١٦ - احیاء موات (آباد کردن زمین‌های بایر)
٧٧٦- عَنْ عُرْوَةَ عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ اللَّهُ عنْها أَنَّ النّبيَّ صلى الله عليه وآله وسلم قالَ: «مَنْ عَمّرَ أَرْضاً لَيْسَتْ لأحَدٍ فَهُو أَحَقُّ بهَا». قَالَ عُرْوَةُ: وَقَضَى بهِ عُمَرُ في خلافَتِهِ. رَوَاهُ البُخَاريُّ.
٧٧٦- از عروه ازعایشه رضی الله عنها روایت است که پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم فرمود: «کسی که زمینی را که متعلق به کسی نباشد، آباد کند؛ پس او به آن سزاوارتر است». بخاری روایت کرده است.
عروه می‌گوید: عمر در دوران خلافتش به این حکم نمود.
٧٧٧- وَعَنْ سَعيد بنِ زَيْدٍ رضيَ اللَّهُ عَنْهُ عَنِ النبي صلى الله عليه وآله وسلم قالَ: «مَنْ أَحْيا أَرْضاً مَيِّتَةً فَهِيَ لهُ». رَوَاهُ الثّلاثةُ وَحَسّنَهُ الترمذي وَقالَ: رُوي مُرْسلاً وَهو كما قال. واخْتُلفَ في صحابيّهِ فقيلَ: جَابرٌ وَقيلَ: عائشة وَقيلَ: عَبْدُ الله بنُ عُمَرَ والرَّاجحُ الأوَّلُ.
٧٧٧- از سعید بن زید رضی الله عنه روایت است که پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم فرمود: «کسی که زمین بایری را آباد کند؛ مال اوست».
«ثلاثه» روایت کرده‌اند، و ترمذی حسن دانسته است و گوید: بصورت مرسل روایت شده است، و همانطور است که می‌گوید، ودرباره صحابی این حدیث اختلاف شده است. برخی گفته‌اند: جابر، وگفته‌اند: عایشه، و گفته‌اند: عبدالله بن عمر، و قول راجح همان قول اول است.
٧٧٨- وَعَنِ ابنِ عَبّاسٍ أَنَّ الصَّعبَ بْنَ جَثّامَةَ اللیثی أَخبَرَهُ أَنَّ النّبيَ صلى الله عليه وآله وسلم قال: «لا حِمى إلا لله وَلرَسُولهِ». رَوَاهُ البُخَاريُّ.
٧٧٨- از ابن عباس رضی الله عنهما روایت است که صعب بن جثامه لیثی رضی الله عنه به او خبر داد که پیامبر صلی الله علیه وآله و سلم فرمود: «حق تعیین چراگاه (که استفاده از آن برای عموم آزاد نباشد) مختص خداوند و رسول اوست».
بخاری روایت کرده است.
٧٧٩- وعنْه رَضيَ الله تَعَالى عَنْهُ قالَ: قالَ رسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه وآله وسلم: «لا ضَرَرَ وَلا ضِرَارَ». رَوَاهُ أَحْمَدُ وابْنُ مَاجَهْ. وَلَهُ مِنْ حَديثِ أَبي سَعيد مِثْلُهُ وَهُوَ في الموَطّأِ مُرْسَلٌ.
٧٧٩- و از ابن عباس رضی الله عنهما روایت است پیامبر صلی الله علیه و سلم فرمود: «در اسلام ضرر رساندن بخود و دیگران جایز نیست».
احمد وابن ماجه روایت کرده‌اند. و ابن ماجه حدیثی مانند این از ابو سعید روایت کرده است که در موطا به بصورت مرسل آمده است.
٧٨٠- وَعَن سَمُرَةَ بنِ جُنْدَبٍ رضيَ اللَّهُ تَعَالَى عَنْهُ قالَ: قالَ رَسُولُ الله صلى الله عليه وآله وسلم: «مَنْ أَحاطَ حَائِطاً على أَرْضٍ فهيَ لَهُ». رَوَاهُ أَبُو داوُدَ وَصَحّحَهُ ابنُ الجَارُودِ.
٧٨٠- از سمره جندب رضی الله عنه روایت است که پیامبرخدا صلی الله علیه وآله و سلم فرمود: «کسی که زمین بایری را دیوار کرد، پس آن مال اوست».
ابو داود روایت کرده و ابن جارود صحیح دانسته است.
٧٨١- وَعَنْ عَبْدِ اللَّهِ بنِ مُغَفَّلٍ أَنَّ النّبيَّ صلى الله عليه وآله وسلم قالَ: «مَنْ حَفَرَ بئراً فَلَهُ أَربعونَ ذِرَاعاً عَطَناً لمَاشِيَتِهِ». رَوَاهُ ابنُ مَاجَهْ بإسْنادٍ ضعيفٍ.
٧٨١- عبدالله بن مغفل رضی الله عنه می‌گوید: پیامبر صلی الله علیه وآله و سلم فرمود: «کسی که چاهی حفر کند، پس تا چهل ذراع (زمین اطراف آن) برای استراحت وآبشخور حیواناتش؛ از آن اوست». ابن ماجه با اسناد ضعیف روایت کرده است.
٧٨٢- وَعَنْ عَلْقَمَةَ بنِ وائلٍ عَنْ أَبيهِ: أَنَّ النبيَّ صلى الله عليه وآله وسلم أَقْطَعَهُ أَرْضاً بحضرَمَوْتَ. رَوَاهُ أَبو دَاوُدَ والترْمذِي وصحّحَهُ ابنُ حِبّانَ.
٧٨٢- علقمه بن وائل از پدرش رضی الله عنه روایت می‌کند که پیامبر صلی الله علیه وآله و سلم قطعه زمینی را در حضر موت (یمن) به او واگذار کرد.
ابوداود و ترمذی روایت کرده‌اند و ابن حبان صحیح دانسته است.
٧٨٣- وَعَنِ ابْنِ عُمَرَ رَضيَ اللَّهُ عَنْهُمَا: أَنَّ النبيَ صلى الله عليه وآله وسلم أَقْطَعَ الزبَيْرِ حُضْرَ فَرَسِهِ فَأَجْرَى الْفَرَسَ حَتى قامَ ثُمَّ رَمَى بَسوْطِهِ فَقَالَ: «أَعْطُوهُ حَيْثُ بَلَغَ السّوْطُ». رَوَاهُ أَبُو داوُدَ وفيه ضَعْفٌ.
٧٨٣- از ابن عمر رضی الله عنهما روایت است که پیامبر صلی الله علیه وآله و سلم به زبیر به مسافت رفتن اسبش زمین بایری را واگذار کرد، اسب را دواند؛ تا آن که ایستاد، سپس شلاقش را پرتاب کرد، آنگاه فرمود: «تا همانجای که شلاق رسیده به او بدهید». ابو داود، روایت کرده و در آن ضعف وجود دارد.
٧٨٤- وَعَنْ رَجُلٍ مِنَ الصَّحابةِ رَضي اللَّهُ عَنْهُ قالَ: غَزَوْتُ مَعَ النبي صلى الله عليه وآله وسلم فَسَمِعْتُهُ يقُولُ: «النّاس شُرَكاءُ في ثلاثةٍ: في الكَلإ والماءِ والنّار». رَوَاهُ أَحْمَدُ وَأَبُو داودَ وَرجالُهُ ثِقاتٌ.
٧٨٤- از مردی از صحابه رضی الله عنه روایت است که گفت: با پیامبر صلى الله علیه وآله وسلم به جنگ رفتم؛ پس شنیدم که می‌فرماید: «مردم در سه چیز شریکند: چراگاه، آب و آتش». احمد و ابوداود روایت کرده‌اند و رجال آن ثقه است.