تشیع از پیدایش تا تکامل

الف) فضائل شیخین از زبان علیس

در این باره روایات زیادی از علی ابن ابی‌طالب نقل شده که ما به ارائه‌ی بیش از بیست روایت بسنده خواهیم کرد:

۹ـ عامر شعبی می‌گوید: ابوجحیفه گفته است نزد علی رفتم و گفتم: ای بهترین مردم بعد از رسول خدا، هنوز حرفم تمام نشده بود که علی گفت: ابوجحیفه اندکی صبر کن، آیا تو را از بهترین مردم بعد از رسول خدا باخبر سازم که ابوبکر و عمر هستند، وای بر تو ای ابوحجیفه بدانکه محبت من با کینه‌ی ابوبکر و عمر در قلب مؤمن جای نمی‌گیرد. [۱۱۴]

۱۰ـ همین روایت به عبارت دیگری از ابوجحیفه چنین نقل شده که علی گفت: ای ابوجحیفه آیا تو را از با فضیلت‌ترین شخص این امت بعد از رسول خدا، با خبر سازم؟ گفتم: بلی، و در دل می‌پنداشتم که خود علی باشد، آنگاه فرمود: با فضیلت‌ترین شخش این امت، بعد از رسول خدا ابوبکر و بعد از او عمر است و بعد از آنها فرد دیگری است. [۱۱۵]

۱۱ـ از ابراهیم نخعی نقل است که دست روی منبر گذاشت و گفت: علی بر همین منبر بعد از حمد و ثنای الهی گفت: به من خبر رسیده که عده‌ای مرا بر ابوبکر و عمر برتری می‌دهند. بعد از این اگر کسی چنین ادعایی بکند او را به جرم افترا تنبیه خواهم کرد. بدون تردید بهترین انسان بعد از رسول خدا، ابوبکر سپس عمر است. [۱۱۶]

۱۲ـ حکم بن حجل می‌گوید: شنیدم که علی می‌گفت: اگر کسی مرا بهتر از ابوبکر و عمر بداند بر او حد افترا جاری می‌کنم.

این روایت در کتاب «السنة» اثر ابن ابی عاصم نیز ذکر گردیده و از نظر مفهوم نزدیک به روایت قبلی علقمه است.

ابراهیم نخعی نیز اشاره به همین برخورد عقوبت آمیز علی با کسانی دارد که او را از ابوبکر و عمر، افضل می‌دانند. چنانکه مردی نزد ابراهیم چنین اظهار نمود که علی نزد من از ابوبکر و عمر، محبوبتر است. ابراهیم گفت: اگر علی این سخن تو را می‌شنید یقیناً تو را تنبیه می‌کرد اگر بخاطر گفتن چنین سخنانی با ما همنشین می‌شوی، از این به بعد حق نشستن در مجلس ما را نداری. [۱۱۷]

۱۳ـ عبدالله بن سلمه می‌گوید: از علی شنیدم که فرمود: بهترین مردم بعد از رسول خدا ابوبکر و بعد از ابوبکر، عمر است.

۱۴ـ عبدالرحمان بن ابی لیلی می‌گوید: علی فرمود: اگر ببینم کسی مرا برتر از ابوبکر و عمر می‌داند، بر او حد افترا جاری خواهم ساخت. [۱۱۸]

۱۵ـ علقمه بن قیس می‌گوید: علی را دیدم که از فراز همین منبر می‌گفت: به من خبر رسیده که عده‌ای مرا از ابوبکر و عمر بهتر می‌دانند . اگر قبل از این به آنها تذکر داده بودم، امروز آنها را تنبیه می‌کردم، ولی اگر بعد از این چنین سخنی بشنوم بر گویندگان آن، حد افترا جاری خواهم کرد. سپس افزود که بهترین مردم بعد از رسول خدا، ابوبکر و عمر هستند. [۱۱۹]

۱۶ـ ابن شهاب به نقل از عبدالله بن کثیر می‌گوید که رسول الله فرمود: خداوند مرا در مورد خویشاوندانم سفارش نمود و به من دستور داد تا از عباس بن عبدالمطلب آغاز کنم. راوی می‌گوید: علی ابن ابیطالب می‌گفت: بهترین افراد این امت بعد از رسول خدا، ابوبکر و عمر هستند و اگر دوست دارید نام فرد سوم را نیز برای شما می‌گیرم و افزود اگر کسی مرا بهتر از ابوبکر و عمر بخواند، او را تازیانه خواهم زد سپس علی گفت: در آخر الزمان قومی خواهد آمد که تظاهر به محبت ما می‌کنند در حالی که آنها بدترین خلایق هستند و ابوبکر و عمر را ناسزا می‌گویند.

راوی می‌گوید: علی افزود که روزی مسائلی نزد رسول خدا آمد، ایشان به وی چیزی بخشید سپس هر کدام از ابوبکر، عمر و عثمان نیز به وی قدری بخشیدند. مرد روبه رسول خدا کرد و طلب دعای برکت نمود. رسول خدا فرمود: چگونه مالی که توسط نبی، صدیق و شهید به تو داده شده فاقد برکت خواهد بود؟ [۱۲۰]

۱۷ـ محمد بن حنفیه می‌گوید: به علی گفتم: بهترین شخص بعد از رسول خدا چه کسی است؟ فرمود: ابوبکر است. پرسیدم بعد از ایشان چه کسی است؟ گفت: عمر است. راوی می‌گوید: ترسیدم که اگر باز بپرسم، نام کسی دیگر را بمیان آورد. از اینرو خودم گفتم: بعد از آنها توئی. فرمود: من فردی از مسلمانانم، این روایت را از محمد بن حنفیه افراد زیادی مانند: منذر ثوری، ابویعلی یزید بن ابی زیاد و لیث بن ابی سلیمان روایت کرده‌اند. [۱۲۱]

۱۸ـ عبدخیر می‌گوید: شنیدم که علی از روی منبر چنین می‌گفت: رسول خدا چشم از جهان فرو بست. ابوبکر جانشین وی شد و طبق سیرت و عملکرد رسول خدا پیش رفت تا اینکه از دنیا رحلت کرد. سپس عمر، جانشین وی شد و بر حسب سیرت و عملکرد رسول الله و ابوبکر ، پیش رفت تا اینکه چشم از جهان فرو بست» ابن عساکر، این روایت را از عبد خیر با بیش از بیست طریق روایت کرده است. [۱۲۲]

به عبارت دیگری نیز این روایت نقل شده که می‌گوید: شنیدم علی می‌گفت: رسول خدا به بهترین وجه از این جهان چشم فرو بست. بعد از ایشان ابوبکر جانشین وی گردید و به رفتار و سنت رسول الله عمل نمود و به بهترین وجه رخت از این جهان بر بست. او بهترین فرد این امت، بعد از پیامبر بود. سپس عمر جانشین وی گردید و به رفتار و سنت پیامبر و ابوبکر عمل نمود. او بهترین فرد این امت بعد از رسول خدا و ابوبکر بود. [۱۲۳]

۱۹ـ یزید بن عبدالله طبری از پدرش و او از جدش نقل می‌کند که می‌گوید: شنیدم که علی از منبر کوفه چنین می‌گفت: بخدا سوگند من این دَین را از گردنم ادا می‌کنم و بر گردن شما می‌گذارم. بدانید که بهترین مردم بعد از رسول خدا، ابوبکر و عمر و عثمان هستند و من بعد از آنها هستم، من اینرا از طرف خودم نمی‌گویم.

۲۰ـ از قیس فارض روایت است که می‌گوید: شنیدم که علی بر روی منبر چنین می‌گفت: «نخست پیامبر از میان ما رفت سپس ابوبکر به ایشان پیوست و بعد از او عمر به آنها ملحق شد سپس فتنه‌ها دامنگیر شد تا آنگاه که خدا بخواهد.

۲۱ـ شریح قاضی می‌گوید: از علیسشنیدم که بر فراز منبر می‌گفت: بهترین افراد این امت بعد از رسول خدا عبارت‌اند از: ابوبکر، عمر، عثمان و من بعد از آنها هستم. خداوند از همه‌ آنان خشنود باد. [۱۲۴]

۲۲ـ عبدخیر می‌گوید: از علی شنیدم که می‌گفت: خداوند، ابوبکر و عمر را برای حاکمان بعدی تا قیامت حجت قرار داده است. [۱۲۵]

۲۳ـ از عمرو بن حریث روایت است که می‌گوید: شنیدم علی می‌گفت: «بهترین فرد این امت بعد از رسول خدا، ابوبکر و بعد از وی عمر است و اگر دوست داری برایت نام فرد سوم را نیز می‌گیرم.

۲۴ـ روایت مشابهی بازهم از عمرو بن حریث نقل شده که در آن علیسبعد از نام شیخین نام عثمان را بر زبان می‌آورد. [۱۲۶]

این روایت را علاوه بر ابی جحیفه و عمرو بن حریث، دو صحابی بزرگوار یعنی ابوهریره و انس بن مالک نیز به نقل از علی روایت کرده‌اند. همچنین افراد دیگری از اصحاب علی مانند سوید بن غله، عمرو بن شرجیل، ابراهیم نخعی، طلحه بن مصرف و دیگران آنرا روایت کرده‌اند که ابن عساکر همه‌ی این روایات را ذکر نموده است. [۱۲۷]که مجموعا تا اینجا حدود ۴۰ روایت می باشد.

[۱۱۴]. تاریخ دمشق (۴۴/۳۵۶). [۱۱۵]. احمد در مسند (۸۳۵) تحقیق شعیب از ناو وط. [۱۱۶]. امام احمد در فضائل الصحابة (۴۸۴). [۱۱۷]. ابن سعد در طبقات (۶/۲۷۵). [۱۱۸]. تاریخ دمشق (۳۰/۳۸۳). [۱۱۹]. تاریخ دمشق (۴۴/۳۶۶). [۱۲۰]. تاریخ دمشق (۲۶/۳۴۴). [۱۲۱]. همان. [۱۲۲]. المسند (۱/۱۲۸) و تاریخ دمشق (۳۰/۳۵۹). [۱۲۳]. مصنف ابن ابی شیبه (ش ۳۸۲۰۸، و تاریخ دمشق (۳۰/۳۹۲). [۱۲۴]. هر سه روایات اخیر در تاریخ دمشق (۲۳/۸) وارد شده‌اند. [۱۲۵]. تاریخ دمشق (۳۰/۳۸۲). [۱۲۶]. تاریخ دمشق (۳۹/۱۵۶) [۱۲۷]. تاریخ دمشق (۳۰/۳۵۲).