٤- معامله عرایا جایز است (معامله خرمای تازه روی درخت با خرمای کهنه و خشک) و همچنین فروش اصل درختان و میوه‌ها
٧١٢- عَنْ زيْدِ بنِ ثابتٍ رَضيَ اللّهُ عَنْهُ: أَنَّ رَسُولَ الله صلى الله عليه وآله وسلم رَخّصَ في الْعَرَايا أَنْ تُباعَ بخَرْصِهَا كَيْلاً. مُتّفقٌ عَلَيْهِ.
ولِمُسْلمٍ: رَخّصَ في الْعريْةِ يَأْخُذُهَا أَهْلُ الْبَيْتِ بخَرْصِهَا تَمْراً يأكُلُونَهَا رُطبَاً.
٧١٢- زید بن ثابت رضی الله عنه می‌گوید: رسول خدا صلى الله علیه وآله وسلم در عریه [٢٧]اجازه داد، به صورت تخمینی و کیلی معامله شود. متفق علیه. ودر روایت مسلم آمده: رسول خدا صلى الله علیه وآله وسلم برای خانواده‌هایی که نخل ندارند، اجازه داد در معامله عریه به اندازه تخمینی خرمای خشک بدهند، و خرمای تازه بگیرند و بخورند.
٧١٣- وَعَنْ أَبي هُرَيْرْةَ رضيَ اللَّهُ تَعَالَى عَنْهُ: أَنّ رَسُولُ اللَّهِ رَخّص في بَيْعِ الْعَرايا بخرْصِها فيما دُونَ خَمْسةِ أَوْسُقٍ أَوْ في خَمْسةِ أَوْسُقٍ. مُتّفقٌ عَلَيْهِ
٧١٣- از ابو هریره رضی الله عنه روایت است که رسول الله صلى الله علیه وآله وسلم معامله عریه را (که خرما تازه را با خرمای کهنه) به صورت تخمینی خرید و فروش می‌کنند، اجازه داد؛ مشروط بر آنکه در کمتر از ٥ وسق یا ٥ وسق باشد. متفق علیه.
٧١٤- وَعَنْ ابنِ عُمَرَ رَضيَ اللَّهُ تَعَالَى عَنْهُمَا قالَ: نهى رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وآله وسلم عَنْ بَيْع الثِّمار حَتّى يَبْدُوَ صَلاحُهَا نهى الْبَائِعَ والْمُبْتَاعَ. مُتّفقٌ عَلَيْهِ.
وَفي روَايةٍ: وكانَ إذا سُئِلَ عَن صَلاحِهَا قالَ: حتى تَذْهَبَ عاهَتُها.
٧١٤- ابن عمر رَضی اللَّهُ تَعَالَى عَنْهُمَا می‌گوید: پیامبر صلى الله علیه وآله وسلم از خرید و فروش میوه قبل از رسیدن منع کرد، فروشنده و خریدار؛ هر دو را منع کرد. متفق علیه. و در روایت دیگر آمده: منظور از رسیدن (پخته شدن) میوه چیست؟ فرمود: «تا از آفت زدگی در امان بماند».
٧١٥- وَعَنْ أَنَس بن مَالكٍ رَضي اللَّهُ تَعَالَى عَنْهُ أَنَّ النبيَّ صلى الله عليه وآله وسلم نهَى عَنْ بَيْعِ الثِّمار حَتى تُزْهَى. قِيلَ: وَمَا زَهْوُهَا؟ قالَ: «تحْمَارُّ وَتَصْفَارُّ». مُتفقٌ عَلَيْهِ وَاللفْظُ للْبُخاريِّ.
٧١٥- انس بن مالک رضی الله وعنه می‌گوید: پیامبر صلی الله علیه وآله و سلم از فروش میوه تا زمانی که پخته شود؛ منع فرمود. گفته شد: منظور از پخته شدن آن چیست؟ فرمود: «سرخ یا زرد شود». متفق علیه و این لفظ بخاری است.
٧١٦- وعنه رَضيَ اللَّهُ تعالى عَنْهُ: أَنَّ النّبي صلى الله عليه وآله وسلم نهَى عَنْ بَيْعِ الْعنبِ حتّى يَسْوَدَّ وَعَنْ بَيْعِ الحبِّ حَتّى يَشْتدَّ. رَوَاهُ الْخَمْسةُ إلا النّسَائيَّ وصحّحَهُ ابْنُ حِبّانَ وَالْحاكِمُ.
٧١٦- از او (انس) رضی الله عنه روایت است: که پیامبر صلی الله علیه وآله و سلم از فروش انگور تا سیاه شدن (منظور انگورهایی است که پس از رسیدن دانه‌هایشان سیاه می‌شود) و از فروش دانه (حبوبات) تا اینکه سخت و صفت شوند، منع فرمود. «خمسه» بجز نسایی روایت کرده‌اند، و ابن حبان و حاکم صحیح دانسته‌اند.
٧١٧- وَعَنْ جَابر بنِ عَبْدَ اللَّهِ رَضيَ الله تَعَالَى عَنْهُمَا قالَ: قالَ رسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وآله وسلم: «لَوْ بِعْتَ مِنْ أَخِيك تَمْراً فأَصَابَتْهُ جَائْحَةٌ فَلا يحلُّ لكَ أَنْ تَأخُذَ مِنْهُ شَيْئاً بمَ تَأخُذُ مَالَ أَخِيك بغَيْر حَقّ؟». رَوَاهُ مُسْلمٌ. وَفي روايةٍ لَهُ: أَنَّ النّبيَّ صلى الله عليه وآله وسلم أَمَرَ بوضْعِ الْجَوائح.
٧١٧- جابر بن عبد الله رضی الله عنهما می‌گوید: رسول خدا صلی الله علیه و سلم فرمود: «اگر میوه ای به برادرت فروختی تلف و نابود شد، پس برایت حلال نیست که از او چیزی بگیری، در برابر چه چیزی مال برادرت را به ناحق می‌گیری؟» مسلم روایت کرده است، و در روایت دیگردر مسلم آمده: همانا پیامبر صلی الله علیه و سلم دستور داد از قیمت میوه که (توسط آفت‌های آسمانی) تلف و نابود شده است؛ چشم پوشی کنند.
٧١٨- وَعَنِ ابنِ عُمَرَ رَضيَ اللَّهُ تَعَالَى عَنْهُما عَنِ النّبيِّ صلى الله عليه وآله وسلم قال: «مَنِ ابْتَاعَ نَخْلاً بَعْدَ أَنْ تُؤَبّرَ فَثَمَرَتُها للذي باعَهَا إلا أَنْ يشْتَرِط المُبْتَاعُ». مُتّفَقٌ عَلْيهِ.
٧١٨- ابن عمر رضی الله عنهما می‌گوید: پیامبر صلی الله علیه و سلم فرمود: «کسی که (میوه) نخلی پس از باروری خرید؛ میوه‌اش مال فروشنده است؛ مگر آنکه خریدار شرط کند». متفق علیه.
[٢٧] معامله خرمای تازه‌ی روی درخت با خرمای مانده از سال گذشته را عریه می‌گویند.