تشیع از پیدایش تا تکامل

موضع زید در برابر جریان فدک

الف) آنچه در اینمورد آمده بشرح زیر است:

۱ـ فضیل بن مرزوق می‌گوید: زید بن علی بن حسین فرمود: اگر من هم بجای ابوبکر بودم در قضیه فدک همان فیصله‌ای را می‌کردم که ابوبکر کرد. [۲۷۷]

۲ـ محمد بن سالم می‌گوید: زید در ایام اختفا نزد ما بود. روزی سخن از ابوبکر و عمر بمیان آمد. و برخی از حاضران ایراداتی به عملکرد آنان ـ در مورد فدک ـ وارد کردند. زید گفت: ای محمد بن سالم، اگر تو در زمان آنها بودی چه کار می‌کرد؟ گفتم: همان کاری را که علی کرد. گفت: پس به کاری که علی کرده راضی باش. [۲۷۸]

ب) نگاهی به موضع وی در مورد قضیه فدک: زید مهر صحت بر قضاوت ابوبکر در مورد فدک می‌زند و می‌گوید: اگر خود او بجای ابوبکر بود، چنین قضاوتی می‌کرد.

بخاطر اینکه ابوبکر، در قضیه فدک از دستور رسول خدا پیروی کرد. ولی فاطمه از دستور رسول خدا در این باره اطلاعی نداشت و گمان می‌کرد که از پدرش ارث می‌برد همانگونه که سایر فرزندان از پدران خویش ارث می‌برند.

چرا که جایگاه رسالت بالاتر از این است که اموالشان همانند پادشاهان به فرزندانشان منتقل شود و اگر چنین می‌بود، بهانه‌ی خوبی بدست دشمنان آنان می‌افتاد.

بدون تردید اگر این دو تفکر در ترازوی انصاف قرار داده شوند، کفه‌ی تفکری سنگین‌تر خواهد بود که می‌گوید پیامبران چیزی از مال و متاع دنیا برای فرزندان خود به ارث نمی‌گذارند نه تفکری که معتقد است پیامبران همچون پادشاهان، برای فرزندان خویش سیم و زر می‌اندوزند.

البته نباید از یاد برد که هزینه‌ی کفالت فرزندانشان تا زنده‌اند به عهده‌ی دولت خواهد بود. و این بالاترین حد پاکی و بی‌آلایشی است که فقط شایسته‌ی انبیاء الهی می‌باشد.

بنابراین، ابوبکر در این قضیه اجتهاد نکرد بلکه به حدیثی که از رسول خدا شنیده بود مبنی بر اینکه پیامبران چیزی از مال دنیا به ارث نمی‌گذارند، جامه عمل پوشانید و این حدیث را هم راویان اهل‌سنت و هم راویان شیعه نقل کرده‌اند. پس صدیق به حدیث پیامبر چنگ زد. و آنچه برای وی حایز اهمیت بود اینکه دستور رسول خدا اجرا شود وپروایی بر گفته ی دیگران نداشت.

حدیث مذکور در منابع اهل‌سنت به شرح زیر نقل شده است:

ابودرداء از رسول خدا ضمن حدیث طویلی چنین نقل می‌کند که فرمود: «علما وارثان پیامبران‌اند و پیامبران بعد از خود درهم و دیناری بجای نمی‌گذارند بلکه علم و دانش را به ارث می‌گذارند هرکس آنرا بگیرد، بهره‌ی بزرگی بدست آورده است. [۲۷۹]

شیعه نیز این حدیث را به نقل از ابوعبدالله؛ جعفر بن محمد نقل کرده‌اند که رسول خدا فرمود: علما وارثان پیامبران‌اند و پیامبران، درهم و دینار به ارث نمی‌گذارند بلکه علم و دانش را به ارث می‌گذارند... [۲۸۰]

از اینرو زید بن علی تاکید می‌ورزد بر اینکه علیسنیز به قضاوت صدیق راضی شد و بر آن مهر صحت زد و اگر غیر از این بود چرا در زمان خلافت خویش، فدک را به فرزندان پیامبر برنگردانید؟ بنابراین از علیسحتی یک کلمه خلاف این قضاوت ابوبکر صدیق شنیده نشده است.

[۲۷۷]. همان (۱۹/۴۶۳). [۲۷۸]. همان (۱۹/۴۶۳). [۲۷۹]. سنن ابی‌داوود (ش ۳۶۴۳)، ترمذی (ش ۲۶۸۲) و دیگران با تصحیح شیخ آلبانی. [۲۸۰]. الکافی (۱/۳۴)، بحار الانوار (۱/۱۶۴) امالی صدوق وسائل الشیعة (۲۷/۷۸) مستدرک الوسائل (۱۷/۲۹۹) و..