بلوغ المرام من أدلة الأحکام - ترجمه فارسی

٥- تشویق به مکارم خوبی‌های اخلاق

١٣١٤- عن ابنِ مسْعُودٍ رضي الله عنهُ قال: قال رسولُ الله صلى الله عليه وآله وسلم: «عليكمْ بالصِّدق فإنَّ الصِّدقَ يهدي إلى البرِّ وإنَّ البرَّ يهدي إلى الجنّةِ وَمَا يزَالُ الرَّجلُ يَصْدُقُ ويتحرَّى الصِّدقَ حتى يكتب عنْد الله صدِّيقاً وإياكُمْ والكذبَ فإن الكذب يهدي إلى الفجُور وإنَّ الفُجورَ يهدي إلى النار وما يزال الرَّجلُ يكْذبُ ويتحرَّى الكذب حتى يكتبَ عنْد الله كذاباً» مُتّفقٌ عَلَيهِ.

١٣١٤- از ابن مسعود رضی الله عنه روایت است که گفت: رسول خدا صلی الله علیه وآله و سلم فرمود: «بر شماست که صداقت و راستگوی پیشه کنید، چرا که راستگوی انسان را به سوی نیکی راهنمایی می‌کند، و همانا نیکی (انسان را) به بهشت رهنمود می‌شود، و شخص همواره راست می‌گوید، و تلاش می‌کند راست بگوید، تا اینکه نزد خداوند راستگو نوشته می‌شود، و بر شماست که از دروغگویی دوری کنید، چرا که دروغگویی (انسان را) به سوی فسق و فجور سوق می‌دهد، و فسق و فجور (انسان را) به جهنم می‌کشاند و شخص پیوسته دروغ می‌گوید و تلاش می‌کند که دروغ بگوید؛ تا اینکه نزد خداوند دروغگو نوشته می‌شود».

متفق علیه.

١٣١٥- وعن أبي هريرة رضي الله عنه أن رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم قال: «إيَّاكُمْ والظَّن فإن الظَّن أكْذَب الحديث» متفق عليه.

١٣١٥- از ابوهریره رضی الله عنه روایت است که رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرمود: «از گمان بد دوری کنید، چرا که گمان بد، دروغ ترین نوع سخن است». متفق علیه.

١٣١٦- وعنْ أَبي سعيد الخدريِّ رضي اللّهُ عنْهُ قال: قالَ رسولُ الله صلى الله عليه وآله وسلم: «إيّاكُمْ والجلوسَ بالطُّرُقات» قالوا: يا رسولَ الله مَا لَنا بُدٌّ مِنْ مجالسِنا نتحدثُ فيها قال: «فأَمّا إذا أَبيتُمْ فأَعطوا الطريق حقّهُ» قالوا: وما حقُّهُ؟ قال: «غضُّ البصر وكفُّ الأذى ورد السلام والأمْرُ بالمعروف والنّهيُ عن المنكر» مُتّفقٌ عليه.

١٣١٦- از ابو سعید خدری رضی الله عنه روایت است که رسول خدا صلی الله علیه وآله و سلم فرمود: «از نشستن بر سر راه‌های رفت و آمد مردم خوداری کنید» عرض کردند: ای رسول خدا مجبور هستیم؛ مجالس ماست، در آنجا باهم حرف می زنیم، فرمود: «اگر اصرار دارید که بنشینید، پس حق راه را ادا کنید» عرض کردند: حق راه چیست؟ فرمود: «فرو بستن (و حفظ کردن) چشم، به کسی آزارندادن، و جواب سلام را دادن، و امر به معروف و نهی از منکر کردن». متفق علیه.

١٣١٧- وعَنْ مُعاوية رضي الله عنهُ قال: قال رسولُ الله صلى الله عليه وآله وسلم: «مَنْ يُرد الله بهِ خيراً يُفَقِّهْهُ في الدِّين» متفقٌ عليه.

١٣١٧- از معاویه رضی الله عنه روایت است که رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرمود: «کسی که خداوند به او اراده‌ی خیر بنماید، او را در دین فقیه می‌گرداند». متفق علیه.

١٣١٨- وعَنْ أَبي الدرداءِ رضي الله عنهُ قال: قالَ رسولُ الله صلى الله عليه وآله وسلم: «ما منْ شيءٍ في الميزان أَثقل من حُسنِ الخلق» أَخرجَهُ أَبو داودَ والتِّرمذي وصحّحه.

١٣١٨- از ابودراء رضی الله عنه روایت است که رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرمود: «هیچ چیز در ترازوی (اعمال) از اخلاق نیکو سنگین تر نیست» ابوداود و ترمذی روایت کرده‌اند و ترمذی صحیح دانسته است.

١٣١٩- وعَنْ ابن عُمَر رضي اللّهُ عنهُما قالَ: قال رسولُ الله صلى الله عليه وآله وسلم: «الحياءُ من الإيمان» مُتفقٌ عليه.

١٣١٩- ابن عمر رضی الله عنهما می‌گوید: رسول خدا صلی الله علیه وآله و سلم فرمود: «حیا (وشرم) از ایمان است». متفق علیه.

١٣٢٠- وعَنْ ابن مَسْعودٍ رضي اللّهُ عنهُ قال: قال رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم: «إنَّ ممّا أَدركَ النّاسُ منْ كلام النُّبُوَّةِ الأولى: إذا لمْ تَسْتح فاصنع ما شئتَ» أَخرجهُ البخاري.

١٣٢٠- از ابن مسعود رضی الله عنه روایت است، که رسول خدا صلی الله علیه وآله و سلم فرمود: «یکی از سخنانی که از کلام پیامبران پیشین به مردم رسیده است، این است که: اگرحیا نداری؛ هر چه می‌خواهی بکن». بخاری روایت کرده است.

١٣٢١- وعَنْ أَبي هُريرة رضي اللّهُ عنهُ قال: قال رسول اللّهِ صلى الله عليه وآله وسلم: «المؤمنُ القويُّ خيرٌ وأَحبُّ إلى الله من المؤمنِ الضَّعيف وفي كُلَ خيرٌ احْرص على ما ينفعك واستعنّ باللّهِ ولا تَعْجزْ وإنّ أَصابكَ شيءٌ فلا تقُلْ لَوْ أَني فعلتُ (كذا) كان كذا وكذا ولكنْ قُلْ قدَّرَ الله وما شاءَ فَعَلَ فإنَّ لوْ تفْتَحُ عَمَلَ الشّيطان» أَخرجَهُ مُسْلم.

١٣٢١- از ابوهریره رضی الله عنه روایت است که رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرمود: «مؤمن قوی نزد خداوند بهتر و محبوبتر از مؤمن ضعیف است و در همه (افراد مومن خواه ضعیف یا قوی باشد) خیر است، بر آنچه برایت مفید وسودمند است؛ حریص باش، و از خداوند یاری بخواه و (در یاری خواستن از خدا) نا توان نباش، اگر به مصیبت و مشکلی گرفتاری شدی، نگو اگر من چنان می‌کردم، فلان و فلان می‌شد لیکن بگو: خداوند مقدر کرده است و هر چه بخواهد می‌کند، چرا که (کلمه‌ی) اگر، عمل شیطان را باز می‌کند». مسلم روایت کرده است.

١٣٢٢- وعنْ عِياض بن حِمَار رضي اللّهُ عنهُ قالَ: قالَ رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم: «إنَّ اللّهَ أَوحى إليَّ أَنْ تواضَعُوا حتى لا يَبْغي أَحدٌ على أحدٍ ولا يَفْخر أَحدٌ على أَحدً» أَخرجَهُ مُسلم.

١٣٢٢- از عیاض بن حمار رضی الله عنه روایت است که رسول خدا صلی الله علیه وآله و سلم فرمود: «خداوند به من وحی کرده است که فروتنی کنید، تا زمانی که کسی بر کسی دیگر طغیان و سرکشی نکند، و کسی بر کسی فخر فروشی نکند». مسلم روایت کرده است.

١٣٢٣- وعَنْ أَبي الدَّرْداءِ رضي اللّهُ عنهُ عن النّبي صلى الله عليه وآله وسلم قال: «مَنْ رَدَّ عنْ عِرْض أَخيه بالغيْبِ ردَّ اللّهُ عَنْ وجههِ النّار يوْم القيامة». أَخْرجهُ الترمذيُّ وحسّنهُ.

١٣٢٣- از ابودراء رضی الله عنه روایت است که پیامبر صلی الله علیه وآله و سلم فرمود: «هر کسی که در غیاب (وعدم حضور) برادر مسلمانش از آبرو او دفاع کند، خداوند در روز قیامت آتش را از چهره‌اش دور می‌کند» ترمذی روایت کرده و حسن دانسته است و احمد به همین معنا از اسماء بنت یزید روایت کرده است.

١٣٢٤- وعن أَبي هُريرة رضي اللّهُ عنهُ قالَ: قال رسولُ الله صلى الله عليه وآله وسلم: «ما نقصَتْ صَدَقَةٌ منْ مالٍ ومَا زاد اللّهُ عَبْداً بِعَفْوٍ إلا عِزّاً وما تواضع أَحدٌ لله إلا رَفَعهُ» أَخرجَهُ مُسلم.

١٣٢٤- از ابوهریره رضی الله عنه روایت است که رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرمود: «صدقه هیچ چیزی از مال را کم نمی‌کند، خداوند به خاطر گذشت بنده بر عزتش می‌افزاید، هیچ کس بخاطر خدا تواضع و فروتنی نمی‌کند؛ مگر آن که خداوند او را بالا می‌برد». مسلم روایت کرده است.

١٣٢٥- وعَنْ عبد الله بن سَلام رضي اللّهُ عنهُ قالَ: قالَ رسولُ اللّهِ صلى الله عليه وآله وسلم: «يا أَيها النّاسُ أَفْشُو السّلام وصِلُوا الأرحامَ وأَطعموا الطّعامَ وصَلُّوا بالليلِ والنّاسُ نيامٌ تَدخُلُوا الجنة بسلامٍ». أَخرجَهُ الترمذي وصحّحه.

١٣٢٥- عبدالله بن سلام رضی الله عنه می‌گوید: رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرمود: «ای مردم، سلام را در میان خود پخش و همگانی کنید، و پیوند خویشاوندی را رعایت کنید، و (گرسنگان و نیازمندان را) طعام دهید، و نیمه‌های شب در حالی که مردم خواب هستند؛ نماز بخوانید، با سلامتی وارد بهشت می‌شوید». ترمذی روایت کرده و صحیح دانسته است.

١٣٢٦- وعَنْ تميم الداريِّ رضيَ اللّهُ عنْه قالَ: قالَ رسولُ اللّهِ صلى الله عليه وآله وسلم: «الدِّينُ النّصيحةُ» ثلاثاً قُلْنا: لمنْ يا رسولَ اللّهِ؟ قال: «لله ولكتابه ولرسوله ولأئِمَّةِ المُسْلمين وعامَّتهِمْ» أَخْرجَهُ مُسْلم.

١٣٢٦- از تمیم (بن اوس) داری رضی الله عنه روایت است، که رسول خدا صلی الله علیه وآله و سلم سه بار فرمود: «دین خیر خواهی و نصیحت است» عرض کردیم: ای رسول خدا! برای چه کسی؟ فرمود: «برای خدا و رسولش و پیشوایان مسلمان و عموم مسلمانان». مسلم روایت کرده است.

١٣٢٧- وعَنْ أَبي هريرة رضي اللّهُ عنْهُ قالَ: قالَ رسولُ الله صلى الله عليه وآله وسلم: «أكثر ما يُدخِلُ الجنّةَ تقوى الله وحُسْنُ الخلق» أَخرجَهُ الترمذيُّ وصحّحهُ الحاكم.

١٣٢٧- از ابوهریره رضی الله عنه روایت است که رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرمود: «بیشترین اسبابی که موجب ورود به بهشت می‌شود، رعایت تقوای خدا و اخلاق نیکوست» ترمذی روایت کرده، و حاکم صحیح دانسته است.

١٣٢٨- وعَنْهُ رضي اللّهُ عنْهُ قال: قال رسولُ الله صلى الله عليه وآله وسلم: «إنكمْ لا تَسَعونَ النّاس بأَموالكُم ولكن ليسعْهُم منكُمْ بَسْطُ الْوَجْهِ وحُسْنُ الخلُق» أَخرجَهُ أَبو يَعْلى وصحّحهُ الحاكم.

١٣٢٨- از او (ابوهریره) روایت است که رسول خدا صلی الله علیه وآله و سلم فرمود: «شما نمی‌توانید با اموالتان در دل مردم جای بگیرید، لیکن با چهره باز و اخلاق خوش می‌توانید در دلشان جای بگیرید». ابویعلی روایت کرده و حاکم صحیح دانسته است.

١٣٢٩- وعنه رضي الله عنهُ قالَ: قالَ رسولُ الله صلى الله عليه وآله وسلم: «المؤمنُ مِرْآةُ أخيه المؤْمن» أَخرجهُ أَبو داودَ بإسْنادٍ حسن.

١٣٢٩- و از او (ابوهریره) روایت است، که رسول خدا صلی الله علیه وآله و سلم فرمود: «مؤمن آینه برادر مؤمن‌اش است». ابوداود با اسناد حسن روایت کرده است.

١٣٣٠- وعنِ ابن عُمر رضي الله عَنْهُما قال: قال رسولُ الله صلى الله عليه وآله وسلم: «المؤمنُ الذي يخالطُ النّاس ويصْبرُ على أَذاهُم خيرٌ من المؤمن الذي لا يخالطُ النّاس ولا يصْبرُ على أَذاهُمْ» أَخرجَهُ ابن ماجَهْ بإسناد حسن وهو عند الترمذي إلا أنه لمْ يُسمِّ الصَّحابيّ.

١٣٣٠- از ابن عمر رضی الله عنهما روایت است که رسول خدا صلی الله علیه و سلم فرمود: «مؤمنی که با مردم نشست و برخاست دارد و بر اذیت و آزارشان صبرمی کند، بهتر از آن کسی است که با مردم نشست وبرخاست ندارد، وبر اذیت وآزارشان صبرنمی کند» ابن ماجه با اسناد حسن روایت کرده، و ترمذی نیز روایت کرده است، ولی صحابی آن نام نبرده است.

١٣٣١- وعن ابن مَسْعودٍ رضي الله عنْهُ قال: قال رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم: «اللهمَّ كما حَسّنْتَ خَلْقي فَحَسِّنْ خُلُقي» رواهُ أحمدُ وصحّحهُ ابنُ حِبّان.

١٣٣١- ابن مسعود رضی الله عنه می‌گوید: رسول خدا صلی الله علیه وآله و سلم فرمود: «خداوند ! همانطور که مرا نیکو آفریدی؛ پس اخلاقم را نیک گردان».

احمد روایت کرده، و ابن حبان صحیح دانسته است