصورت معلق ذکر کرده است.
٧٤- وعن أنس بن مالك رضي الله عنه: أنَّ النّبيَّ صلى الله عليه وآله وسلم احْتَجَمَ وصلى، ولمْ يَتَوَضَّأ. أخرجهُ الدارقطني، ولَيّنَهُ.
٧٤- انس بن مالک رضی الله عنه می‌گوید: پیامبر صلى الله علیه وآله وسلم حجامت کرد، و بدون این که (مجدداً) وضو بگیرد، نماز خواند.
دار قطنی روایت کرده، و آن را «لیّن» (ضعیف) قرار داده است.
٧٥- وعن مُعَاويةَ رضي الله عنه قال: قالَ رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم: «الْعَينُ وِكَاءُ السّهِ، فَإذا نَامَتِ الْعَيْنَانِ اسْتَطْلَقَ الْوِكَاءُ». رواهُ أحمد والطبراني، وزاد: «ومَنْ نَامَ فَلْيَتَوَضَّأ» وهذه الزِّيادَةُ في هذا الحديثِ عِنْدَ أبي داود مِنْ حديث عليَ دُونَ قَوْلِهِ: «اسْتَطْلَقَ الْوِكَاءُ» وفي كِلا الإسنادين ضَعْفٌ. ولأبي داودَ أيْضاً عن ابن عباس رضي الله عنهُمَا مَرْفوعاً: «إنما الوُضُوءُ على مَنْ نَامَ مُضْطَجِعاً». وفي إسنادِهِ ضَعْفٌ أيضاً.
٧٥- معاویه رضی الله عنه می‌گوید: پیامبر خدا صلى الله علیه وآله وسلم فرمود: «چشم؛ بند (مانع خروج چیزی از) مقعد است، لذا هر گاه چشمان بخواب بروند، بند (آن) باز می‌شود». احمد و طبرانی روایت کرده‌اند، و طبرانی افزوده: «هر کس خوابید، باید وضو بگیرد»، و این افزوده که در این حدیث است نزد ابو داوود در حدیث علی وجود دارد، اما جمله «استطلق الوکاء» (بند باز می‌شود) در آن نیست و در هر دو اسناد ضعف وجود دارد.
و نیز ابوداود بصورت مرفوع از ابن عباس رضی الله عنهما روایت می‌کند که: «تنها وضو بر کسی که به پهلو خوابیده (لازم) است». و در سند این روایت نیز ضعف است.
٧٦- وعن ابن عباس رضي الله عنهُمَا أنَّ رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم قالَ: «يأتي أحدَكُمْ الشّيْطَانُ في صَلاتِهِ فَيَنْفُخُ في مَقْعَدته، فَيُخَيّلُ إليه أنّه أَحْدَثَ، ولم يُحْدِثْ، فإذا وجد ذلك فلا يَنْصَرِفْ حَتى يَسْمَعَ صَوْتاً أو يَجِدَ رِيحاً». أخرجه البَزَّارُ.
وأصْلُهُ في الصَّحيحين مِنْ حديث عبد الله بن زَيْدٍ. ولمسلم عن أبي هريرة رضي الله عنه نحوه. وللحاكِمِ عن أبي سعيد مرفُوعاً: «إذَا جاءَ أحَدَكُمُ الشّيْطانُ، فقالَ: إنك أَحْدَثْتَ، فَلْيَقُلْ: كَذَبْتَ». وأخرجه ابنُ حِبّان بلفظ: «فَلْيَقُلْ في نَفْسِهِ».
٧٦- از ابن عباس رضی الله عنهما روایت است که رسول الله صلى الله علیه وآله وسلم فرمود: «شیطان در نماز یکی از شما می‌آید و در (شرمگاه‌اش) مقعدش فوت می‌کند، لذا آن فرد تصور می‌کند، وضویش شکسته است در حالی که وضویش نشکسته است، هر گاه کسی چنین چیزی را احساس کرد، نمازش را رها نکند، تا صدایی بشنود یا بویی احساس کند». بزار روایت کرده، و اصل این حدیث در صحیحین از روایت عبدالله بن زید رضی الله عنه است.
و مسلم حدیثی به همین معنا از ابو هریره رضی الله عنه روایت کرده است.
و حاکم از ابو سعید رضی الله عنه بصورت مرفوع روایت کرده است:
«هر گاه شیطان نزد یکی از شما آمد (وسوسه کرد) وگفت: که تو بی‌وضو شده‌ای، باید بگوید: «تو دروغ می‌گویی». و ابن حبان بلفظ: «باید در دلش بگوید» روایت کرده است.