بلوغ المرام من أدلة الأحکام - ترجمه فارسی

٤- ترس (و پرهیز) از اخلاق و عادات بد وناپسند

١٢٧٧- عَنْ أَبي هُريرة رضي اللّهُ عنهُ قال: قال رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم: «إيّاكُم والحسد فإن الحسَد يأكُلُ الحسَنات كما تأكُلُ النارُ الحطبَ» أَخرجهُ أَبو داود، ولابن ماجَهْ من حديث أَنَس نحوُه.

١٢٧٧- از ابوهریره رضی الله عنه روایت است که رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرمود: از حسد بپرهیزید که حسد نیکی‌ها را چنان از بین می‌برد که آتش هیزم را از بین می‌برد» ابوداود روایت کرده است و ابن ماجه مانند این از حدیث انس روایت کرده است.

١٢٧٨- وَعَنْهُ رَضيَ اللّهُ عَنْهُ قالَ: قالَ رَسُولُ اللّهِ صلى الله عليه وآله وسلم: «ليس الشّديد بالصُّرعةِ وإنما الشّديد الذي يملكُ نَفْسهُ عند الْغضَبِ» متفقٌ عليه.

١٢٧٨- و از او (ابوهریره) روایت است که رسول خدا صلی الله علیه وآله و سلم فرمود: «قهرمان کسی نیست که در کشتی بر دیگران غلبه کند، بلکه قهرمان کسی است که در هنگام خشم خودش را کنترل کند» متفق علیه.

١٢٧٩- وعن ابن عُمَرَ رضي الله عنهما قال: قال رسولُ الله صلى الله عليه وآله وسلم: «الظُّلْمُ ظُلُماتٌ يوْمَ القيامة». متفق عليه.

١٢٧٩- از ابن عمر رضی الله عنهما روایت است که رسول خدا صلی الله علیه وآله و سلم «ستم؛ (موجب) تاریکی‌های روز قیامت است» متفق علیه.

١٢٨٠- وعنْ جابر رضي اللّهُ عنهُ قالَ: قالَ رسولُ الله صلى الله عليه وآله وسلم: «اتّقُوا الظُّلم فإن الظلم ظُلُمات يوم القيامة واتّقُوا الشُّحَّ فإنه أَهلكَ مَنْ كانَ قبلَكم» أَخرجهُ مُسلم.

١٢٨٠- از جابررضی الله عنه روایت است که رسول خدا صلی الله علیه و سلم فرمود: «از ظلم بپرهیزید که ظلم موجب تاریکیها در روز قیامت می‌شود، و از بخل بپرهیزید که مردمانی که قبل از شما بوده‌اند؛ هلاک نموده است». مسلم روایت کرده است.

١٢٨١- وعن محمود بنِ لَبِيد رَضِيَ الله عَنْهُ قال: قال رَسُولُ اللَّه صلى الله عليه وآله وسلم: «إنَّ أخوَفَ ما أخَافُ عَلَيْكُمْ الشِّركَ الأصْغِرُ: الرِّيَاءُ». أخرجه أحمد بإسناد حسن.

١٢٨١- از محمود بن لبید رضی الله عنه روایت است که رسول خدا صلی الله علیه وآله و سلم فرمود: «خطرناکترین چیزهایی که بر شما بیم دارم؛ شرک اصغر، که همانا ریاء است». احمد با اسناد حسن روایت کرده است.

١٢٨٢- وعنْ أَبي هُريرة رضي الله عنْهُ قالَ: قالَ رسولُ اللّهِ صلى الله عليه وآله وسلم: «آيةُ المنافقِ ثلاثٌ إذا حَدَّثَ كَذَبَ وإذا وَعدَ أَخلفَ وإذا اؤتُمِنَ خانَ» مُتّفقٌ عَليه ولهما منْ حديث عبد الله بن عَمْرو: «وإذا خاصمَ فَجَر».

١٢٨٢- از ابوهریره روایت است که رسول خدا صلی الله علیه وآله و سلم فرمود: «نشانه منافق سه چیز است: هرگاه سخن بگوید؛ دروغ می‌گوید، هرگاه وعده می‌دهد؛ خلاف وعده می‌کند، و هرگاه او را امین بدارند؛ خیانت می‌کند». متفق علیه. و در بخاری و مسلم بروایت عبدالله بن عمرو رضی الله عنه آمده: «هرگاه دعوا کند؛ ناسزا و بد می‌گوید».

١٢٨٣- وعن ابن مسعود رضيَ اللَّه عَنْهُ قال: قال رَسُولُ اللَّه صلى الله عليه وآله وسلم: «سِبابُ المُسْلِمِ فُسوقٌ وقِتالُهُ كُفرٌ». متفق عليه.

١٢٨٣- از ابن مسعود رضی الله عنه روایت است که رسول خدا صلی الله علیه وآله و سلم فرمود: «دشنام دادن به مسلمان فسق است و کشتن او کفراست» متفق علیه.

١٢٨٤- وعن أبي هريرة رضي الله عنه قال: قال رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم: «إيَّاكُمْ والظَّنِّ فإنَّ الظَّنَّ أكْذَبُ الحَدِيثِ». مْتَّفَقٌ عليه.

١٢٨٤- از ابوهریره رضی الله عنه روایت است رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرمود: «از گمان بپرهیزید، چرا گمان (بد) دروغ ترین سخنان است». متفق علیه.

١٢٨٥- وعَنْ مَعْقل بن يسار رضي اللّهُ عنهُ قالَ: سمعتُ رسولَ الله صلى الله عليه وآله وسلم يقولُ: «ما مِنْ عَبْدٍ يسترعيه الله رعيّةً يموتُ يومَ يمُوتُ وهُوَ غاشٌّ لِرَعيَّتهِ إلا حرَّمَ الله عليه الجنَّةَ» مُتّفقٌ عليه.

١٢٨٥- معقل بن یسار رضی الله عنه می‌گوید: شنیدم رسول خدا صلی الله علیه وآله و سلم می‌فرماید: «هربنده ای که خداوند سرپرستی ملتی را به او بسپارد؛ و او در حالی میمیرد که نسبت به رعیتش خیانت روا داشته (و عدالت نکرده) است؛ خداوند بهشت را بر او حرام می‌گرداند». متفق علیه.

١٢٨٦- وعَنْ عائشةَ رضي الله عنْها قالت: قال رسولُ الله صلى الله عليه وآله وسلم: «اللّهُمَّ مَنْ وليَ مِنْ أَمْر أُمّتي شيئاً فَشَقَّ عليهمْ فاشْققْ عليْهِ» أَخرجهُ مُسْلم.

١٢٨٦- از عایشه رضی الله عنها روایت است که رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرمود: «خداوندا ! کسی که سرپرستی (و مسئولیت) امتم را بر عهده می‌گیرد و نسبت به آنان سخت گیری می‌کند؛ بر او سخت بگیر» مسلم روایت کرده است.

١٢٨٧- وعَنْ أَبي هُريرةَ رضي اللّهُ عَنْهُ قالَ: قالَ رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم: «إذا قاتلَ أَحدكُمْ فَلْيَجْتَنب الوجْهَ» متّفقٌ عَلَيْه.

١٢٨٧- از ابوهریره رضی الله عنه روایت که رسول خدا صلی الله علیه وآله و سلم فرمود: «هرگاه یکی از شما درگیر شدید (و دعوا کردید) پس از زدن به صورت بپرهیزید». متفق علیه.

١٢٨٨- وعَنْهُ رضي اللّهُ عنهُ أَنَّ رجلاً قالَ: يا رسولَ اللّهِ أَوْصِيني قال: «لا تغضب» فردَّدَ مراراً، قالَ: «لا تَغْضبْ» أَخرجه الْبُخَاريّ.

١٢٨٨- و از او (ابوهریره) روایت است که مردی گفت: ای رسول خدا ! مرا سفارش کن فرمود: «خشمگین نشو» پس چند بار تکرار کرد، فرمود: «خشمگین نشو» بخاری روایت کرده است.

١٢٨٩- وعنْ خَوْلَةَ الأنصارية رضي الله عَنْها قالتْ: قالَ رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم: «إنّ رجالاً يتخوَّضونَ في مال الله بغير حقَ فَلَهم النارُ يومَ القيامة» أَخرجه البُخاريّ.

١٢٨٩- از خوله انصاری رضی الله عنها روایت است که رسول خدا صلی الله علیه وآله و سلم فرمود: «برخی از مردم، به ناحق در مال خدا تصرف می‌کنند؛ پس روز قیامت آتش جهنم نصبشان خواهد شد» بخاری روایت کرده است.

١٢٩٠- وعنْ أَبي ذرَ رضي اللّهُ عنْهُ عن النّبي صلى الله عليه وآله وسلم فيما يرويه عنْ رَبّه قال: «يا عبادي إني حرَّمتُ الظلْمَ على نفسي وجعلتُهُ بينكمْ محرَّماً فلا تظالموا». أَخرجهُ مُسلم.

١٢٩٠- ابوذر رضی الله عنه از پیامبر صلی الله علیه وآله و سلم و ایشان از پروردگار خود روایت می‌کنند که فرمود: «ای بندگان ! من ظلم را بر خود حرام کردم و آن را در میان شما نیز حرام قرار داده‌ام، پس به یکدیگر ظلم نکنید» مسلم روایت کرده است.

١٢٩١- وعن أَبي هريرة رضي الله عنهُ أنَّ رسول اللّهِ صلى الله عليه وآله وسلم قال: «أَتَدْرونَ ما الغِيبَةُ؟» قالوا: الله ورسولهُ أَعْلمُ قال: «ذكرُك أخاك بما يكْرهُ» قيلَ: أَفرأَيْت إنْ كان في أَخي ما أقولُ؟ قال: «إنْ كانَ فيه ما تقولُ فقد اغْتبتهُ وإنْ لم يكن فيه فقد بهتّهُ» أَخرجَهُ مُسْلم.

١٢٩١- از ابوهریره رضی الله عنه روایت است که رسول خدا صلی الله علیه و سلم فرمود: «آیا می‌دانید که غیبت چیست؟ گفتند: خدا ورسولش بهتر می‌داند. فرمود: «درباره‌ی برادرت (پشت سرش) چیزی بگویی (که اگر جلوش بگویی) ناراحت می‌شود» یکی گفت: اگر آنچه بگویم (حق باشد و) در برادرم وجود داشته باشد؟ فرمود: «اگر آنچه می‌گوی در برادرت باشد، غیبت او را کردی؛ و اگر در او نباشد به او تهمت زده ای» مسلم روایت کرده است.

١٢٩٢- وعنْهُ رضي الله عنه قال: قال رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم: «لا تحَاسَدوا ولا تناجَشُوا ولا تباغَضُوا ولا تدابَرُوا ولا يَبعُ بَعْضُكُم على بيْع بعض وكونوا عباد الله إخواناً المسْلمُ أَخُو المسلم لا يظْلمُهُ ولا يخذُلُهُ ولا يحقرُهُ التّقوى‌ها هنا» ويشيرُ إلى صَدْرهِ ثلاثَ مرَّات: «بحسْب امرىءٍ من الشرِّ أَنْ يحقِر أَخاه المسلمَ. كُلُّ المسلم على المسلم حرامٌ: دمُهُ ومالهُ وعرضُهُ» أَخُرجَهُ مُسلم.

١٢٩٢- و از او (ابوهریره) روایت است که رسول خدا صلی الله علیه وآله و سلم فرمود: «نسبت به یکدیگر حسد نورزید و (به قصد فریب مشتری) قیمت کالا را بیشتر نکنید؛ و با یکدیگر دشمنی نکنید؛ وبه یکدیگر پشت ننمایید، برخی از شما بر معامله برخی دیگر معامله نکند، بندگان خدا و برادر وار باشید، مسلمان برادر مسلمان است؛ بر او ظلم و ستم روا نمی‌دارد، و اورا (بی‌یاور ذلیل و)خوار (رها)نمی کند، و او را تحقیر نمی‌کند، تقوا اینجا است». و سه بار به سینه‌اش اشاره کرد، و فرمود: «برای گنهکار شدن شخص همین بس که برادر مسلمانش را تحقیر کند؛ همه چیز مسلمان برمسلمان حرام است: خونش و مالش و آبرویش» مسلم روایت کرده است.

١٢٩٣- وَعَنْ قُطبة بن مالك رضي الله عنْهُ قال: كان رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم يقولُ: «اللهُمَّ جَنِّبني مُنْكراتِ الأخلاق والأعمال والأهواءِ والأدواءِ» أَخرجهُ الترمذيُّ وصحَحهُ الحاكم واللفظ له.

١٢٩٣- قطبه بن مالک رضی الله عنه می‌گوید: رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرمود: «خداوندا ! مرا از ناپسندی‌های اخلاق، واعمال، و خواهشات و هواها و بیماریها، (محفوظ و) دور بدار». ترمذی روایت کرده و حاکم صحیح دانسته واین لفظ اوست.

١٢٩٤- وعن ابن عباس رضي الله عنهما قال: قال رسولُ الله صلى الله عليه وآله وسلم: «لا تمار أَخاكَ ولا تمازحهُ ولا تَعِدْهُ موعداً فَتُخْلفهُ» أَخرجهُ الترمذي بسندٍ ضعيف.

١٢٩٤- ابن عباس رضی الله عنهما می‌گوید: رسول خدا صلی الله علیه وآله و سلم فرمود: «با برادر (مسلمان) خود جدال نکن، و با او مزاح (وشوخی بی‌جا) نکن، و به او وعده ای مده که خلاف و عده کنی» ترمذی با سند ضعیف روایت کرده است.

١٢٩٥- وعن أَبي سعيد الخُدْريِّ رضي الله عنهُ قال: قالَ رسولُ الله صلى الله عليه وآله وسلم: «خصْلتان لا يجتمعان في مُؤمنٍ: البُخْلُ وسُوءُ الخُلُق» أَخرجهُ الترمذي وفي سنده ضعْف.

١٢٩٥- از ابو سعید خدری رضی الله عنه روایت است که رسول خدا صلی الله علیه وآله و سلم فرمود: «دو خصلت در مؤمن جمع نمی‌شود؛ بخل و بد اخلاقی» ترمذی روایت کرده در سند آن ضعیف وجود دارد.

١٢٩٦- وعن أبي هريرة رضي الله عنه قال: قال رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم: «المُسْتَبّانِ مَا قَالا فعَلَى البَادِيءِ مَا لَمْ يَعْتَدِ المَظْلُومُ». أخرجه مسلم.

١٢٩٦- از ابوهریره رضی الله عنه روایت است که گفت: رسول خدا صلی الله علیه وآله و سلم فرمود: «از دو نفری که یکدیگر را دشنام می‌دهند؛ گناه آن بگردن کسی است که اول دشنام را شروع کرده است؛ مشروط بر آن که فرد مظلوم از حد تجاوز نکند» مسلم روایت کرده است.

١٢٩٧- وعن أبي صرمة رضي الله عنه قال: قال رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم: «من ضارَّ مسلماً ضارَّهُ اللَّه ومن شاقَّ مسلماً شقَّ اللَّه علَيه». أخرجه أبو داود والترمذي وحسنه.

١٢٩٧- از ابو صرمه رضی الله عنه روایت است که گفت: رسول خدا صلی الله علیه وآله و سلم فرمود: «کسی که به مسلمانی ضرر وارد کند، خداوند بر او ضرر وارد خواهد نمود، و کسی که مسلمانی را به مشقت بیندازد، خداوند او را به مشقت می‌اندازد» ابوداود و ترمذی روایت کرده‌اند و حسن دانسته است.

١٢٩٨- وعن أبي الدرداء رضي الله عنه قال: قال رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم: «إنَّ اللَّه يُبْغِضُ الفاحِشَ البَذِيءَ». أخرجه الترمذي وصححه.

١٢٩٨- از ابو درداء رضی الله عنه روایت است که گفت: رسول خدا صلی الله علیه و سلم فرمود: خداوند، فرد دشنام دهنده بد زبان را مبغوض دارد» ترمذی روایت کرده وصحیح دانسته است.

١٢٩٩- وله من حديث ابن مسعود رضي الله عنه رفعه: «ليسَ المُؤمِنُ بالطَّعانِ ولا اللَّعانِ ولا الفاحِشِ ولا البَذِيءِ». وحسنه وصححه الحاكم ورجح الدارقطني وقفه.

١٢٩٩- و ترمذی از ابن مسعود رضی الله عنه بصورت مرفوع روایت می‌کند: «مؤمن بسیار طعنه زن نیست و بسیار لعنت کننده نیست و نه دشنام دهنده بد زبان است». و حسن دانسته و حاکم آن را صحیح دانسته است. ولی دارقطنی موقوف بودنش را ترجیح داده است.

١٣٠٠- وعن عائشةَ رضيَ اللهُ عنها قالتْ: قالَ رسولُ اللهِ صلى الله عليه وآله وسلم: «لا تسُبُّوا الأمْوَاتَ فإنَّهم قد أفْضَوا إلى ما قدَّمُوا». أخرجه البخاري.

١٣٠٠- از عایشه رضی الله عنها روایت است که گفت: رسول خدا صلی الله علیه وآله و سلم فرمود: «مردگان را دشنام ندهید؛ چرا که آنان به آنچه پیش فرستاده‌اند؛ رسیده‌اند» بخاری روایت کرده است.

١٣٠١- وعن حذيفة رضي الله عنه قال: قال رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم: «لا يدخُلُ الجنَّة قتَّات». متفق عليه

١٣٠١- از حذیفه رضی الله عنه روایت است که گفت: رسول خدا صلی الله علیه وآله و سلم فرمود: «سخن چین وارد بهشت نمی‌شود» متفق علیه.

١٣٠٢- وعن أنس رضي الله عنه قال: قال رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم: «مَنْ كفَّ غَضَبَهُ كَفّ اللَّه عنْهُ عَذَابَهُ». أخرجه الطبراني في الأوسط.

وله شاهد من حديث ابن عمر عند ابن أبي الدنيا.

١٣٠٢- از انس رضی الله عنه روایت است که گفت: رسول خدا صلی الله علیه وآله و سلم فرمود: «کسی که خشم خود را کنترل کند؛ خداوند عذاب خود را از او نگه می‌دارد» طبرانی در اوسط روایت کرده، و شاهدی از حدیث ابن عمر نزد ابن ابی الدنیا دارد.

١٣٠٣- وعَنْ أبي بكر الصِّديق رضي اللّهُ عَنْهُ قال: قال رسولُ الله صلى الله عليه وآله وسلم: «لا يدخلُ الجنّة خَبٌّ ولا بخيلٌ ولا سَيِّءُ الملكَة» أَخرجَهُ الترمذيُّ وفرَّقَهُ حديثين وفي إسناده ضَعْف.

١٣٠٣- از ابوبکرصدیق رضی الله عنه روایت است که رسول خدا صلی الله علیه وآله و سلم فرمود: «حیله گر (کلاه بردار) و بخیل و بد طینت (بداخلاق) وارد بهشت نمی‌شود» ترمذی روایت کرده و به صورت دو حدیث آورده است، و در اسنادش ضعف وجود دارد.

١٣٠٤- وعنْ ابن عَبّاس رضي الله عنهما قال: قالَ رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم: «مَنْ تَسَمّع حديث قومٍ وهم لهُ كارهون صُبَّ في أُذنيْهِ الآنُكُ يَومَ القيامة» يعني الرَّصاص. أخرجه البخاريّ.

١٣٠٤- ابن عباس رضی الله عنهما می‌گوید: رسول خدا صلی الله علیه وآله و سلم فرمود: «کسی که به سخنان گروهی گوش فرا دهد که آنان دوست ندارند (سخنانشان را بشنود) روز قیامت در گوش‌هایش سرب ذوب شده ریخته می‌شود». بخاری روایت کرده است.

١٣٠٥- وعن أنَس رضي الله عنه قال: قال رسولُ الله صلى الله عليه وآله وسلم: «طوبى لِمَنْ شَغَلَهُ عَيْبُهُ عنْ عيوب النّاس» أَخرجهُ البزَّارُ بإسنادٍ حسن.

١٣٠٥- انس رضی الله عنه می‌گوید: رسول خدا صلی الله علیه وآله و سلم فرمود: «خوشا به حال کسی که عیب خودش او را از پرداختن به عیوب مردم مشغول بدارد» بزار با اسناد حسن روایت کرده است.

١٣٠٦- وعن ابن عمر رضي الله عنهما قال: قال رسولُ الله صلى الله عليه وآله وسلم: «مَنْ تعاظم في نفسهِ واخْتال في مشْيتهِ لقي الله وهُوَ عليه غَضْبان» أَخرجهُ الحاكمُ ورجالهُ ثقات.

١٣٠٦- ابن عمر رضی الله عنهما می‌گوید: رسول خدا صلی الله علیه وآله و سلم فرمود: «کسی که خودش را بزرگ بپندارد، و با تکبر راه رود، در حالی خدا را ملاقات می‌کند، که از او خشمگین است» حاکم روایت کرده، و رجال آن ثقه است.

١٣٠٧- وعنْ سهل بن سعد رضي الله عنه قال: قال رسولُ الله صلى الله عليه وآله وسلم: «الْعَجَلَةُ منَ الشّيطان» أَخرجَهُ التِّرمذي وقالَ: حَسَن.

١٣٠٧- از سهل بن سعد رضی الله عنه روایت است که گفت: رسول خدا صلی الله علیه وآله و سلم فرمود: «عجله از شیطان است» ترمذی روایت کرده، و آن را حسن گفته است.

١٣٠٨- وَعَنْ عائشة رضي الله عنها قالتْ: قال رسولُ الله صلى الله عليه وآله وسلم: «الشؤْمُ سوءُ الخُلُق» أَخرجَهُ أَحمدُ وفي سندهِ ضَعْف.

١٣٠٨- از عایشه رضی الله عنها روایت است که رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرمود: «بد اخلاقی، مصیبت و بد بختی است». احمد روایت کرده، و در اسناد آن ضعف وجود دارد.

١٣٠٩- وَعَنْ أَبي الدرداءِ رضي الله عنهُ قالَ: قالَ رسولُ الله صلى الله عليه وآله وسلم: «إنَّ اللّعَانين لا يكونونَ شُفَعَاءَ ولا شهداءَ يَوْمَ القيامةِ» أَخْرَجَهُ مُسْلم.

١٣٠٩- از ابو دراء رضی الله عنه روایت است که گفت: رسول خدا صلی الله علیه و سلم فرمود: «روزقیامت؛ لعنت کنندگان، نه شفاعت کنند گان هستند ونه گواهی دهندگان». مسلم روایت کرده است.

١٣١٠- وعنْ مُعاذ بن جَبَلٍ رضي اللّهُ عنْهُ قالَ: قالَ رسولُ الله صلى الله عليه وآله وسلم: «مَنْ عيّر أَخاه بذنب لم يمتْ حتى يَعْمَلَهُ» أَخْرجَهُ التِّرمذيُّ وحسّنَهُ وسندهُ مُنقطع.

١٣١٠- معاذ بن جبل رضی الله عنه می‌گوید: رسول خدا صلی الله علیه وآله و سلم فرمود: «کسی که برادرش را به گناه عیبجوی کرد (و طعنه زند) تا مرتکب آن نشود نمی‌میرد». ترمذی روایت کرده و حسن دانسته است ولی سند آن منقطع است.

١٣١١- وَعَنْ بهزْ بن حكيم عنْ أبيهِ عَنْ جدِّه رضي اللّهُ عنهمْ قالَ: قالَ رسولُ الله صلى الله عليه وآله وسلم: «وَيْلٌ للذي يحدث فيكْذبُ لِيُضْحك به القومَ ويلٌ لهُ ثمَّ ويْلٌ لهُ». أَخرجهُ الثلاثةُ وإسْنادُهُ قَويّ.

١٣١١- بهز بن حکیم از پدرش از پدر بزرگش رضی الله عنه روایت می‌کند که گفت: رسول خدا صلی الله علیه وآله و سلم فرمود: «وای بر آن کسی که سخنان دروغ را بیان می‌کند؛ تا مردم را بخنداند، وای بر او ! باز وای بر او». «ثلاثه» روایت کرده‌اند، اسناد آن قوی است.

١٣١٢- وَعَنْ أَنَس رضي اللّهُ عنهُ عن النبي صلى الله عليه وآله وسلم قال: «كفارةُ من اغتبتهُ أَنْ تستغْفرَ لهُ». رواهُ الحارثُ بنُ أَبي أُسامة بإسْناد ضعيف.

١٣١٢- از انس رضی الله عنه روایت است که پیامبر صلی الله علیه وآله و سلم فرمود: «کفاره‌ی کسی که غیبتش کرده ای این است که برایش طلب مغفرت کنی».

حارث بن ابی اسامه با اسناد ضعیف روایت کرده است.

١٣١٣- وعَنْ عائشة رضي اللّهُ عَنْهَا قالتْ: قالَ رسولُ الله صلى الله عليه وآله وسلم: «أَبْغَضُ الرِّجال إلى الله الألدُ الخصمُ» أَخْرَجَهُ مُسْلم.

١٣١٣- از عایشه رضی الله عنها روایت است که رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرمود: «منفور ترین افراد نزد خداوند، لجوج سر سختی است (که حق را قبول نمی‌کند)». مسلم روایت کرده است.