عثمان بن عفان رضی الله عنه - بررسی و تحلیل زندگانی خلیفه سوم

فهرست کتاب

ششم: ظلم و تجاوز به حقوق دیگران باعث هلاک در دنیا و آخرت است

ششم: ظلم و تجاوز به حقوق دیگران باعث هلاک در دنیا و آخرت است

بیقین، ظلم و تجاوز به حقوق دیگران باعث هلاک در دنیا و آخرت می‌شود، کما این‌که قرآن نیز صراحتاً بیان می‌دارد که هر قوم و ملتی که به ستم و تجاوز رو آورند فرجامشان هلاک و نابودی است:

﴿ وَتِلۡكَ ٱلۡقُرَىٰٓ أَهۡلَكۡنَٰهُمۡ لَمَّا ظَلَمُواْ وَجَعَلۡنَا لِمَهۡلِكِهِم مَّوۡعِدٗا ٥٩ [الکهف: ۵۹].

«و این‌ها شهرها و آبادی‌هائی است (از عاد و ثمود و قوم لوط و امثال ایشان) که ما (در رساندن عذابشان شتاب ننموده‌ایم و بلکه) موعدی برای هلاکشان تعیین کرده‌ایم و زمانی آن‌ها را نابود ساخته‌ایم که ایشان ظلم و ستم پیشه کرده‌اند».

آنان هم که ظالمانه و به ناحق، آن ظلم و ستم را بر عثمان، آن خلیفه مظلوم، روا داشتند و سرانجام، دستان خویش را به خون او آلودند نتوانستند از این سنت الهی، خود را نجات دهند و به خاطر آن جنایت هولناک، به ذلت و خواری در دنیا گرفتار آمدند و هر یک به طریقی قصاص آن کار را پس دادند. [۱۶۶۲]

خلیفه بن خیاط در روایتی که سند آن صحیح است از عمران بن حدیر نقل می‌کند که عبدالله بن شقیق به او گفته است که چون اولین ضربه بر پیکر عثمان وارد آمد، اولین قطرات خون او بر مصحف و آیه:

﴿ فَسَيَكۡفِيكَهُمُ ٱللَّهُ [البقرة: ۱۳۷].

«و خدا تو را بسنده خواهد بود».

چکیده؛ گویند این قطرات خون تا امروز نیز بر آن مصحف است و آن را پاک نکرده‌اند. ابن عساکر نیز از محمد بن سیرین روایت می‌کند: هنگامی که من مشغول طواف بیت بودم ناگاه صدای مردی را شنیدم که دعا می‌کرد و از خدا طلب آمرزش می‌خواست اما پس از لحظاتی می‌گفت: گمان نمی‌برم که او مرا عفو کند؛ این سخن مرا شگفت آمد، پس به او نزدیک شدم و علت این گفتار نادرست را از او جویا شدم، او گفت: من با خدایم پیمان بسته بودم که سیلی‌ای بر صورت عثمان بزنم و چون او به قتل رسید جنازه‌اش را در منزلش بر تختی گذاشتند تا مردم بر او نماز میت گذارند، من نیز به دنبال فرصتی می‌گشتم تا به عهد خود وفا کنم و چون این فرصت فراهم آمد بر جنازه عثمان رفتم و ملحفه را از روی صورت او برداشتم و آنگاه سیلی‌ای بر صورت او زدم، اما خداوند به مجازات این کار دست مرا فلج کرد. ابن سیرین نقل می‌کند: چون به دست او نگاه کردم، دیدم مثل چوب خشک شده بود [۱۶۶۳]. به واقع، اگر آن جنگ‌ها و اختلافاتی را که تا امروز نیز ادامه داشته‌اند تنها آثار و تبعات این فتنه عظیم باشد، این، خود، بهترین دلیل در محکومیت قتل عثمانساست.

قاسم بن محمد روایت می‌کند که چند روز پس از شهادت عثمان، علیسبه دو مرد برخورد می‌کند که به همدیگر می‌گفتند با قتل عثمان، تا دنیا دنیاست، امت اسلام به جنگ و اختلاف با هم دچار خواهند شد؛ علی نیز رو به آنان می‌کند و می‌گوید: همین طور است. به خداوند سوگند این امت تا ظهور مسیح نسل اندر نسل به روی هم شمشیر می‌کشند و به جنگ و نزاع با یکدیگر مشغول خواهند بود [۱۶۶۴].

[۱۶۶۲] تحقیق مواقف الصحابة فی الفتنة (۱/۴۸۳). [۱۶۶۳] سیر الشهداء دروس و عبر، ص ۶۷ تحقیق مواقف الصحابه فی الفتنة (۱/۴۸۵). [۱۶۶۴] تحقیق مواقف الصحابة فی الفتنة (۱/۴۸۵).