بلوغ المرام من أدلة الأحکام - ترجمه فارسی

١٠- نماز جماعت وامامت

٣١٤- عَنْ عَبْدِ الله بْنِ عُمَرَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُما أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وآله وسلم قال: «صَلاةُ الْجَمَاعَةِ أَفْضَلُ مِنْ صَلاةِ الْفَذِّ بِسَبْعٍ وعِشرينَ دَرَجَةً». مُتّفَقٌ عَلَيْهِ.

وَلَهُمَا: عَنْ أَبِي هُرَيْرةَ رَضيَ اللَّهُ عَنهُ: «بِخَمْسٍ وَعشْرين جُزْءًا». وَكَذَا لِلْبُخَاريِّ عَنْ أَبي سَعِيدٍ رَضيَ اللَّهُ عَنْهُ وَقَالَ: «دَرَجَةً».

٣١٤- از عبدالله بن عمر رضی الله عنها روایت است که رسول خدا صلى الله علیه وآله وسلم فرمود: «نماز جماعت از نماز تنهای بیست وهفت درجه برتر است». متفق علیه.

و بخاری و مسلم از ابوهریره روایت کرده‌اند: «بیست و پنج برابر فضیلت دارد». و نیز بخاری از ابوسعید بلفظ: «بیست و پنج درجه» روایت کرده است.

٣١٥- وَعَنْ أَبي هُرَيْرَةَ رَضيَ اللَّهُ عَنْهُ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وآله وسلم قالَ: «وَالّذي نَفْسي بيدَهِ لَقَدْ هَمَمْتُ أَنْ آمُرَ بحَطَبٍ فيحتطب ثُمَّ آمُرُ بالصَّلاةِ فَيُؤدَّنُ لهَا ثُمَّ آمُرُ رَجُلًا فَيَؤُمَّ النّاسَ ثُمَّ أُخَالِفُ إلى رجَالٍ لا يَشْهَدُونَ الصَّلاة فأُحَرِّقُ عَلَيهِمْ بُيُوتَهُمْ وَالّذي نَفْسي بيَدِهِ لَوْ يَعْلَمُ أَحَدُهُمْ أَنّهُ يَجِدُ عَرْقاً سَمِيناً أَوْ مِرْمَامتَيْنِ حَسَنَتَيْنِ لَشَهِدَ الْعِشَاءَ». مُتّفقٌ عَلَيْهِ وَاللّفْظُ للْبُخَاريِّ.

٣١٥- از ابوهریره رضی الله عنه روایت است که رسول خدا صلى الله علیه وآله وسلم فرمود: «قسم به ذاتی که جانم در دست اوست، تصمیم گرفتم دستور دهم؛ هیزم آماده و جمع‌آوری کنند و سپس دستور دهم برای نماز اذان دهند؛ آنگاه یک نفر را فرمان دهم برای مردم امامت دهد و خود در پی کسانی بروم که به نماز جماعت نمی‌آیند و خانه‌هایشان را بر سر شان بسوزانم، سوگند به ذاتی که جانم در دست اوست که اگر یکی از آن‌ها (که به نماز جماعت شرکت نمی‌کنند) می‌دانستند که استخوان گوشت دار و یا دو تکه گوشت خوب به آن‌ها می‌رسد؛ قطعاً به نماز عشاء می‌آمدند». متفق علیه و این لفظ بخاری است.

٣١٦- وَعَنْهُ رَضيَ اللَّهُ عَنْهُ قالَ: قالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وآله وسلم: «أَثْقَلُ الصَّلاةِ عَلى المُنَافقينَ صَلاةُ العِشَاءِ وَصَلاةُ الْفجْرِ وَلَوْ يَعْلَمُونَ مَا فِيهمَا لأتَوْهُما وَلَوْ حَبْواً». مُتّفَقٌ عَلَيْهِ.

٣١٦- وازاو (ابوهریره) رضی الله عنه روایت است که رسول خدا صلى الله علیه وآله وسلم فرمود: «گران ترین نمازها بر منافقان؛ نماز عشاء و نماز صبح است، اگر آن‌ها می‌دانستند که در این نماز‌ها چقدر ثواب وجود دارد، قطعاً می‌آمدند حتی اگربا خزیدند باشد». متفق علیه.

٣١٧- وَعَنْهُ رضيَ الله عنه قالَ: أتَى النّبيَّ صلى الله عليه وآله وسلم رَجُلٌ أعْمَى فَقَالَ: يَا رَسُولَ الله إنّهُ لَيْسَ لي قَائِدٌ يَقُودُني إلى المَسْجِدِ فَرَخّص لَهُ فَلَمّا وَلّى دَعَاهُ فَقَالَ: «هَلْ تَسْمَعُ النِّدَاءَ بِالصَّلاةِ؟» قالَ: نَعَمْ قالَ: «فَأَجِبْ». رَوَاهُ مُسْلمٌ.

٣١٧- وازاو (ابوهریره) رضی الله عنه روایت است مرد نابینایی نزد پیامبر خدا صلى الله علیه وآله وسلم آمد و گفت: ای رسول خدا! من کسی را ندارم که مرا به مسجد بیاورد؟ پیامبر صلى الله علیه وآله وسلم اول به او اجازه داد (که در نماز جماعت شرکت نکنند) وقتی داشت می‌رفت او را صدا زد و فرمود: «آیا صدای اذان را می‌شنوی؟» گفت: آری. فرمود: «پس اجابت کن». مسلم روایت کرده است.

٣١٨- وَعَنْ ابْنِ عَبّاسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا عَنِ النّبيِّ صلى الله عليه وآله وسلم قالَ: «مَنْ سَمِعَ النِّداءَ فلم يأت فَلا صَلاةَ لَهُ إلا مِنْ عُذْرٍ». رَوَاهُ ابْنُ مَاجَه وَالدَّارَقُطْنيُّ وابْنُ حِبّانَ وَالحْاكِمُ وَإسْنَادُهُ عَلى شَرْطِ مُسْلمٍ، لكنْ رَجّح بَعْضُهُمْ وَقْفَهُ.

٣١٨- ابن عباس رضی الله عنهما از پیامبر صلى الله علیه وآله وسلم روایت می‌کند که فرمود: «کسی که اذان بشنود و به نماز جماعت شرکت نکند، برایش نمازی نیست؛ مگر اینکه معذور باشد». ابن ماجه و دارقطنی و ابن حبان و حاکم روایت کرده‌اند، واسناد آن بر شرط مسلم است. البته برخی موقوف بودن آن را ترجیح داده‌اند.

٣١٩- وَعَنْ يَزيدَ بنِ الأسْودِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ أَنّهُ صَلى مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وآله وسلم صَلاةَ الصُّبْحِ فَلَمّا صلى رَسُولُ الله صلى الله عليه وآله وسلم إذا هُوَ برَجُلَيْنِ لَمْ يُصَلِّيَا فَدَعَا بِهِمَا فجيءَ بهمَا تَرْعُدُ فَرَئِصُهُما فَقَالَ لَهُمَا: «مَا مَنَعَكُمَا أَنْ تُصَلِّيا مَعَنَا؟» قالَا: قَدْ صَلّينَا في رحَالِنَا قالَ: «فلا تَفْعَلا إذَا صَلّيْتُما في رحَالِكُما ثمَّ أَدْرَكْتُما الإمامَ وَلَمْ يُصَلِّ فَصَلِّيَا مَعَهُ فإنها لَكُمَا نَافِلَة» رَوَاهُ أَحْمَدُ وَاللّفْظُ لَهُ والثّلاثَةُ وَصَحّحَهُ التِّرْمِذِيُّ وَابنُ حِبّانَ.

٣١٩- از یزید بن اسود رضی الله عنه روایت است که نماز صبح را با رسول خدا صلى الله علیه وآله وسلم خواند پس هنگامی که تمام شد، پیامبر خدا صلى الله علیه وآله وسلم متوجه شد، دو نفر نماز نخوانده‌اند؛ آن‌ها را صدا کرد؛ در حالیکه لرزه بر اندام شان افتاده بود آن‌ها را آوردند، از آن‌ها پرسید: «چه چیزی مانع نماز خواندنتان با ما شد؟!» گفتند: ما در خانه‌هایمان نماز خواندیم، فرمود: «این کار را نکنید؛ هر گاه در خانه‌هایتان نماز خواندید، سپس امام را در حالی دریافتید که هنوز نماز را نخوانده و یا در حال نماز بود؛ با امام نماز بخوانید، این نماز برایتان نافله بشمار می‌آید». احمد و ثلاثه روایت کرده و این لفظ احمد است، و ترمذی و ابن حبان صحیح دانسته‌اند.

٣٢٠- وَعَنْ أَبي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قالَ: قالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وآله وسلم: «إنّما جُعِلَ الإِمامُ لِيُؤْتَمَّ بِه فإذَا كَبّرَ فَكَبِّرُوا وَلا تُكَبِّرُوا حتى يُكبِّرَ وإذَا رَكَعَ فَارْكَعوا وَلا تَرْكَعُوا حَتى يَرْكَعَ وإذَا قالَ: سمِعَ الله لِمَنْ حَمِدَهُ فَقُولُوا: اللهُمَّ رَبّنَا لَكَ الْحَمْدُ وَإذَا سَجَدَ فاسْجُدُوا وَلا تَسْجُدُوا حَتى يَسْجُدَ وَإذا صَلى قائماً فَصلُّوا قِيَاماً وَإذا صلى قاعِداً فَصَلُّوا قُعُوداً أَجْمعينَ». رَوَاهُ أَبُو دَاوُدَ وَهذَا لَفْظُهُ وَأَصلُهُ في الصّحيحيْنِ.

٣٢٠- ابوهریره رضی الله عنه می‌گوید: رسول الله صلى الله علیه وآله وسلم فرمود: «امام برای این قرار داده شد که به او اقتدا کنند لذا هر گاه تکبیر گفت، تکبیر بگویید و تا تکبیر نگفته تکبیر نگویید هر گاه رکوع کرد شما نیز رکوع کنید، تا به رکوع نرفته شما به رکوع نروید. و هر گاه سمع الله لمن حمده گفت: پس شما اللهم ربنا و لک الحمد بگویید. وقتی که سجده کرد، سجده کنید، تا وقتی به سجده نرفته به سجده نروید. هر گاه ایستاده نماز خواند، ایستاده نماز بخوانید، و هر گاه نشسته نماز خواند؛ شما نیز نشسته نماز بخوانید». ابوداود روایت کرده است و این لفظ ابوداود است، اصل این حدیث در صحیحین است.

٣٢١- وَعَنْ أَبي سَعيدٍ الخُدْري رَضيَ اللَّهُ عَنْهُ أنَّ رسولَ الله صلى الله عليه وآله وسلم رأى في أَصْحَابِهِ تَأَخُّراً فَقَالَ لهم: «تَقَدَّمُوا فَائْتَمُوا بي وَلْيَأتَمَّ بِكُمْ مَنْ بَعْدَكُمْ». رَوَاهُ مُسْلِمٌ.

٣٢١- از ابو سعید خدری رضی الله عنه روایت است که رسول خدا صلى الله علیه وآله وسلم دید (صف) اصحاب با ایشان که امام بودند، فاصله دارد، فرمود: «جلوتر بیاید و به من اقتدا کنید و کسانی که بعد شما هستند به شما اقتدا کنند». مسلم روایت کرده است.

٣٢٢- وَعَنْ زَيْدِ بْنِ ثَابتٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ: احْتَجَرَ رَسُولُ الله صلى الله عليه وآله وسلم حُجْرَةً بخَصَفَةٍ فَصَلّى فيها فَتَتَبّعَ إلَيْهِ رجَالٌ وَجَاءُوا يُصَلُّونَ بِصَلاتِهِ. الحديث. وَفِيهِ: «أَفْضَلُ صَلاةِ المَرْءِ في بَيْتِهِ إلاَّ المَكْتُوبَةَ». مُتّفقٌ عَلَيْهِ.

٣٢٢- زید بن ثابت رضی الله عنه می‌گوید: رسول خدا، صلى الله علیه وآله وسلم حجره‌ای از حصیر درست کرد و در آن نماز خواند، عده ای از یاران جستجو کردند و آمدند و به ایشان اقتدا کردند و نماز خواندند... الحدیث. و در آن آمده: «نماز بجز نمازهای فرض شخص در خانه‌اش بیشتر فضیلت دارد». متفق علیه.

٣٢٣- وَعَنْ جَابر بْنِ عَبْدِ اللَّهِ رَضيَ اللَّهُ عَنْهُما قال: صَلّى مُعَاذٌ بأَصْحَابه العشاءَ فطَوّلَ عَلَيْهَمْ فَقَال النّبيُّ صلى الله عليه وآله وسلم: «أتُريدُ يا مُعاذُ أَنْ تَكُونَ فَتّاناً؟ إذا أَممْتَ النّاسَ فَاقْرَأ ﴿وَٱلشَّمۡسِ وَضُحَىٰهَا ١﴾ [الشمس: ١] و ﴿سَبِّحِ ٱسۡمَ رَبِّكَ ٱلۡأَعۡلَى ١﴾ [الأعلی: ١] وَ ﴿ٱقۡرَأۡ بِٱسۡمِ رَبِّكَ﴾ [العلق: ١] وَ ﴿وَٱلَّيۡلِ إِذَا يَغۡشَىٰ ١﴾ [الیل: ١]مُتّفقٌ عَلَيْهِ واللّفظ لِمُسْلِمٍ.

٣٢٣- جابر بن عبدالله رضی الله عنهما می‌گوید: معاذ بن جبل نماز عشاء را برای همراهانش امامت داد و نماز را طولانی کرد، پیامبر صلى الله علیه وآله وسلم خطاب به او فرمود: «ای معاذ! می‌خواهی فتنه انگیز باشی؟ هرگاه برای مردم امامت دادی ﴿وَٱلشَّمۡسِ وَضُحَىٰهَا ١﴾ [الشمس: ١] و ﴿سَبِّحِ ٱسۡمَ رَبِّكَ ٱلۡأَعۡلَى ١﴾ [الأعلی: ١] و﴿ٱقۡرَأۡ بِٱسۡمِ رَبِّكَ﴾ [العلق: ١] و ﴿وَٱلَّيۡلِ إِذَا يَغۡشَىٰ ١﴾ [الیل: ١]را بخوان. متفق علیه و این لفظ مسلم است.

٣٢٤- وَعَنْ عَائِشَةَ رَضيَ اللَّهُ عَنْهَا في قِصّةِ صَلاةِ رَسُول اللَّهِ صلى الله عليه وآله وسلم بالنّاسِ وَهُوَ مَريضٌ قَالَتْ: فَجَاءَ حتى جَلَسَ عَنْ يَسَارِ أَبي بَكْرٍ فَكَانَ يُصَلي بالنّاس جَالِساً وَأَبُو بَكْرٍ قائماً يَقْتَدِي أَبُو بَكْرٍ بصَلاةِ النّبيِّ صلى الله عليه وآله وسلم وَيَقْتَدي النّاس بصلاةِ أَبي بَكْرٍ. مُتّفَقٌ عَلَيْهِ.

٣٢٤- عایشه رضی الله عنها در روایت داستان امامت پیامبر صلى الله علیه وآله وسلم برای مردم در حالی که بیمار بودند؛ می‌گوید: رسول الله صلى الله علیه وآله وسلم آمد تا آنکه در سمت چپ ابوبکر نشست، اونشسته برای مردم امامت می‌کرد، و ابوبکر ایستاده، ابوبکر به نماز پیامبر اقتدا می‌کرد، و مردم به نماز ابوبکر اقتدا می‌کردند. متفق علیه.

٣٢٥- وَعَنْ أبي هُرَيْرةَ رضيَ اللَّهُ عَنْهُ أنَّ النّبيَّ صلى الله عليه وآله وسلم قَال: «إذا أمَّ أَحَدُكُمْ النّاسَ فَلْيُخَفِّفْ فإنَّ فيهمُ الصَّغيرَ وَالْكبيرَ والضَّعِيفَ وَذا الْحاجَةِ فإذا صَلّى وَحْدَهُ فَلْيُصَلِّ كَيْفَ شَاءَ». مُتّفقٌ عَلَيْهِ.

٣٢٥- از ابوهریره رَضِی الله عَنْهُ روایت است که پیامبر صلى الله علیه وآله وسلم فرمود: «هر گاه یکی از شما پیش نماز مردم شد، پس باید (نماز را) کوتاه بخواند، چرا که در میانشان بچه، و افراد پیر وضعیف و نیازمند وجود دارد؛ پس هنگامی که تنها نماز خواند، هر طور که خواست نماز بخواند». متفق علیه.

٣٢٦- وَعَنْ عَمْرو بْنِ سَلِمَةَ رَضيَ اللَّهُ عَنْهُ قالَ: قالَ أبي: جِئْتُكُمْ والله مِنْ عِنْد النّبيِّ صلى الله عليه وآله وسلم حَقّاً فقال: «فَإذا حَضَرَتِ الصّلاةُ فَلْيُؤذِّنْ أَحَدُكُمْ وليؤمكم أَكثرُكُم قُرآناً». قَال: فَنَظَرُوا فَلَمْ يَكُنْ أَحَدٌ أَكْثَر قُرْآناً مِنِّي، فَقَدَّمُوني بين أيديهم، وَأَنَا ابْنُ سِتِّ أَوْ سَبْع سِنِينَ. رَوَاهُ الْبُخَاريُّ وَأَبو دَاوُدَ وَالنّسَائيُّ.

٣٢٦- عمرو بن سلمه رَضی اللَّهُ عَنْهُ می‌گوید: پدرم گفت: من ازنزد کسی

آمده ام که پیامبر بر حقی است، او فرمود: «هر گاه وقت نماز فرا رسید؛ یکی از شما اذان بگوید، و کسی از شما که بیشتر قرآن (حفظ) دارد؛ امامت کند».

عمرو گوید: پس وقتی بررسی کردند؛ دیدند کسی از من بیشتر قرآن حفظ ندارد، در حالیکه پسر بچه ای شش یا هفت ساله بودم؛ مرا پیش نماز کردند. بخاری، ابوداود و نسایی روایت کرده‌اند.

٣٢٧- وَعَنْ أبن مَسْعُودٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ: قالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وآله وسلم: «يَؤُمُّ القْوَمْ أَقْرَؤهُمْ لِكِتابِ الله تعالى فإنْ كَانُوا في الْقِرَاءَةِ سَوَاءً فَأَعْلَمُهُمْ بالسّنّةِ فَإنْ كَانُوا في السُنّةِ سَواءً فَأَقْدَمُهُمْ هِجْرَةً فإنْ كَانُوا في الهجرة سَوَاءً فأَقْدَمُهُمْ سِلْماً- وَفي روَاية: «سِنّاً»- ولا يَؤُمّنّ الرَّجُلُ الرَّجُلَ في سُلْطَانِهِ ولا يَقْعُدُ في بَيْتِهِ عَلى تَكْرمَتِهِ إلّا بإذْنِهِ». رَوَاهُ مُسْلمٌ.

٣٢٧- ابن مسعود رضی الله عنه می‌گوید: رسول خدا صلى الله علیه وآله وسلم فرمود: «افرادی که در قرائت قرآن از همه ماهرتر هستند، امامت بدهند، اگر همه در قرائت با همه برابر بودند، کسی که در سنت از دیگران آگاهتر است؛ اگر همه در علم به سنت برابر بودند، کسی که در هجرت از دیگران پیشی گرفته، اگر در هجرت هم برابر بودند؛ کسی که زودتر از دیگران مسلمان شده است. - و در روایتی دیگر آمده: «کسی که سن او بیشتر است» - کسی حق ندارد در حیطه قدرت کسی دیگر (بدون اجازه‌اش) امامت دهد، و در خانه‌اش بر مکان مخصوصی که می‌نشیند، ننشیند؛ مگر با اجازه اش». مسلم روایت کرده است.

٣٢٨- وَلابْنِ مَاجَهْ مِنْ حَديثِ جَابِرٍ رَضيَ اللَّهُ عَنْهُ: «وَلا تَؤُمّنَّ امْرَأَةٌ رَجُلاً وَلا أَعْرَابيٌّ مُهَاجراً وَلَا فَاجِرٌ مؤْمِناً». وإسْنَادُهُ وَاهٍ.

٣٢٨- در روایت ابن ماجه از جابر رضی الله عنه آمده: «هرگز زنی برای مردی امامت نکند، و نه صحرانشین برای مهاجری و نه فاجر و گناه کاری برای مؤمنی امانت کند». اسناد آن واه (بسیار ضعیف و بی‌ارزش) است.

٣٢٩- وَعَنْ أَنَسٍ رضي الله عنه عَنِ النَّبيِّ صلى الله عليه وآله وسلم قالَ: «رُصُّوا صُفُوفَكُمْ وَقَاربُوا بَيْنَهَا وَحَاذُوا بالأعْنَاقِ» رَوَاهُ أَبُو دَاوُدَ وَالنَّسائيُّ وَصَحّحَهُ ابْنُ حِبّان.

٣٢٩- انس رضی الله عنه روایت می‌کند که پیامبر صلى الله علیه وآله وسلم فرمود: «صفها را فشرده بگیرید، نزدیک به هم باشید و بین شما فاصله نباشد و (چنان راست باشید که) با گردنها برابر باشید». ابوداود و نسائی روایت کرده است و ابن حبان صحیح دانسته است.

٣٣٠- وَعَنْ أَبي هُرَيْرَةَ رَضيَ اللَّهُ عَنْهُ قالَ: قالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وآله وسلم: «خَيْرُ صُفُوفِ الرِّجالِ أَوْلُهَا وَشَرُّهَا آخِرُهَا وَخَيْرُ صُفوفِ النِّساء آخِرُها وَشَرُّهَا أَوَّلُهَا». رَوَاهُ مُسْلِمٌ.

٣٣٠- ابوهریره رضی الله عنه می‌گوید: رسول خدا صلى الله علیه وآله وسلم فرمود: «بهترین صف‌های مردان صف اول و بدترین صف‌هایشان صف آخر است و بهترین صف‌های زنان صف آخر و بدترین صف‌هایشان صف اول است».

مسلم روایت کرده است.

٣٣١- وعنِ ابْنِ عَبّاسٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا قال: صَلّيْتُ مَعَ رَسُولِ اللَّهِ صلى الله عليه وآله وسلم ذَاتَ لَيْلةٍ فَقُمْتُ عَنْ يَسَارهِ فَأَخَذَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وآله وسلم بِرأسي مِنْ وَرائي فَجعَلَني عَنْ يمينِهِ. مُتّفَقٌ عَلَيْهِ.

٣٣١- ابن عباس رضی الله عنهما می‌گوید: شبی با رسول خدا صلى الله علیه وآله وسلم نماز خواندم به سمت چپش ایستادم؛ پیامبر صلى الله علیه وآله وسلم از پشت سر، سرم را گرفت و به سمت راستش قرار داد. متفق علیه.

٣٣٢- وعنْ أنسٍ رضيَ اللَّهُ عنْهُ قالَ: صَلّى رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وآله وسلم فَقُمْتُ وَيَتَيِمٌ خَلْفَهُ وَأُمُّ سُليْمٍ خَلْفَنا. مُتّفَقٌ عَلَيه وَاللّفْظُ لِلْبُخَاريِّ.

٣٣٢- انس رضی الله عنه می‌گوید: رسول خدا صلى الله علیه وآله وسلم نماز خواند؛ من و کودکی یتیم پشت سرایشان ایستادیم، و ام سلیم پشت سرما ایستاد.

متفق علیه، و این لفظ بخاری است.

٣٣٣- وَعَنْ أَبي بِكَرَةَ رَضيَ اللَّهُ عَنْهُ انْتَهى إلى النّبي صلى الله عليه وآله وسلم وَهُوَ رَاكعٌ فَرَكَعَ قَبْلَ أَنْ يَصِلَ إلى الصَّفِّ فذكر ذلك للنبي صلى الله عليه وآله وسلم فقال: «زَادَكَ اللَّهُ حِرْصاً وَلا تَعُدْ». رَوَاهُ البُخَاريُّ زَادَ أَبُو دَاوُدَ فِيهِ: فَرَكَعَ دُون الصَّفِّ ثُمَّ مَشى إلى الصَّفِّ.

٣٣٣- از ابوبکره رضی الله عنه روایت کرده است که در حالی به مسجد رسید که پیامبر صلى الله علیه وآله وسلم در رکوع بود، قبل از آنکه به صف نماز برسد رکوع کرد، پس در حال رکوع تا صف (جماعت) رسید، بعد از نماز جریان را برای پیامبر خدا صلى الله علیه وآله وسلم عرض کرد فرمود: «خداوند بر رغبتت نسبت به نماز بیافزاید؛ دیگر این کار را نکن». بخاری روایت کرده است، ابوداود در آن افزوده: نرسیده به صف رکوع کرد، سپس تا صف راه رفت.

٣٣٤- وَعَنْ وَابِصَة بْنِ مِعْبَدٍ الجُهنِيِّ رَضيَ اللَّهُ عَنْهُ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلى الله عليه وآله وسلم رَأَى رَجُلاً يُصَلي خَلْفَ الصَّفِّ وَحْدَهُ فَأَمَرَهُ أَنْ يُعِيدَ الصَّلاةَ. رَوَاهُ أَحمدُ وَأَبُو دَاوَدَ وَالتِّرمِذِيُّ وَحَسّنَه وَصَحّحَهُ ابْنُ حِبّانَ.

وَلَهُ عَنْ طَلْقٍ بن عليِّ رَضي اللَّهُ عَنْهُ: «لا صَلاةَ لِمنُفَردٍ خَلْفَ الصَّفِّ» وَزَادَ الطّبَرَانَيُّ في حديثٍ وابصةَ رَضي اللَّهُ عَنْهُ: «أَلا دَخَلْتَ مَعَهُمْ أو اجتْرَرَتَ رَجُلا؟».

٣٣٤- از وابصه بن معبد رضی الله عنه روایت است که رسول خدا صلى الله علیه وآله وسلم مردی را دید که پشت صف تنها نماز می‌خواند، پس به او دستور داد که نماز را اعاده کند. احمد و ابوداود و ترمذی روایت کرده، و ترمذی آن را حسن دانسته است، و ابن حبان آن را صحیح دانسته است.

در روایت ابن حبان از طلق بن علی آمده: «نماز فردی که به تنهایی پشت صف نماز می‌خواند درست نیست». طبرانی در حدیث وابصه افزوده: «چرا داخل صف نشدی و یا یک نفر را از صف نکشیدی؟!»

٣٣٥- وَعَنْ أَبي هُرَيْرَةَ رَضي اللَّهُ عَنْهُ عَنِ النَّبيِّ صلى الله عليه وآله وسلم قال: «إذَا سَمِعْتُمْ الإقامة فَامْشُوا إلى الصلاة وَعليكُم السّكينةُ والوقَارُ وَلا تُسْرعُوا فَما أَدْركْتُمْ فَصَلُّوا وَمَا فَاتَكمْ فَأتمُّوا». مُتّفَقٌ عَلَيْهِ وَاللفْظ للْبُخاريِّ.

٣٣٥- از ابوهریره رَضی اللَّهُ عَنْهُ روایت است که گفت پیامبر صلى الله علیه وآله وسلم فرمود: «هر گاه صدای اقامه را شنیدید؛ پس با آرامش و وقار به سوی نماز بروید و عجله نکنید، پس هر چه از نماز دریافتید؛ بخوانید و هر چه از شما فوت شد (پس از سلام امام) آن را تمام کنید». متفق علیه و این لفظ بخاری است.

٣٣٦- وَعَنْ أَبيِّ بْنِ كَعْبٍ رَضيَ اللَّهُ عَنْهُ قالَ: قالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وآله وسلم: «صَلاةُ الرّجلِ مَعَ الرّجلِ أَزْكى مِنْ صَلاتِهِ وَحْدَهُ وَصلاتُهُ مَعَ الرّجُلَيْنِ أَزْكَى منْ صلاتهِ مَعَ الرّجُلِ وَمَا كانَ أَكْثَرَ فَهُوَ أَحَبُّ إلى الله عَزَّ وَجَلّ». رَواهُ أَبُو داود والنسائي وصححهُ ابنُ حبان.

٣٣٦- ابی بن کعب رضی الله عنه می‌گوید: رسول خدا صلى الله علیه وآله وسلم فرمود: «نماز شخص با یک نفر دیگر از نماز تنها بهتر است و نمازش با دو نفر از نماز با یک نفر بهتر است و هر چه تعداد (نماز گزاران) بیشتر باشد، در نزد خداوند محبوب تر است». ابوداود و نسائی روایت کرده‌اند و ابن حبان صحیح دانسته است.

٣٣٧- وَعَنْ أُمِّ وَرَقَة رضي اللَّهُ عَنْها أَنّ النبيَّ صلى الله عليه وآله وسلم أَمَرَهَا أنْ تَؤُمَّ أهْل دارها. روَاهُ أبو داود وَصَحّحه ابْنُ خُزَيْمة.

٣٣٧- از ام ورقه رضی الله عنها روایت است که پیامبر صلى الله علیه وآله وسلم به او دستور داده است که برای (زنان) خانواده‌اش امامت کند.

ابوداود روایت کرده است و ابن خزیمه آن را صحیح دانسته است.

٣٣٨- وعنْ أَنَسٍ رضيَ الله عنهُ أَنَّ النّبيَّ صلى الله عليه وآله وسلم اسْتَخْلف ابْنَ أُمِّ مَكْتوم يؤُمُّ النّاس وهُوَ أَعْمَى. رَوَاهُ أَحْمَدُ وأَبُو داوُدَ. ونَحْوُهُ لابنِ حبّانَ عَن عَائِشَةَ رَضيَ اللَّهُ عَنْهَا.

٣٣٨- از انس رَضی اللَّهُ عَنْهُ روایت است که پیامبر صلى الله علیه وآله وسلم ابن ام مکتوم به عنوان جانشین تعیین کرد، و برای مردم امامت می‌کرد، در حالی که نابینا بود. احمد و ابوداود روایت کرده‌اند، و ابن حبان به مانند آن از عایشه روایت کرده است.

٣٣٩- وَعَنِ ابْنِ عُمَرَ رَضيَ اللَّهُ عَنْهُما قالَ: قالَ رسولُ اللَّهِ صلى الله عليه وآله وسلم: «صَلُّوا على مَنْ قالَ لا إلهَ إلا اللَّهُ وَصَلُّوا خَلْفَ مَنْ قالَ لا إلهَ إلَا اللَّهُ». رواهُ الدَّارقُطْنيُّ بإسنادٍ ضَعيف.

٣٣٩- از ابن عمر رضی الله عنها روایت شده که گفت: رسول الله صلى الله علیه وآله وسلم فرمود: «بر هر کسی که لا اله الا الله می‌گوید، نماز (جنازه) بخوانید و پشت سر هر کسی که لا اله الا الله را می‌گوید؛ نماز بخوانید». دارقطنی با سند ضعیف روایت کرده است.

٣٤٠- وَعَنْ عليَ رضيَ اللَّهُ عَنْهُ قالَ: قالَ النّبيُّ صلى الله عليه وآله وسلم: «إذا أَتى أَحَدُكمُ الصَّلاةَ والإمَامُ عَلى حَالٍ فَلْيَصْنعْ كما يَصْنَعُ الإمامُ». رَوَاهُ التِّرمذيُّ بإسنادٍ ضعيفٍ.

٣٤٠- علی بن ابی طالب رضی الله عنه می‌گوید: رسول خدا صلى الله علیه وآله وسلم فرمود: «هر گاه یکی از شما به نماز آمد و امام در هر حال (و کیفیتی) بود؛ شما همان کاری را بکنید که امام می‌کند». ترمذی با سند ضعیف روایت کرده است.