بلوغ المرام من أدلة الأحکام - ترجمه فارسی

١- باب آداب

١٢٣٦- عَنْ أَبي هُريرة رضي الله عنْهُ قالَ: قال رسولُ الله صلى الله عليه وآله وسلم: «حقُّ المسلم على المُسلمِ سِتٌّ: إذا لَقيتَهُ فسلِّمْ عليه وإذا دعاكَ فَأَجِبْهُ وإذا اسْتنصحك فانصحهُ وإذا عطَس فحمد الله فَشَمِّتْهُ وإذا مرض فَعُدْه وإذا ماتَ فاتّبعْهُ» رَواهُ مُسلمٌ.

١٢٣٦- از ابوهریره رضی الله عنه روایت است که رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرمود: «مسلمان بر مسلمان شش حق دارد، هرگاه او را ملاقات کردی، بر او سلام کن، هرگاه تو را دعوت کرد؛ پس اجابت کن، و هرگاه تو را نصیحت کرد بپذیر، و هرگاه عطسه زد، الحمدالله گفت، بگو یرحمک الله، و هرگاه بیمار گردید؛ به عیادتش برو، و هرگاه وفات کرد؛ جنازه‌اش را تشییع کن» مسلم روایت کرده است.

١٢٣٧- وعَنْ أَبي هُريرة رضي اللّهُ عَنْهُ قالَ: قالَ رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم: «انظُرُوا إلى مَنْ هُوَ أَسْفلَ مِنْكُمْ ولا تنظرُوا إلى مَنْ هُوَ فَوْقَكُم فهُوَ أَجْدرُ أَنْ لا تزدروا نعمةَ الله عليكم» مُتّفقٌ عَلَيْهِ.

١٢٣٧- از ابوهریره رضی الله عنه روایت است که رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرمود: «همیشه به کسی که (از نظردارائی و ثروت) از شما پایین تر است، نگاه کنید، و به کسی که از شما بالاتر است نگاه نکنید، زیرا این امر شایسته ترین راهی است که نعمتهای خدا را بر خود کم نشمارید». متفق علیه.

١٢٣٨- وعَنْ النّواس بن سَمْعانَ رضي اللّهُ عَنْهُ قالَ: سأَلْتُ رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم عن البرِّ والإثم فقال: «البرُّ حُسْنُ الخُلُق والإثْمُ ما حاكَ في صَدْرِك وكرِهْتَ أنْ يَطَّلِعَ عليهِ الناسُ» أخرجه مُسْلمٌ.

١٢٣٨- نواس بن سمعان رضی الله عنه می‌گوید از رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم از نیکی سؤال کردم، فرمود: «نیکی خوش اخلاقی است و گناه آن است در دلت اضطراب ایجاد کند، و ناپسند بدانی که مردم از آن با خبر شوند». مسلم روایت کرده است.

١٢٣٩- وعنِ ابنِ مَسْعودٍ رضي الله عَنْهُ قال: قالَ رسولُ اللّهِ صلى الله عليه وآله وسلم: «إذا كُنتم ثلاثةً فلا يتناجى اثنانِ دونَ الآخر حتى تختْلطوا بالناس مِنْ أَجْل أَنَّ ذلك يحزنهُ». مُتفقٌ عليه واللفظ لمسلم.

١٢٣٩- از ابن مسعود رضی الله عنه روایت است، که رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم فرمود: «هر گاه سه نفر بودید، دو نفر با هم در گوشی حرف نزنند تا زمانی که در جمع مردم قرار گیرند؛ چرا که این عمل شخص سوم را ناراحت می‌کند». متفق علیه و این لفظ مسلم است.

١٢٤٠- وعَن ابن عُمَرَ رضي اللّهُ عنهما قالَ: قالَ رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم: «لا يُقيمُ الرَّجلُ الرَّجل منْ مجلسهِ ثمَّ يجلس فيه ولكن تفسّحُوا وتوسّعوا». مْتّفقٌ عَليهِ.

١٢٤٠- از ابن عمر رضی الله عنهما روایت است که رسول خدا صلی الله علیه وآله و سلم فرمود: «هیچ کس شخص دیگری را از جایش بلند نکند، تا خود در جایش بنشیند؛ ولی برای دیگران جا باز کنید و مجلستان را وسیع تر کنید».

متفق علیه.

١٢٤١- وعن ابنِ عبّاس رضي الله عنهما قال: قال رسولُ الله صلى الله عليه وآله وسلم: «إذا أكل أحدكم طعاماً فلا يمسح يَدَهُ حتى يلعقَهَا أَوْ يُلعقها» مُتّفقٌ عليه.

١٢٤١- از ابن عباس رضی الله عنهما روایت است که رسول خدا صلی الله علیه و سلم فرمود: «هرگاه یکی از شما غذا خورد؛ پس دست خود را پاک نکند؛ تا اینکه (خود) آن را بلیسد و یا کسی دیگری (مانند همسر یا خدمتکار) آن را بلیسد» متفق علیه.

١٢٤٢- وعن أبي هُريرة رضي الله عنهُ قال: قالَ رسولُ الله صلى الله عليه وآله وسلم: «ليسلِّم الصغير على الكبير والمارُّ على القاعدِ والقليلُ على الكثير» مُتّفقٌ عليه وفي رواية لمسلم: «والرَّاكب على الماشي».

١٢٤٢- از ابوهریره رضی الله عنه روایت است که رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرمود: «باید کوچک به بزرگ، و کسی که پیاده می‌رود به کسی که نشسته است و گروهی که تعدادشان کم است به گروهی که تعدادشان زیاد است؛ سلام کنند» متفق علیه و در روایت مسلم آمده: «سواره بر پیاده سلام کند».

١٢٤٣- وعَنْ عليَ رضي الله عنهُ قالَ: قال رسولُ الله صلى الله عليه وآله وسلم: «يجزىءُ عن الجماعة إذا مَرُّوا أَن يُسلمَ أَحدهمْ ويجزىءُ عَن الجماعة أَن يَرُدَّ أحدهم». رواهُ أَحمدُ والبيهقيّ.

١٢٤٣- از علی رضی الله عنه روایت است که رسول خدا صلی الله علیه وآله و سلم فرمود: «هرگاه گروهی از جای عبور کردند؛ کافی است که یکی از آنان سلام کند و جواب یکی به نمایندگی از جمع کافی است». احمد و بیهقی روایت کرده‌اند.

١٢٤٤- وعنْ أبي هُريرة رضي الله عَنْهُ قال: قال رسولُ الله صلى الله عليه وآله وسلم: «لا تبدءُوا اليهودَ والنصارى بالسّلام وإذا لقيتموهمْ في طريق فاضطروهمْ إلى أضيقه» أَخرجهُ مسلمٌ.

١٢٤٤- از ابوهریره رضی الله عنه روایت است که رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرمود: «در بر خورد با یهود و نصارا در سلام پیش دستی نکنید، و هرگاه در مسیر رفت و آمد با آنان روبرو شدید؛ آنان را به راه سمت تنگ مجبور کنید» مسلم روایت کرده است.

١٢٤٥- وعنهُ رضي الله عنهُ عن النبي صلى الله عليه وآله وسلم قال: «إذا عطس أَحَدُكم فليقل: الحمد لله وليْقلْ لهُ أَخُوهُ: يرحمك اللّهُ فإذا قالَ لهُ يرحمك اللّهُ فليقلُ: يهديكم الله ويصلح بالَكُم» أَخرجه البُخاريّ.

١٢٤٥- و از او (ابوهریره) روایت است که پیامبر صلی الله علیه وآله و سلم فرمود: «هرگاه یکی از شما عطسه زد بگوید: الحمدالله و برادرش بگوید: یرحمک الله، پس هرگاه به او یرحمک الله گفت، بگوید: یهدیکم الله و یصلح بالکم. خداوند شما را هدایت کند و حالتان را نیک و اصلاح گرداند» بخاری روایت کرده است.

١٢٤٦- وَعَنْهُ رضي اللّهُ عنهُ قال: قالَ رسولُ الله صلى الله عليه وآله وسلم: «لا يشرَبنَّ أَحَدٌ مِنْكمُ قائماً» أَخرجَهُ مُسلم.

١٢٤٦- و از او (ابوهریره) رضی الله عنه روایت است که رسول خدا صلى الله علیه وآله وسلم فرمود: «هرگز یکی از شما ایستاده آب ننوشد»مسلم روایت کرده است.

١٢٤٧- وعنْهُ رضي اللّهُ عَنْهُ قال: قال رسولُ الله صلى الله عليه وآله وسلم: «إذا انتعلَ أَحدُكم فليبدأ باليمين وإذا نزع فليبدأ بالشِّمال وَلْتكن اليُمنى أوَّلَهُما تُنْعَلُ وآخرهُما تنزع» مُتفقٌ عليه.

١٢٤٧- و از او (ابوهریره) روایت است که رسول خدا صلی الله علیه وآله و سلم فرمود: «هنگامی که یکی از شما کفش می‌پوشد از راست شروع کند؛ و هرگاه می‌خواهد بیرون آورد، از پای چپ بیرون آورد، باید پای راست در پوشیدن اول و در بیرون آوردن آخر باشد» متفق علیه.

١٢٤٨- وَعَنْهُ رضي اللّهُ عَنْهُ قالَ: قالَ رسولُ الله صلى الله عليه وآله وسلم: «لا يمْش أحدكم في نعلٍ واحدةٍ وليُنعلهما جميعاً أو ليخلعهُما جميعاً» متفقٌ عليه.

١٢٤٨- و از او (ابوهریره) روایت است که رسول خدا صلی الله علیه وآله و سلم فرمود: «با یک لنگه کفش راه نروید، و یا هر دو را بپوشید و یا هر دو را بیرون آورید». متفق علیه.

١٢٤٩- وعن ابن عُمر رضي اللّهُ عنهما قالَ: قال رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم: «لا ينظُرُ اللّهُ إلى مَنْ جرَّ ثوْبهُ خيلأَ» مُتّفقٌ عَليْه.

١٢٤٩- از ابن عمر رضی الله عنهما روایت است که رسول خدا صلی الله علیه وآله و سلم فرمود: «کسی که از روی تکبر [٥٠] لباس را به قدری بلند کرد که (از قوزک‌هایش پایین‌تر باشد و) به زمین برسد؛ خداوند به او نگاه نمی‌کند». متفق علیه.

١٢٥٠- وعَنْهُ رضي اللّهُ عَنْهُ أنَّ رسُولَ اللّهِ صلى الله عليه وآله وسلم قال: «إذا أكَل أحدُكم فَلْيَأكُلْ بيمينهِ وإذا شرب فليشرَبْ بيمينهِ فإنّ الشيطان يأكلُ بشمالِهِ ويشربُ بشمالِهِ» أَخرجَهُ مُسلم.

١٢٥٠- و از او (ابن عمر) روایت است که رسول خدا صلی الله علیه وآله و سلم فرمود: «هر گاه یکی از شما غذا خورد پس با دست راستش غذا بخورد، و هرگاه آب نوشید، با دست راستش بنوشد، زیرا که شیطان با دست چپش می‌خورد و با دست چپش نیز می‌نوشد» مسلم روایت کرده است.

١٢٥١- وعَنْ عمرو بن شُعيبٍ عَنْ أَبيهِ عَنْ جَدِّه رضي الله عنهم قالَ: قالَ رسول اللّهِ صلى الله عليه وآله وسلم: «كُلْ واشرب والْبَس وتَصدَّقْ في غير سَرَفٍ ولا مَخِيلةٍ» أَخرجهُ أَبو داود وأَحمد وعلّقهُ البُخاريّ.

١٢٥١- عمرو بن شعیب از پدرش از پدر بزرگش روایت می‌کند که رسول خدا صلی الله علیه وآله و سلم فرمود: «بخور، و بنوش و صدقه بده؛ اما اسراف و فخر فروشی نکن» ابوداود و احمد روایت کرده‌اند. و بخاری بصورت معلق آورده است.

[٥٠] در حدیث دیگربصورت مطلق آمده است: « آنچه از ازار(وشلوار) که پایین‌تر از شتالنگ باشد؛ در آتش است».