٩- نمازهای سنت
٢٨٠- عَنْ رَبِيعَةَ بْنِ مَالِكٍ الأَسْلَمِيِّ رَضِيَ الله عَنْهُ قَالَ: قَالَ لِي النَّبِيُّ صلى الله عليه وآله وسلم: «سَلْ» فَقُلتُ: أَسْأَلُكَ مُرَافَقَتَكَ فِي الْجَنَّةِ فَقَالَ: «أَوْ غَيْرَ ذَلِكَ». فَقُلْتُ: هُوَ ذَاكَ قَالَ: «فَأَعِنِّي عَلَى نَفْسِكَ بِكَثْرَةِ السُّجُودِ». رَوَاهُ مُسْلِمٌ.
٢٨٠- ربیع بن کعب اسلمی رضی الله عنه می‌گوید: پیامبر صلى الله علیه وآله وسلم به من گفت: «هر چه دوست داری از من بخواه» گفتم: می خواهم در بهشت با تو باشم. فرمود: «بجز این چیزی دیگر نمی‌خواهی» گفتم: همین را می‌خواهم، فرمود: «پس برای این کار با من با سجود بسیار کمک کن» مسلم روایت کرده است.
٢٨١- وَعَنِ عُمَرَ رَضِيَ الله عَنْهُمَا قَالَ: حَفِظْتُ مِنَ النَّبِيِّ صلى الله عليه وآله وسلم عَشْرَ رَكَعاتٍ: رَكْعَتَيْنِ قَبْلَ الظُّهْرِ وَرَكْعَتَيْنِ بَعْدَهَا وَرَكْعَتَيْنِ بَعْدَ الْمَغْرِبِ فِي بَيْتِهِ وَرَكْعَتَيْنِ بَعْدِ الْعِشَاءِ فِي بَيْتِهِ وَرَكْعَتَيْنِ قَبْلَ الصُّبْحِ. مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ. وَفِي رِوَايَةٍ لَهُمَا: «وَرَكْعَتَيْنِ بَعْدَ الْجَمْعَةِ فِي بَيْتِهِ».
وَلِمُسْلِمٍ: كَانَ إِذَا طَلَعَ الْفجْرُ لا يُصَلِّي إِلا رَكْعَتَيْنِ خَفِيفَتَيْنِ.
٢٨١- ابن عمر رضی الله عنها می‌گوید: من از رسول خدا صلى الله علیه وآله وسلم خواندن دو رکعت سنت را از رسول خدا صلى الله علیه وآله وسلم حفظ کردم. دو رکعت قبل ظهر، دو رکعت بعد از ظهر، دو رکعت بعد از مغرب در منزل شان، دو رکعت بعد از عشاء در منزل شان و دو رکعت قبل از نماز صبح. متفق علیه
در روایتی دیگر در بخاری و مسلم آمده: دو رکعت بعد از نماز جمعه در منزلشان و در روایت مسلم آمده: هنگامی که فجر طلوع می‌کرد تنها دو رکعت کوتاه می‌خواند.
٢٨٢- وَعَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ الله عَنْهَا: أَن النَّبِيَّ صلى الله عليه وآله وسلم كَانَ لا يَدَعُ أَرْبَعاً قَبْلَ الظُّهْرِ وَرَكْعَتَيْنِ قَبْلَ الْغَدَاةِ. رَوَاهُ الْبُخَارِيُّ.
٢٨٢- از عائشه رضی الله عنها روایت است که پیامبر صلى الله علیه وآله وسلم چهار رکعت سنت قبل از ظهر و دو رکعت (سنت) قبل از نماز صبح را ترک نمی‌کرد. بخاری روایت کرده است.
٢٨٣- وَعَنْها رَضِيَ الله عَنْهَا قَالَتْ: لَمْ يَكُنِ النَّبِيُّ صلى الله عليه وآله وسلم عَلَى شَيْءٍ مِنَ النَّوَافِلِ أَشَدَّ تَعَاهُداً مِنْهُ عَلَى رَكْعَتِي الْفَجْرِ. مُتَّفَقَ عَلَيْهِ.
وَلِمُسْلِمٍ: «رَكْعَتَا الْفَجْرِ خَيْرٌ مِنَ الدُّنْيَا وَمَا فِيهَا».
٢٨٣- و از عایشه رضی الله عنها روایت است که گفت: پیامبر صلى الله علیه وآله وسلم بر هیچ یک از نمازهای سنت به اندازه دو رکعت (سنت) صبح پای بندی و محافظت نمی‌کرد. متفق علیه.
در روایت مسلم آمده: «دو رکعت سنت صبح از دنیا و آنچه در دنیا است، بهتر است».
٢٨٤- وَعَنْ أُمِّ حَبِيبَةَ أُمِّ الْمُؤْمِنِينَ رَضِيَ الله عَنْهَا قَالَتْ: سَمِعْتُ رَسُولَ الله صلى الله عليه وآله وسلم يَقُولُ: «مَنْ صَلَّى اثْنَتَيْ عَشَرَةَ رَكْعَةً فِي يَوْمِهِ وَلَيْلَتِهِ بُنِيَ لَهُ بِهِنَّ بَيْتٌ فِي الْجَنَّةِ». رَوَاهُ مُسْلِمٌ. وَفِي رِوَايَةٍ: «تَطَوُّعاً».
وَللتِّرْمِذِيِّ نَحْوَهُ وزَادَ: أَرْبعاً قَبْلَ الظُّهْرِ وَرَكْعَتَيْنِ بَعْدَهَا وَرَكْعَتَيْنِ بَعْدَ الْمَغْرِبِ وَرَكْعَتَيْنِ بَعْدَ الْعِشَاءِ وَرَكْعَتَيْنِ قَبْلَ صَلاةِ الْفَجْرِ.
وَلِلْخَمْسَةِ عَنْهَا: «مَنْ حَافَظَ عَلَى أَرْبَع قَبْلَ الظُّهْرِ وَأَرْبَعٍ بَعْدَهَا حَرَّمَهُ الله تَعَالَى عَلَى النَّارَ»
٢٨٤- ام المومنین، ام حبیبه رضی الله عنها می‌گوید: (از رسول خدا صلى الله علیه وآله وسلم شنیدم که می‌فرمود: «کسی که در هر شبانه روز دوازده رکعت سنت بخواند، برایش در بهشت خانه ای ساخته می‌شود». مسلم روایت کرده است، و در روایتی دیگر آمده: «سنت». و همین حدیث را ترمذی روایت کرده است و افزوده: چهار رکعت قبل از ظهر دو رکعت بعد از آن، دو رکعت بعد از مغرب، دو رکعت بعد از عشاء، و دو رکعت قبل از نماز صبح.
خمسه از ام حبیبه روایت کرده: «کسی که بر چهار رکعت قبل از ظهر و چهار رکعت بعد از آن پای بندی کند خداوند او را بر آتش حرام می‌کند».
٢٨٥- وَعَنْ ابْنِ عُمَرَ رَضِيَ الله عَنْهُمَا قَالَ: قَالَ رَسُولُ الله صلى الله عليه وآله وسلم: «رَحِمَ الله أَمْراً صَلَّى أَرْبَعَاً قَبْلَ الْعَصْرِ». رَوَاهُ أَحْمَدُ وَأَبُو دَاوُدَ وَالتِّرْمِذِيُّ وَحَسَّنَهُ وَابْنُ خُزَيْمَةَ وَصَحَّحَهُ.
٢٨٥- از ابن عمر رضی الله عنهما روایت است که رسول خدا صلى الله علیه وآله وسلم فرمود: «رحمت خداوند بر کسی باد که قبل از عصر چهار رکعت نماز می‌خواند». احمد، ابوداود، ترمذی روایت کرده‌اند، و ترمذی حسن دانسته است و ابن خزیمه آن را صحیح دانسته است.
٢٨٦- وَعَنْ عَبْدِ الله بْنِ مُغَفَّلٍ الْمُزَنِيِّ رَضِيَ الله عَنْهُ قَالَ: قَالَ رَسُولَ الله صلى الله عليه وآله وسلم: «صَلُّوا قَبْلَ الْمَغْرِبِ صَلُّوا قَبْلَ الْمَغْرِبِ». ثُمَّ قَالَ في الثَّالِثَةِ: «لِمَنْ شَاءَ». كَرَاهِيَةَ أَنْ يَتَّخِذَهَا النَّاسُ سُنَّةً. رَوَاهُ الْبُخَارِيُّ.
وَفِي رِوَايَةٍ لابْنِ حِبَّانَ: أَن النَّبِي صلى الله عليه وآله وسلم صلی قَبْلَ الْمَغْرِبِ رَكْعَتَيْنِ.
وَلِمُسْلِمٍ عَنْ أَنَسٍ قَالَ: كُنَّا نُصَلِّي رَكْعَتَيْنِ بَعْدَ غُرُوبِ الشَّمْسِ وَكَانَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وآله وسلم يَرَانَا فَلَمْ يَأْمُرْنَا وَلَمْ يَنْهَنَا.
٢٨٦- از عبدالله بن مغفل مزنی رضی الله عنه روایت است که پیامبر صلى الله علیه وآله وسلم فرمود: «قبل از نماز مغرب نماز (سنت) بخوانید، قبل از مغرب نماز بخوانید» سپس برای بار سوم فرمود: «هر کس که بخواهد» از بیم آنکه مبادا مردم آن را سنت موکده بدانند. بخاری روایت کرده است.
در روایت مسلم از انس رضی الله عنه آمده: ما بعد از غروب آفتاب دو رکعت نماز می‌خواندیم، پیامبر ما را می‌دید و ما را بر انجام آن امر یا نهی نمی‌کرد.
٢٨٧- وَعَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ الله عَنْهَا قَالَتْ: كَانَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وآله وسلم يُخَفَّفُ الرَّكْعَتَيْنِ اللَّتَيْنِ قَبْلَ صَلاةِ الصُّبْحِ حَتَّى إنِّي أَقُولُ: أَقَرَأَ بِأُمِّ الْكِتَابِ؟ مُتَّفَقٌ عَلَیهِ.
٢٨٧- عایشه رضی الله عنها می‌گوید: پیامبر دو رکعت سنت پیش از نماز صبح را آن قدر کوتاه می‌خواند، که من با خودم می‌گفتم: آیا سوره فاتحه را خواند؟! متفق علیه.
٢٨٨- وَعَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ أَن النَّبِيَّ صلى الله عليه وآله وسلم قَرَأَ فِي رَكْعَتِي الْفَجْرِ: ﴿قُلۡ يَٰٓأَيُّهَا ٱلۡكَٰفِرُونَ ١﴾ [الکافرون: ١] و ﴿قُلۡ هُوَ ٱللَّهُ أَحَدٌ ١﴾ [الإخلاص: ١]. رَوَاهُ مُسْلِمٌ.
٢٨٨- از ابوهریره رضی الله عنه روایت است که پیامبر صلى الله علیه وآله وسلم دو رکعت قبل از نماز فجر ﴿قُلۡ يَٰٓأَيُّهَا ٱلۡكَٰفِرُونَ ١﴾ [الکافرون: ١] و ﴿قُلۡ هُوَ ٱللَّهُ أَحَدٌ ١﴾ [الإخلاص: ١] را می‌خواند. مسلم روایت کرده است.
٢٨٩- وَعَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ الله عَنْهَا قَالَتْ: كَانَ النَّبِيَّ صلى الله عليه وآله وسلم إِذَا صَلَّى رَكْعَتَيِ الْفَجْرِ اضْطَجَعَ عَلَى شِقِّهِ الأَيْمَنِ. رَوَاهُ الْبُخَارِيُّ.
٢٨٩- عایشه رضی الله عنها می‌گوید: هر گاه پیامبر صلى الله علیه وآله وسلم دو رکعت سنت فجر را می‌خواند؛ بر پهلوی راستش دراز می‌کشید. بخاری روایت کرده است.
٢٩٠- وَعَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ الله عَنْهُ قَالَ: قَالَ رَسُولَ الله صلى الله عليه وآله وسلم: «إِذَا صَلَّى أَحَدُكُمُ الرَّكْعَتَيْنِ قَبْلَ صلاةِ الصُّبْحِ فَلْيَضْطَجِعْ عَلَى جَنْبِهِ الأَيْمَنِ».
رَوَاهُ أَحْمَدُ وَأَبُو دَاوُدَ وَالتَّرْمِذِيُّ وَصَحَّحَهُ.
٢٩٠- ابوهریره رضی الله عنه می‌گوید: رسول خدا صلى الله علیه وآله وسلم فرمود: «هر گاه یکی از شما دو رکعت قبل از نماز صبح را خواند بر پهلوی راستش دراز بکشد». احمد، ابوداود، ترمذی، کرده‌اند، و ترمذی صحیح دانسته است.
٢٩١- وَعَنْ ابْنِ عُمَرَ رَضِيَ الله عَنْهُما قَالَ: قَالَ رَسُولُ الله صلى الله عليه وآله وسلم: «صَلاةُ اللَّيْلِ مَثْنَى فَإِذَا خَشِيَ أَحَدُكُمُ الصُّبْحَ صَلَّى رَكْعَةً وَاحِدَةً تُوتِرُ مَا قَدْ صَلَّى». مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ. وَلِلْخَمْسَةِ وَصَحّحَهُ ابْنُ حِبَّانَ بِلَفْظِ: «صَلاةُ اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ مَثْنَى مَثْنَى». وقَالَ النَّسَائِيُّ: هَذَا خَطَأ.
٢٩١- از ابن عمر رضی الله عنهما روایت است که رسول خدا فرمود: «نماز شب (تهجد) دو رکعت دو رکعت است، هر گاه یکی از شما بیم آن داشت که فجر طلوع کند؛ یک رکعت وتر بخواند، تا نمازهای شب او فرد شود». متفق علیه.
در روایت «خمسه» آمده: «نمازهای شب و روز دو رکعت دو رکعت است».
ابن حبان صحیح دانسته است، و نسائی می‌گوید: این اشتباه است.
٢٩٢- وَعَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ الله عَنْهُ قَالَ: قَالَ رَسُولَ الله صلى الله عليه وآله وسلم: «أَفْضَلُ الصَّلاةِ بَعْدَ الْفَرِيضَةِ صَلاةُ اللَّيْلِ». أَخْرَجَهُ مُسْلِمٌ.
٢٩٢- ابوهریره رضی الله عنه می‌گوید: رسول خدا صلى الله علیه وآله وسلم فرمود: «بهترین نماز بعد از نمازهای فرض نماز شب است». مسلم روایت است.
٢٩٣- وَعَنْ أَبِي أَيُوبَ الأَنْصَارِيِّ أَنَّ رَسُولَ الله صلى الله عليه وآله وسلم قَالَ: «الْوَتْرُ حَقُّ عَلَى كُلِّ مُسْلِمِ مَنْ أَحَبَّ أَنْ يُوتِرَ بِخَمْسٍ فَلْيَفْعَلْ وَمَنْ أَحَبَّ أَنْ يُوتِرَ بِثَلاثٍ فَلْيَفْعَلْ وَمَنْ أَحَبّ أَنْ يُوِتَرَ بِوَاحِدَةٍ فَلْيَفْعَلْ». رَوَاهُ الأَرْبَعَةُ إِلا التِّرْمِذِيَّ وَصَحَّحَهُ ابْنُ حِبَّان وَرَجّحَ النَّسَائِي وَقْفَهُ.
٢٩٣- از ابو ایوب انصاری روایت است که رسول الله صلى الله علیه وآله وسلم فرمود: «وتر بر هر مسلمان لازم است، و هر کس که دوست دارد پنج رکعت وتر بخواند، پس بخواند و هر کس که دوست دارد سه رکعت وتر بخواند، پس بخواند و هر کس دوست دارد یک رکعت وتر بخواند؛ بخواند». «أربعه» بجز ترمذی روایت کرده است، و ابن حبان صحیح دانسته است، و نسائی موقوف بودن آن را ترجیح داده است.
٢٩٤- وَعَنْ عَلِيٍّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ رَضِيَ الله عَنْهُ قَالَ: لَيْسَ الْوِتْرُ بِحَتْمٍ كَهَيْئَةِ الْمَكْتُوبَةِ وَلَكِنْ سُنَّةٌ سَنَّةٌ سَنَّهَا رَسُولُ الله صلى الله عليه وآله وسلم. رَوَاهُ التِّرْمِذِيُّ وَحَسْنَهُ وَالنَّسَائِيُّ وَالْحَاكِمُ وَصَحّحَهُ.
٢٩٤- از علی رضی الله عنه روایت است که گفت: نماز وتر همانند نمازهای فرض نیست؛ لیکن یک سنتی است که رسول خدا صلى الله علیه وآله وسلم آن را سنت قرار داده است. نسائی وترمذی روایت کرده‌اند، و ترمذی حسن دانسته است و حاکم صحیح دانسته است.
٢٩٥- وَعَنْ جَابِرِ بْنِ عَبْدِ الله رَضِيَ الله عَنْهُمَا أَنَّ رَسُولَ الله صلى الله عليه وآله وسلم قَامَ فِي شَهْرِ رَمَضَانَ ثُمَّ انْتَظَرُوهُ مِنَ الْقَابِلَةِ فَلَمْ يَخْرُجْ وَقَالَ: «إنِّي خَشِيتُ أَنْ يُكْتَبَ عَلَيْكُمْ الْوِتْرُ». رَوَاهُ ابْنُ حِبَّانَ.
٢٩٥- از جابر رضی الله عنه روایت است که رسول الله صلى الله علیه وآله وسلم در برخی از شب‌های ماه رمضان (در مسجد) به (نماز) قیام پرداخت و در شب بعدی به انتظار ایشان نشستند که (برای نماز به مسجد بیاید، ولی) نیامد، و فرمود: «بیم آن داشتم که نماز وتر بر شما فرض شود». ابن حبان روایت کرده است.
٢٩٦- وَعَنْ خَارِجَةَ بْنِ حُذَافَةَ رَضِيَ الله عَنْهُ قَالَ: قَالَ رَسُولَ الله صلى الله عليه وآله وسلم: «إنَّ الله أَمَدَّكُمْ بِصَلاةٍ هِيَ خَيْرٌ لَكُمْ مِنْ حُمْرِ النَّعَمِ». قُلْنَا: وَمَا هِيَ يَا رَسُولَ الله؟ قَالَ: «الْوِتْرُ مَا بَيْنَ صَلاةِ الْعِشَاءِ إِلَى طُلُوعِ الْفَجْرِ». رَوَاهُ الْخَمْسَةُ إِلاَّ النَّسَائِيَّ. وَصَحَّحَهُ الْحَاكِمُ. وَرَوَى أَحْمَدُ عَنْ عَمْرو بْنِ شُعَيْبٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ جَدِّهِ نَحْوَهُ.
٢٩٦- از خارجه بن حذافه رضی الله عنه روایت است که رسول الله صلى الله علیه وآله وسلم فرمود: «خداوند به شما نمازی، بر نمازهایتان افزود که از شتران سرخ مو برایتان بهتر است» گفتیم: ای رسول خدا! آن کدام نماز است؟ فرمود:
«نماز وتر که ما بین نماز عشاء و صبح است». «خمسه» بجز نسائی روایت کرده‌اند، و حاکم صحیح دانسته است، و احمد از عمرو بن شعیب از پدرش از جدش به همین معنا روایت کرده است.
٢٩٧- وَعَنْ عَبْدِ الله بْنِ بُرَيْدَةَ رَضِيَ الله عَنْه عَنْ أَبِيهِ قَالَ: قَالَ رَسُولَ الله صلى الله عليه وآله وسلم: «الْوِتْرُ حَقٌ فَمَنْ لَمْ يُوتِرْ فَلَيْسَ مِنَّا». أَخْرَجَهُ أَبُو دَاوُدَ بِسَنَدٍ لَيِّنٍ وَصَحَّحَهُ الْحَاكِمُ وَلَهُ شَاهِدٌ ضَعِيفٌ عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ الله عَنْهُ عِنْدَ أَحْمَدَ.
٢٩٧- عبدالله بن بریده از پدرش رضی الله عنه روایت می‌کند که رسول خدا صلى الله علیه وآله وسلم فرمود: «نماز وتر لازمی است؛ لذا کسی که وتر نخواند از ما (مسلمانان) نیست» ابوداود با سند «لین» (ضعیف) روایت کرده است، و حاکم صحیح دانسته است، و شاهد ضعیفی از ابوهریره در مسند احمد دارد.
٢٩٨- وَعَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ الله عَنْهُ قَالَتْ: مَا كَانَ رَسُولُ الله صلى الله عليه وآله وسلم يَزِيدُ فِي رَمَضَانَ وَلا فِي غَيْرِهِ عَلَى إِحْدَى عَشْرَة رَكْعَةً، يُصَلِّي أَرْبَعاً فَلا تَسْأَلْ عَنْ حُسْنِهِنَّ وَطُولِهِنَّ، ثُمَّ يُصَلِّي أَرْبَعاً، فَلا تَسْأَلْ عَنْ حُسْنِهِنَّ وَطُولِهِنَّ، ثُمَّ يُصَلَّي ثَلاثاً. قَالَتْ عَائِشَةُ: قُلْتُ: يَا رَسُولَ الله أَتَنَامُ قَبْلَ أَنْ تُوتِرَ؟ قَالَ: «يَا عَائِشَةُ إِنَّ عَيْنَيَّ تَنَامَانِ وَلا يَنَامُ قَلْبِي». مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ.
وفَي رِوَايَةٍ لَهُمَا عَنْهَا: كَانَ يُصَلِّي مِنَ اللَّيْلِ عَشْرَ رَكَعَاتٍ وَيُوتِرُ بِسَجْدَةٍ وَيَرْكَعُ رَكْعَتَي الْفَجْرِ فَتِلْكَ ثَلاثَ عَشْرَةَ رَكْعَةً.
٢٩٨- عایشه رضی الله عنها می‌گوید: رسول خدا صلى الله علیه وآله وسلم در رمضان و غیر رمضان؛ بیشتر از یازده رکعت نمی‌خواند، چهار رکعت می‌خواند؛ از نیکو خواندن و طولانی خواندنش نپرس، سپس چهار رکعت می‌خواند؛ از نیکو و طولانی خواندنش نپرس، سپس سه رکعت می‌خواند.
عایشه می‌گوید: عرض کردم: ای رسول خدا! آیا قبل از اینکه وتر بخوانی می‌خوابی؟! فرمود: «ای عایشه! چشمانم می‌خوابد و قلبم نمی‌خوابد». متفق علیه
در روایت دیگر بخاری و مسلم آمده: پیامبر صلى الله علیه وآله وسلم شب؛ ده رکعت نماز می‌خواند و (در آخر) یک رکعت وتر می‌خواند، سپس (بعد از طلوع فجر) دو رکعت سنت صبح را می‌خواند، سپس در مجموع این‌ها ١٣ رکعت می‌شود.
٢٩٩- وَعَنْها رَضِيَ الله عنها قَالَتْ: كَانَ رَسُولَ الله صلى الله عليه وآله وسلم يُصَلِّي مِنَ اللَّيْلِ ثَلاثَ عَشْرَةَ رَكْعَةً يُوتِرُ مِنْ ذَلِكَ بِخَمْسٍ لا يَجْلِسُ فِي شَيْءٍ إِلا فِي آخِرِهَا.
٢٩٩- وازاو (عایشه) رضی الله عنها روایت است که رسول خدا صلى الله علیه وآله وسلم در شب١٣ رکعت نماز می‌خواند و پنج رکعت از بین سیزده رکعت را وتر می‌خواند که فقط در رکعت آخر آن برای تشهد می‌نشست.
متفق علیه.
٣٠٠- وَعَنْها رَضِيَ الله عَنْها قَالَتْ: مِنْ كُلِّ اللَّيْلِ قَدْ أَوْتَرَ رَسُولَ الله صلى الله عليه وآله وسلم وَانْتَهَى وِتْرُهُ إِلَى السَّحَرِ. مُتَّفَقٌ عَلَيْهِمَا.
٣٠٠- عایشه رضی الله عنها می‌گوید: پیامبر در تمام (اوقات) شب وتر می‌خواند و انتهای وتر خواندن ایشان تا سحر بود. متفق علیه.
٣٠١- وَعَنْ عَبْدِ الله بْنِ عَمْرو بْنِ الْعَاصِ رَضِيَ الله عَنْهُما قَالَ: قَالَ: قَالَ لي رَسُولُ الله صلى الله عليه وآله وسلم: «يَا عَبْدَ الله لا تَكُنْ مِثْلَ فَلانٍ كَانَ يَقُومُ مِنَ اللَّيْلِ فَتَرَكَ قِيَامَ اللَّيْلِ». مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ.
٣٠١- عبدالله بن عمرو بن عاص رضی الله عنهما می‌گوید: رسول الله صلى الله علیه وآله وسلم به من گفت: «ای عبدالله! مانند فلانی نباش که نماز شب می‌خواند، سپس ترک کرد». متفق علیه.
٣٠٢- وَعَنْ عَلَيٍّ رَضِيَ الله عَنْه قَالَ رَسُولُ الله صلى الله عليه وآله وسلم: «أَوْتِرُوا يَا أَهْلَ الْقُرْآنَ فَإِنَّ الله وِتْرٌ يُحِبُّ الْوِتْرَ». رَوَاهُ الْخَمْسَةُ وَصَحّحَهُ ابْنُ خُزَيْمَةَ.
٣٠٢- علی رضی الله عنه می‌گوید: رسول خدا صلى الله علیه وآله وسلم فرمود: «ای پیروان قرآن! وتر بخوانید که خداوند وتر است و وتر را دوست دارد».
«خمسه» روایت کرده‌اند و ابن خزیمه صحیح دانسته است.
٣٠٣- وَعَنِ ابْنِ عُمَرَ رَضِيَ الله عَنْهُمَا أَنَّ النَّبِيَّ صلى الله عليه وآله وسلم قَالَ: «اجْعَلُوا آخِرَ صَلاتِكُمُ بِاللَّيْلِ وِتْراً». مُتَّفَقٌ عَلَيْهِ.
٣٠٣- ابن عمر رضی الله عنهما می‌گوید: رسول خدا صلى الله علیه وآله وسلم فرمود: «آخرین نمازشان در شب را وتر قرار دهید». متفق علیه.
٣٠٤- وَعَنْ طَلْقِ بْنِ عَلِيٍّ رَضِيَ الله عَنْه قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ الله صلى الله عليه وآله وسلم يَقُولُ: «لا وِتْرَانِ فِي لَيْلَةٍ». رَوَاهُ أَحْمَدُ وَالثَّلاثَةُ وصَحّحَهُ ابْنُ حِبَّانَ.
٣٠٤- طلق بن علی رضی الله عنه می‌گوید: شنیدم رسول خدا صلى الله علیه وآله وسلم می‌فرمود: «در یک شب دو وتر نیست». احمد و «ثلاثه» روایت کرده‌اند، و ابن حبان صحیح دانسته است.
٣٠٥- وَعَنَ أُبِيِّ بْنِ كَعْبٍ رَضِيَ الله عَنْهُ قَالَ: كَانَ رَسُولَ الله صلى الله عليه وآله وسلم يُوتِرُ ﴿سَبِّحِ ٱسۡمَ رَبِّكَ ٱلۡأَعۡلَى ١﴾ [الأعلی: ١] و ﴿قُلۡ هُوَ ٱللَّهُ أَحَدٌ ١﴾ [الإخلاص: ١] و رَوَاهُ أَحْمَدُ وَأَبُو دَاوُدَ وَالنَّسَائِيُّ. وَزَادَ: وَلا يُسَلِّمُ إِلا فِي آخِرِهِنَّ وَلأَبِي دَاُدَ وَالتِّرْمِذِيِّ نَحْوَهُ عَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ الله عَنْهَا وَفِيه: كُلّ سُورَةٍ فِي رَكْعَةٍ وَفِي الأَخِيرَةِ ﴿قُلۡ هُوَ ٱللَّهُ أَحَدٌ ١﴾ [الإخلاص: ١] وَالْمُعَوذَتَيْنِ.
٣٠٥- ابی بن کعب رضی الله عنه می‌گوید: رسول خدا صلى الله علیه وآله وسلم نماز وتر را با ﴿سَبِّحِ ٱسۡمَ رَبِّكَ ٱلۡأَعۡلَى ١﴾ [الأعلی: ١] و ﴿قُلۡ يَٰٓأَيُّهَا ٱلۡكَٰفِرُونَ ١﴾ [الکافرون: ١] و ﴿قُلۡ هُوَ ٱللَّهُ أَحَدٌ ١﴾ [الإخلاص: ١] می‌خواند. احمد و ابو داود و نسائی روایت کرده است، نسائی افزوده: فقط در رکعت آخر سلام می‌داد، و ترمذی و ابوداود نیز به همین معنا از عایشه رضی الله عنها روایت کرده‌اند و در آخر آن آمده: هر سوره را در یک رکعت می‌خواند و در رکعت آخر ﴿قُلۡ هُوَ ٱللَّهُ أَحَدٌ ١﴾ [الإخلاص: ١] و معوذتین را می‌خواند.
٣٠٦- وَعَنْ أَبِي سَعِيد الْخُدْرِيِّ رَضِيَ الله عَنْهُ أَن النَّبِيِّ صلى الله عليه وآله وسلم قال: «أَوْتِرُوا قَبْلَ أَنْ تُصْبِحُوا». رَوَاهُ مُسْلِمٌ. وَلابْنِ حَبَّانَ: «مَنْ أَدْرَكَ الصُّبْحَ وَلَمْ يُوتِرْ فَلا وِتْرَ لَهُ».
٣٠٦- از ابو سعید خدری رضی الله عنه روایت است که پیامبر صلى الله علیه وآله وسلم فرمود: «قبل از طلوع صبح وتر بخوانید». مسلم روایت کرده است.
و در روایت ابن حبان آمده: «کسی که صبح نمود، در حالی که وتر را نخوانده، وتر برای او نیست».
٣٠٧- وَعَنْهُ قَالَ: قَالَ رَسُولَ الله صلى الله عليه وآله وسلم: «مَنْ نَامَ عَنِ الْوِتْرِ أَوْ نِسِيَهُ فَلْيُصَلِّ إِذَا أَصْبَحَ أَوْ ذَكَرَ». رَوَاهُ الْخَمْسَةُ إِلا النَّسائِيَّ.
٣٠٧- وازاو (ابو سعید) رضی الله عنه روایت است که رسول الله صلى الله علیه وآله وسلم فرمود: «کسی که از نماز وتر به خواب رفت، یا فراموش کرد، پس هنگامی که صبح شد و یا به یادش که آمد آن را بخواند». «خمسه» بجز نسائی روایت کرده است.
٣٠٨- وَعَنْ جَابِرٍ رَضِيَ الله عَنْهُ قَالَ: قَالَ رَسُولَ الله صلى الله عليه وآله وسلم: «مَنْ خَافَ أنْ لا يَقُومَ مِنْ آخِرِ اللَّيْلِ فَلْيُوتِرْ أَوَّلَهُ وَمَنْ طَمِعَ أَنْ يَقُومَ آخِرَهُ فَلْيُوتِرْ آخِرَ اللَّيْلِ فَإِنَّ صَلاةَ آخِرِ اللّيْلِ مَشْهُودَةٌ وَذَلِكَ أَفْضَلُ». رَوَاهُ مُسْلِمٌ.
٣٠٨- از جابر رضی الله عنه روایت است که رسول الله صلى الله علیه وآله وسلم فرمود: «هر کسی که بیم آن داشت که آخر شب بلند نمی‌شود، پس اول شب وتر را بخواند و کسی که امید بلند شدن را داشت در آخر شب وتر بخواند، چون نماز در آخر شب با حضور ملائکه هم زمان است؛ و این افضل است». مسلم روایت کرده است.
٣٠٩- وَعَنْ ابْنِ عُمَرَ رَضِيَ الله عَنْهُمَا عَنِ النَّبِيَّ صلى الله عليه وآله وسلم قَالَ: «إِذَا طَلَعَ الْفَجْرُ فَقَدْ ذَهَبَ وَقْتُ كُلِّ صَلاةِ اللَّيْلِ وَالْوَتْرِ فَأَوْتِرُوا قَبْلَ طُلُوعِ الْفَجْرِ». رَوَاهُ التِّرْمِذِيُّ.
٣٠٩- ابن عمر رضی الله عنهما از پیامبر صلى الله علیه وآله وسلم روایت می‌کند که فرمود: «هنگامی که فجر طلوع کرد وقت تمام نمازهای شب و وتر (از دست) رفته است. لذا قبل از طلوع فجر وتر را بخوانید». ترمذی روایت کرده است.
٣١٠- وَعَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ الله عَنْهَا قَالَتْ: كَانَ رَسُولُ الله صلى الله عليه وآله وسلم يُصَلِّي الضُّحَى أَرْبَعاً وَيَزِيدُ مَا شَاءَ الله. رَوَاهُ مُسْلِمٌ.
وَلَهُ عَنْهَا: انها سُئِلَتْ: هَلْ كَانَ رَسُولَ الله صلى الله عليه وآله وسلم يُصَلِّي الضُّحَى؟ قَالَتْ: لا. إِلا أنْ يَجِيءَ مِنْ مَغِيبِهِ
وَلَهُ عَنْهَا: مَا رَأَيْتُ رَسُولَ الله صلى الله عليه وآله وسلم يُصلِّي قَطُّ سُبْحَةَ الضُّحَى وَإنِّي لأُسَبِّحُهَا.
٣١٠- عایشه رضی الله عنها می‌گوید: رسول خدا صلى الله علیه وآله وسلم چهار رکعت نماز چاشت (ضحی) را می‌خواند، و هر چه خداوند می‌خواست می‌افزود. مسلم روایت کرده است.
و مسلم نیز روایت کرده است که از عایشه سؤال شد: آیا پیامبر خدا صلى الله علیه وآله وسلم نماز چاشت می‌خواند؟ گفت: خیر، مگر اینکه از سفر بیاید.
و نیز عایشه روایت کرده است: هرگز ندیدم پیامبر خدا صلى الله علیه وآله وسلم را که نماز چاشت را بخواند، ولی من آن را می‌خوانم.
٣١١- وَعَنْ زَيْدِ بْنِ أَرْقَمَ رَضِيَ الله عَنْهُ أَنَّ رَسُولَ الله صلى الله عليه وآله وسلم قَالَ: «صَلاةُ الأَوَّابِينَ حِينَ تَرْمَضُ الْفِصَالُ». رَوَاهُ التِّرْمِذِيُّ.
٣١١- از زید بن ارقم رضی الله عنه روایت است که رسول خدا صلى الله علیه وآله وسلم فرمود: «نماز اوابین زمانی است که (از شدت گرما) پای بچه شترها بسوزد». ترمذی روایت کرده است.
٣١٢- وَعَنْ أَنَسٍ رَضِيَ الله عَنْهُ قَالَ: قَالَ رَسُولَ الله صلى الله عليه وآله وسلم: «مَنْ صَلَّى الضُّحَى اثْنَتَيْ عَشَرَةَ رَكْعَةً بَنَى الله لَهُ قَصْراً فِي الْجَنَّةِ». رَوَاهُ التِّرْمِذِيُّ وَاسْتَغْرَبَهُ.
٣١٢- انس بن مالک رَضِی الله عَنْهُ می‌گوید رسول الله صلى الله علیه وآله وسلم فرمود: «کسی که دوازده رکعت نماز چاشت (ضحی) را بخواند، خداوند در بهشت قصری برایش بنا می‌کند». ترمذی روایت کرده و آن را غریب دانسته است.
٣١٣- وَعَنْ عَائِشَةَ رَضِيَ الله عَنْهَا قَالَتْ: دَخَلَ رَسُولُ الله صلى الله عليه وآله وسلم بَيْتِي. فَصَلَّى الضُّحَى ثَمَانِي رَكَعَاتٍ. رَوَاهُ ابْنُ حِبَّانَ فِي صَحِيحِهِ.
٣١٣- عایشه رضی الله عنها می‌گوید: پیامبر خدا صلى الله علیه وآله وسلم به خانه من آمد، پس هشت رکعت نماز چاشت را خواند. ابن حبان در صحیح روایت کرده است.