٣- باب زهد و پرهیز گاری
١٢٦٦- عن النُّعْمان بن بشير رضي اللّهُ عَنْهما قال: سمعتُ رسُولَ اللّهِ صلى الله عليه وآله وسلم يقولُ: - وأَهْوى النُّعمان بإصبعيه إلى أُذنيه - «إنَّ الحلال بيِّنٌ وإنَّ الحرَامَ بيِّنٌ وبينَهُما مُشْتَبِهاتٌ لا يعلمهُنَّ كثيرٌ من النّاس فَمن اتّقى الشُّبُهات فقد استبرأَ لدينهِ وعرْضِهِ ومنْ وقعَ في الشُّبهاتِ وقعَ في الحرَام كالرَّاعي يرْعَى حوْلَ الحمى يوشِكُ أنْ يقعَ فيه ألا وإنَّ لكلِّ ملكٍ حمى إلا وإنَّ حمى الله محارمهُ ألا وإنَّ في الجسدِ مُضْغَةٌ إذا صَلَحتْ صلحَ الجسدُ كُلُّهُ وإذا فسدتْ فَسَدَ الجسدُ كلُّهُ ألا وهي القلبُ» مُتّفقٌ عليه.
١٢٦٦- از نعمان بن بشیر رضی الله عنه روایت است در حالی که به گوش‌هایش اشاره می‌کرد گفت: شنیده ام رسول خدا صلی الله علیه وآله و سلم می‌فرماید: «همانا حلال آشکار است و همانا حرام (نیز) مشخص و آشکار است، و در بین این دو (حلال و حرام) امور مشتبهی و جود دارد که بسیاری از مردم آن‌ها را نمی‌دانند، پس کسی که از شب‌هات پرهیز کند؛ دین و آبرویش را حفظ کرده است، و کسی که در شب‌هات واقع شود، (وپرهیز نکند) قطعاً در حرام واقع شده است، همانند چوپانی که گوسفند انش را در اطراف (حریم) چراگاه می‌چراند که نزدیک است (گوسفندان) وارد چراگاه بشوند. آگاه باشید که هر پادشاهی حریمی دارد، بدانید ! که حریم خداوند (در زمین) محرمات او هستند، و بدانید در بدن تکه گوشتی (وعضوی) وجود دارد که هرگاه اصلاح شود، تمام بدن اصلاح می‌شود، و هرگاه فاسد گردد، تمام بدن فاسد می‌گردد؛ هان بدانید! که آن قلب است» متفق علیه.
١٢٦٧- وعن أبي هُرَيْرَة رَضِيَ الله عَنْهُ قال: قال رسولُ الله صلى الله عليه وآله وسلم: «تَعِسَ عَبْدُ الدِّينارِ والدِّرهَمِ والقَطِيفَة إِنْ أُعْطِي رَضِيَ وإِنْ لَمْ يُعْطَ لَمْ يَرْضَ». أخرجه البخاري.
١٢٦٧- از ابوهریره رضی الله عنه روایت است، که رسول خدا صلی الله علیه وآله و سلم: «بنده‌ی دینار و درهم و پارچه‌های گران قیمت هلاک و نابود باد که اگر به او بدهند؛ راضی می‌شود، و اگر ندهند، ناراض و ناخشنود است» بخاری روایت کرده است.
١٢٦٨- وعن ابن عُمَر رضي الله عَنْهُما قال: أَخذَ رسولُ الله صلى الله عليه وآله وسلم بمنْكبيَّ فقال: «كُنْ في الدنيا كأَنّك غريبٌ أَوْ عابر سبيل» وكان ابن عمرَ يقولُ: إذا أمْسيتَ فلا تنتظر الصَّباح وإذا أصْبحتَ فلا تنتظر المساءَ وخُذْ منْ صحتك لسَقمك ومِنْ حيَاتك لموتِك. أخْرجه البُخاريّ.
١٢٦٨- از ابن عمر رضی الله عنهما روایت است که رسول خدا صلی الله علیه و سلم شانه هایم را گرفت و خطاب به من فرمود: «در دنیا مانند مسافر ویا رهگذر زندگی کن». و ابن عمر می‌گفت: هنگامی که شب شد، پس منتظر صبح نباش و هنگامی که صبح شد، پس منتظر شب نباش و از سلامتی‌ات برای زمان بیماری‌ات؛ بهره بگیر، واز زندگی‌ات برای (پس از) مرگ‌ات؛ آمادگی بگیر.
بخاری روایت کرده است.
١٢٦٩- وعن ابن عمر رضي الله عنهما قال: قال رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم: «مَنْ تَشَبَّهَ بِقَوْمٍ فَهُوَ مِنْهُمْ» أَخْرَجَهُ أبو داود وصحَّحه ابنُ حبَّان.
١٢٦٩- از ابن عمر رضی الله عنهما روایت است که رسول خدا صلی الله علیه وآله و سلم فرمود: «کسی که خود را با ملتی مشابهت کند، پس او از همانهاست» ابوداود روایت کرده ابن حبان صحیح دانسته است.
١٢٧٠- وعن ابن عباس قال: كُنْتُ خَلُفَ النَّبِي صلى الله عليه وآله وسلم يوماً فقال: «يا غُلام احْفَظِ الله يَحْفَظْكَ احْفَظِ الله تَجِدْهُ تُجَاهَك وإذا سألت فاسألِ اللَّه وإذا اسْتَعَنْتَ فاسْتَعِنْ باللَّه». رواه الترمذي وقال: حسن صحيح.
١٢٧٠- از ابن عباس رضی الله عنهما روایت است که روزی که پشت سر پیامبر صلی الله علیه وآله و سلم (سوار) بودم، فرمود: «ای پسر ! (احکام) خدا را رعایت کن، خداوند تو را حفظ می‌کند، خدا را یاد کن، او را در برابر خود می‌یابی، هرگاه چیزی خواستی فقط از خدا بخواه و هرگاه طلب یاری و کمک خواستی؛ فقط از خداوند طلب یاری کن» ترمذی روایت کرده و گفته: حسن صحیح است.
١٢٧١- وعنْ سهْل بن سَعْدٍ رضي اللّهَ عنهُ قالَ: جاءَ رجُلٌ إلى النّبي صلى الله عليه وآله وسلم فقال: يا رسولَ اللّهِ دلّني على عملٍ إذا عملْتُهُ أحبّني اللّهُ وأَحبّني النّاس؟ فقال: «ازهد في الدنيا يحبّكَ الله وازهدْ فيما عنْد النّاس يحبّكَ النّاسُ» رواهُ ابنُ ماجهُ وغيرُهُ وسنَدُهُ حسن.
١٢٧١- از سهل بن سعد روایت است که مردی نزد پیامبر صلی الله علیه وآله و سلم آمد و عرض کرد: ای رسول خدا ! مرا به عملی راهنمایی کن که هرگاه آن را انجام دهم؛ خداوند مرا دوست بدارد، و مردم (نیز) مرا دوست داشته باشند؟ فرمود: «در دنیا پارسا و زاهد باش، خداوند تو را دوست می‌دارد، و نسبت به آنچه نزد مردم است؛ بی‌توجه باش؛ مردم تو را دوست می‌دارند» ابن ماجه و غیره روایت کرده است و سند آن حسن است.
١٢٧٢- وعنْ سعْد بن أَبي وقّاص رضي اللّهُ عنهُ قال: سمعتُ رسولَ اللّهِ صلى الله عليه وآله وسلم يقولُ: «إن الله يحبُّ العبدَ التّقيَّ الغنيَّ الخفيَّ» أَخرجهُ مُسلم.
١٢٧٢- از سعد بن ابی و قاص رضی الله عنه روایت است که شنیدم رسول خدا صلی الله علیه وآله و سلم می‌فرماید: «قطعاً خداوند بنده‌ی پرهیزگار بی‌نیاز گمنام (که دلش بی‌نیاز است) را دوست می‌دارد» مسلم روایت کرده است.
١٢٧٣- وعنْ أَبي هُريرة رضي اللّهُ عنهُ قال: قال رسولُ الله صلى الله عليه وآله وسلم: «من حُسْن إسلام المرْءِ ترْكُهُ ما لا يَعْنيه» رواهُ الترمذيُّ وقال: حسن.
١٢٧٣- از ابوهریره رضی الله عنه روایت است که رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرمود: «از نشانه‌های نیکوی اسلام شخص است که امور بیهوده را ترک کند» ترمذی روایت کرده و گفته: حسن است.
١٢٧٤- وعن المقدام بن مَعْدِ يكربَ رضي اللّهُ عنْهُ قالَ: قال رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم: «ما ملأ ابن آدمَ وعاءً شراً منْ بَطْنٍ» أَخرجَهُ الترمذيُّ وحسّنهُ.
١٢٧٤- از مقدام بن معدیکرب رضی الله عنه روایت است که رسول خدا صلی الله علیه وآله و سلم فرمود: «بدترین ظرفی که انسان پر می‌کند، شکمش است» ترمذی روایت کرده، حسن دانسته است.
١٢٧٥- وعنْ أَنس رضي اللّهُ عنهُ قالَ: قالَ رسولُ الله صلى الله عليه وآله وسلم: «كلُّ بني آدم خطّاءٌ وخَيْرُ الخطائين التّوابُون» أَخْرجَهُ الترّمذيُّ وابنُ ماجهْ وسندُهُ قوي.
١٢٧٥ - از انس رضی الله عنه روایت است، که رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرمود: «تمام فرزندان آدم گناه می‌کنند؛ و بهترین گناهکاران توبه کنندگان هستند» ترمذی و ابن ماجه روایت کرده‌اند و سند آن قوی است.
١٢٧٦- وعنْ أَنس رضي اللّهُ عنهُ قال: قالَ رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم: «الصَّمْتُ حكمةٌ وقليلٌ فاعلُهُ». أَخرجهُ البيهقيُّ في الشعبِ بسندٍ ضعيفٍ وصحح أَنّهُ موقوفٌ من قوْل لُقْمانَ الحکیم عليه السّلام.
١٢٧٦- از انس رضی الله عنه روایت است که رسول خدا صلی الله علیه وآله و سلم فرمود: «سکوت دانش است، و آنانی که چنین کنند، کم هستند» بیهقی در شعب ایمان با سند ضعیف روایت کرده، اینکه از قول لقمان حکیم است صحیح دانسته است.