دوم: خانواده‌ی ایشان
حضرت، هشت همسر داشتند که همه، بعد از اسلام با ایشان ازدواج نمودند. آنان به ترتیب عبارتند از: رقیّه دختر نبی‌اکرم، حضرت از ایشان صاحب عبدالله شدند. سپس آن حضرت بعد از وفات رقیّه، با ام‌کلثوم دختر دیگر حضرت رسول ازدواج نمود. همسر دیگر آن حضرت فاخته دختر غزوان و خواهر امیر عتبه بن غزوان است که از ایشان صاحب عبدالله اصغر شدند. سپس با أم عمرو دختر جندب ازدی ازدواج کرد و از او صاحب عمرو، خالد، أبان، عمر و مریم شدند. پس از آن با فاطمه دختر ولید بن عبدشمس بن مغیرۀ مخزومی وصلت نمود و از او صاحب ولید، سعید، ام سعد شدند. حاصل ازدواج ایشان با ام البنین دختر عینیه بن حصن فزاری، عبدالملک بود. ایشان از رمله دختر شیبه بن ربیعه اموی صاحب عثمان، عائشه، أم أبّان و أمّ عمرو شدند. لازم به ذکر است که رمله در زمان پیامبر جاسلام آورده و با ایشان بیعت نمود. آخرین همسر ایشان، نائله دختر فرافصه کلبی بود که قبل از زفاف، از مسیحیت برگشته و به دین اسلام گروید. [۲۶]
ایشان را نه پسر بود که عبارت بودند از: عبدالله از همسرش رقیه، که دو سال قبل از هجرت به دنیا آمد و حضرت عثمان او و مادرش را با خود به مدینه برد. در طفولیت، خروس نزدیک چشم او را مجروح کرد. این زخم به تدریج بزرگ شد [۲۷]تا این‌که در سال چهارم بعد از هجرت بر اثر شدت این زخم، عبدالله در سن شش سالگی فوت کرد. دومین پسر او عبدالله اصغر پسر فاخته بنت غزوان بود. سومین پسر ایشان، عمرو که از أم عمرو دختر جندب بود که عمرو بعدها از پدر خود حضرت عثمان و اسامه بن زید حدیث روایت نمود و علی بن حسین، سعید بن مسیب و ابوالزّناد از او حدیث روایت کرده‌اند. او با رمله دختر معاویه بن أبی سفیان ازدواج نمود و در سال هشتاد بعد از هجرت وفات یافت. دیگر پسران آن حضرت از ام عمرو، خالد، أبان و عمر بودند. أبان در فقه، امام بود که بعدها در دوران خلافت عبدالملک بن مروان و به مدت هفت سال امارت مدینه را برعهده داشت. أبان احادیثی را از پدر خود و زید بن ثابتسروایت نمود که یکی از آن‌ها این حدیث می‌باشد: هر کس در آغاز روز و ابتدای شب بگوید:
«بِسْم اللهِ الّذی لا یَضُرُّ مَعَ اسْمِه شَیءٌ فی الأَرضِ ولا فی السَّماءِ وَهو السَّمیعُ العَلیمُ».
(با نام آن فرمانروا و پروردگاری که با پناه بردن به نام او هیچ کس و هیچ چیز را یارای زیان رسانیدن به انسان نیست و او پروردگاری است شنوا و دانا).
هیچ کس و هیچ چیز نمی‌تواند در طول آن روز و آن شب به او زیانی رساند. آن روز که فلج شد گفت: سوگند به خدا این جزای فراموش کردن آن دعاست که خداوند آن‌را در مورد من اجرا نمود» [۲۸]. او، خود، از فقهای مدینه بود و در سال صد و پنج هجری وفات یافت [۲۹]. و عمر نیز از ام عمرو دختر جندب زاده شد، ولید و سعید دیگر پسران حضرتسبودند که ایشان از فاطمه دختر ولید مخزومی صاحب آنان شد. سعید در سال (۵۶ ه) و در زمان خلافت معاویه بن أبی سفیان امارت خراسان داشت. عثمانساز ام البنین صاحب پسری به نام عبدالملک شد که در طفولیت فوت کرد. نقل است که آن حضرتساز نائله دختر فرافصه نیز صاحب پسری شد که نام او را عنبسه گذاشتند. [۳۰]
دختران ایشان نیز عبارت بودند از: مریم، دختر أم عمرو، أمّ سعد، دختر فاطمه بنت ولید مَخزومی، عائشه، اُم أَبّان و اُمّ عمرو دختران رَمْله بنت شیبه، مریم دختر نائله بنت فَرافصه و أم ولد دختر أمّ البنین [۳۱]. آمنه دختر عفّان و خواهر تنی حضرت عثمان در زمان جاهلیت آرایش‌گر بود و با حکم بن کیسان خدمت‌کار هشام بن مغیره مخزومی ازدواج کرد، حکم در سریّه عبدالله بن جحش اسیر شد و به مدینه برده شد. در آن‌جا مسلمان شد و همان‌جا ماند تا این‌که در سال چهارم بعد از هجرت و در حادثه‌ی «بئر معونه» شهید شد. آمنه برخلاف شوهر در مکه و بر کفر خویش ماند. تا این‌که در روز فتح مکه، با مادر و دیگر خواهرانش اسلام آورد و همراه هند، دختر عتبه و همسر ابوسفیان، با پیامبر اکرم جبیعت نمود که هرگز شرک نورزد، دست به سرقت نزند و مرتکب زنا و فحشا نشود. [۳۲]
برادران مادری آن حضرتسعبارت بودند از: ولید بن عُقْبه بن أبی مُِعیط، عماره بن عقبه و خالد بن عقبه. عقبه، پدر آنان، در روز بدر، از کشته شدگان سپاه کفر بود. بعد از صلح حدیبیّه، ولید همراه برادر خود، عماره، برای پس گرفتن خواهرشان، أُمّ کلثوم که اسلام آورده و به مدینه هجرت کرده بود، به مدینه رفتند، اما رسول‌الله جاز تحویل او به برادرانش امتناع کرد. ولید در روز فتح مکه، اسلام آورد اما اسلام آوردن عماره، دیر صورت گرفت.
خواهران مادری آن حضرت نیز عبارت بودند از: أم کلثوم دختر عقبه بن أبی معیط که در مکه اسلام آورد و هجرت نمود. او اولین زنی است که بعد از مراجعت رسول‌الله جاز حدیبیّه به مدینه، به این شهر هجرت کرد. دیگر خواهران مادری آن حضرتسام‌حکیم و هند دختران عقبه بودند. [۳۳]
[۲۶] تاریخ طبری (۵/۴۴۱). التمهید و البیان فی مقتل الشهید عثمان، ص۱۹. الأمین ذوالنورین محمود شاکر، ص۳۶۴. [۲۷] الأمین ذوالنورین، ص۳۶۵، التمهید و البیان، ص۱۹. [۲۸] سنن ترمذی، کتاب الدعوات:۳۳۸۵. [۲۹] سیرأ علام النبلاء (۴/۲۵۳). [۳۰] الأمین ذوالنورین، ص۳۶۹. [۳۱] التمهید و البیان، ص۲۰. [۳۲] الأمین ذوالنورین، ص۳۴۶. [۳۳] الأمین ذوالنورین، ص۳۵۴.