١٥- نماز کسوف
٤٠١- عَنِ المُغيرةِ بنِ شُعْبةَ رضي اللَّهُ عَنْهُ قالَ: انْكَسَفتِ الشمْسُ عَلى عَهْد رَسُولِ الله صلى الله عليه وآله وسلم يَوْمَ مَاتَ إبْراهيم، فقال الناس: انكسَفَتِ الشّمْسُ لموْتِ إبرَاهيم، فَقَالَ رسولُ الله صلى الله عليه وآله وسلم: «إنَّ الشّمسَ وَالْقَمَرَ آيتَانِ مِنْ آيات الله لا ينْكَسِفَانِ لموْتِ أَحَدٍ ولا لحياتِهِ فإذا رَأَيْتُموهُما فادعُوا الله وصَلُّوا حَتى تَنْكَشِفَ». مُتّفَقٌ عَلَيْهِ. وَفي رواية لِلْبُخاريِّ: «حَتى تَنْجَلي». وَلِلْبُخَاري مِنْ حديثِ أَبي بَكْرَةَ رضي اللَّهُ عَنْهُ: «فَصَلُّوا وادعُوا حَتى يُكْشَفَ مَا بكمُ».
٤٠١- مغیره بن شعبه رضی الله عنه می‌گوید: در زمان رسول خدا صلى الله علیه وآله وسلم همان روزی که ابراهیم فرزند پیامبر وفات کرد خورشید گرفت؛ مردم گفتند: خورشید به خاطر وفات ابراهیم گرفته است، رسول خدا صلی الله وسلم فرمود: «خورشید وماه ازنشانه‌های خداوند هستند؛ که به خاطر مرگ و زندگی کسی نمی‌گیرد، هرگاه این دو (خورشید وماه گرفتگی) را مشاهده کردید؛ دعا کنید و نماز بخوانید، تا برطرف شود». متفق علیه.
و در روایت بخاری آورده شده: «تا گرفتگی از آن برداشته و روشن شود».
و درروایت بخاری از ابوبکره آمده: «نماز بخوانید و دعا کنید تا آنچه برایتان پیش آمده بر طرف شود».
٤٠٢- وَعَنْ عَائِشَةَ رضي اللَّهُ عَنْهَا: أنَّ النّبيَّ صلى الله عليه وآله وسلم جَهَرَ في صَلاةِ الْكُسُوف بقرَاءَتِهِ فَصَلى أَرْبَعَ رَكْعَاتٍ في رَكْعتين وَأَرْبَعَ سَجَدَاتَ. مُتّفَقٌ عَلَيْهِ. وهذا لَفْظُ مُسْلِمٍ. وفي روايةٍ لَهُ: فَبَعَثَ مُنادياً يُنَادي: «الصَّلاةُ جَامعةٌ».
٤٠٢- عایشه رضی الله عنها می‌گوید: پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم در نماز کسوف به صورت جهری قرءات خواند، چهار رکوع در دو رکعت با چهار سجده به جای آورد. متفق علیه و این لفظ مسلم است. و در روایت دیگر مسلم آوره: کسی را فرستاد تا ندا دهد: «الصلاة جامعه، نماز بر پاست».
٤٠٣- وعَن ابْنِ عَبّاسٍ رضي الله عَنْهمُا قالَ: انخَسَفَتْ الشّمْسُ على عَهْدِ رسول الله صلى الله عليه وآله وسلم فَصَلى رسولُ الله صلى الله عليه وآله وسلم فَقَامَ قِيَاماً طَويلاً نحْواً مِنْ قراءةِ سُورَةِ الْبَقرةِ ثمَّ ركَعَ رُكُوعاً طَويلاً ثَمَّ رَفَعَ فَقَامَ قِياماً طويلاً وَهُو دُونَ الْقيامِ الأوَّل ثمَّ ركَعَ ركوعاً طويلاً وهو دون الرُّكوع الأوَّل ثمَّ سَجَدَ ثمَّ قَام قياماً طويلاً وهُوَ دونَ القِيَام الأوَّل ثمَّ ركع رُكُوعاً طويلاً وهُو دُون الرُّكوع الأول ثمَّ رفعَ فقَامَ قياماً طويلاً وهُوَ دونَ القيام الأوَّلِ ثمَّ ركعَ رُكُوعاً طَويلاً وَهُوَ دونَ الركوع الأوَّل ثمَّ رفَعَ رَأسَهُ ثمَّ سَجَدَ ثمَّ انْصرفَ وَقَدْ تَجَلّت الشمسُ فَخَطَبَ النّاسَ. مُتّفقٌ عَلَيْه. واللفظ للبُخاريِّ وفي رواية لمُسلمٍ: صلى حين كَسَفَت الشّمسُ ثَمَاني ركَعَاتٍ في أربعِ سَجَدَاتٍ. وَعَنْ عَليٍّ رضي اللَّهُ عَنْهُ مِثْلُ ذلكَ.
ولَهُ عَنْ جابرٍ رضيَ اللَّهُ عَنْهُ: صلى سِتَّ رَكَعَاتٍ بأَرْبع سَجَداتِ.
ولأبي دَاوُدَ: عَنْ أُبَيِّ بن كَعْبٍ رضي اللَّهُ عنْهُ: صلى فَرَكَعَ خَمْسَ رَكعاتٍ وَسَجَدَ سَجْدتَيْنِ وَفَعَل في الثّانية مثل ذلك.
٤٠٣- ابن عباس رضی الله عنهما می‌گوید: در زمان رسول خدا صلى الله علیه وآله وسلم خورشید گرفتگی روی داد؛ پیامبر صلى الله علیه وآله وسلم به این صورت نماز خواند که قیامش را طولانی کرد، تقریبا به اندازه‌ای که تلاوت سوره بقره طول می‌کشد، سپس رکوعی طولانی به جای آورد، و از رکوع بلند شد؛ و قیام را نیز طولانی کرد، البته از قیام اول کوتاهتر بود، دوباره به رکوع رفت و رکوع را طولانی کرد، اما از رکوع اول کوتاهتربود، و سپس به سجده رفت و بلند شد، و قیام را طولانی کرد، اما از قیام اول کوتاهتر بود، سپس رکوع کرد و رکوعش را طولانی نمود، اما از رکوع اول کوتاهتر بود، آنگاه سرش را بلند کرد؛ سپس سجده کرد، آنگاه نماز را تمام کرد؛ در حالی که خورشید گرفتگی بر طرف شده بود، و برای مردم سخنرانی کرد. متفق علیه، لفظ بخاری است.
در روایت مسلم آمده: در هنگام کسوف خورشید هشت رکوع در چهار سجده دو رکعت نماز به جای می‌آورد. و از علی رضی الله عنه مانند این روایت کرده‌اند. و مسلم از جابر روایت کرده است که: شش رکوع با چهار سجده بجای آورد. و در روایت ابوداود از ابی بن کعب آمده: پیامبر صلی الله عنها نماز کسوف خواند؛ پس پنج رکوع با دو سجده در رکعت اول بجای آورد، و در رکعت دوم نیز مانند رکعت اول خواند.
٤٠٤- وَعَن ابن عَبّاسٍ رَضيَ اللَّهُ عَنْهُما قالَ: مَا هَبّتْ الرِّيحُ قَطُّ إلّا جَثَا النّبيُّ صلى الله عليه وآله وسلم على رُكْبَتَيْه وقال: «اللهُمَّ اجْعَلْهَا رَحْمَةً ولا تَجْعَلْها عذاباً».
رَوَاهُ الشّافعيُّ والطّبرانيُّ
٤٠٤- ابن عباس رضی الله عنهما می‌گوید: هیچگاه باد تندی نوزید؛ مگر اینکه رسول خدا صلی الله علیه وسلم دو زانو می‌نشست و می‌فرمود: «خداوندا! این باد را رحمتی قرار بده، و آن را عذابی قرارمده». شافعی و طبرانی روایت کرده‌اند.
٤٠٥- وعَنْهُ رضيَ اللَّهُ عنه أنه صلى الله عليه وآله وسلم صلى في زَلْزَلَةٍ سِتَّ رَكَعَاتٍ وأَرْبَعَ سَجَدَاتٍ وقالَ: «هَكذا صَلاةُ الآياتِ». رَواهُ الْبَيْهقيُّ وَذَكَرَ الشافِعيُّ عَنْ عليَ بن أبی طالب رضيَ اللَّهُ عَنْهُ مِثْلَهُ دونَ آخرهِ.
٤٠٥- و از او (ابن عباس) رضی الله عنهما روایت است که پیامبر صلى الله علیه وآله وسلم در هنگام رویداد زلزله نماز خواند که شش رکوع با چهار سجده بجای آورد و فرمود: «نماز آیات به همین صورت است». شافعی از علی بن ابی طالب رضی الله عنه مانند این بدون جمله آخرش نقل کرده است.