دوم: مشورت با جمهور صحابهشدر خصوص تدوین مصحف واحد
عثمان، مهاجرین و انصار را، که در میانشان بزرگان امت و فرزانگان صحابه و نیز شخصیتی چون علی بن أبی طالب حضور داشتند، فرا خواند و در مورد این مشکل و معضل بزرگی که دنیای‌آن روز اسلام را فرا گرفته بود با آن برگزیدگان امّت و پیشوایان ره یافته سخن بگوید و در خصوص حل این فتنه با ایشان به گفتگو پردازد، آنان هر یک دیدگاه‌های خود را بیان داشتند اما چون از ایده عثمان مبنی بر تدوین یک مصحف واحد و از میان بردن دیگر صحیفه‌ها آگاه شدند، صراحتاً آن را مورد ستایش خود قرار دادند و به اجماع آن را پذیرفتند تا هیچ شک و شبهه‌ای در این رابطه نزد دیگر مسلمانان باقی نماند، به نحوی که همه‌ی آنان در أقصی نقاط جهان اسلام از اتفاق نظر صحابه مطلع شدند تا امروز نیز هیچ کس با این اقدامات عثمان به مخالفت بر نخاسته و بر آن ایراد نگرفته است. [۸۴۶]
عثمان در تدوین مصحف واحد، هرگز دچار بدعت نشد، زیرا پیش از او ابوبکر صدیق به جمع‌آوری قرآن و گردآوری آن در مجموعه‌ای از صحیفه‌ها مبادرت ورزیده بود. در ضمن این‌که عثمان این کار را نه با تصمیم و اراده‌ی شخصی خود بلکه با مشورت و موافقت جمهور صحابه انجام داد؛ صحابه‌ای که چون از ایده و نظر عثمان در رابطه با تدوین مصحفی واحد آگاه شدند آن را مورد تمجید خویش قرار دادند. [۸۴۷]
مصعب بن سعد از جمله صحابه رسول‌خدا جکه خود ناظر آتش زدن صحیفه‌های قرآن به فرمان عثمان بود، سال‌ها بعد می‌دید، دسته‌ای نادان از این اقدام او در شگفتند و در مورد صحّت آن دچار تردید می‌باشند. [۸۴۸]
علی بن أبی طالب نیز در جواب آنان‌که به خاطر این کار بر عثمان ایراد می‌گرفتند چنین می‌گفت: ای مردم! در مورد عثمان دچار غلو و اغراق نشوید و نسبت به او از سخنان ناروا و نادرست بپرهیزید و جز به نیکی از او یاد مکنید؛ به خداوند سوگند که اقدام او در خصوص صحیفه‌های قرآن در حضور ما و با اطلاع ما بود؛ به خداوند سوگند که اگر من جای او بودم همان کار او را انجام می‌دادم. [۸۴۹]
به دلیل این‌که در مورد تدوین یک مصحف و سوزاندن دیگر صحیفه‌ها، بهترین مردمان دنیا اجماع نظر داشته‌اند، هر فردی که عاری از هر نوع حسادت، نفرت و امیال و منافع نفسانی و دنیوی است می‌داند که باید نسبت به این اقدام عثمان رضایت کامل داشت. [۸۵۰]
امام قرطبی در تفسیر بزرگ خود در این رابطه چنین نوشته است: بعد از این‌که عثمانسمهاجرین و انصار و برگزیدگان و نخبگان امت را گرد هم جمع نمود، با آنان در خصوص جمع و تدوین یک مصحف براساس قرائتی که از خود حضرت رسول جتأیید شده و به دست آنان رسیده بود، مشورت نمود. آنان نیز این ایده و نظر درست را مورد تمجید و ستایش قرار دادند و آن را اقدامی صائب و درست دانستند. به واقع نیز این ایده، فکری بود به حق، درست و موفقیت‌آمیز که از نتایج عظیمی برخوردار گشت. [۸۵۱]
[۸۴۶] عثمان بن عفان، صادق عرجون، ۱۷۵. [۸۴۷] فتنة مقتل عثمان بن عفان (۱/۷۸). [۸۴۸] التاریخ الصغیر، امام بخاری (۱/۹۴). [۸۴۹] فتح الباری (۹/۱۸). [۸۵۰] فتنة مقتل عثمان بن عفان (۱/۷۸). [۸۵۱] الجامع لأحکام القرآن (۱/۸۸).