دیدگاه امام شافعی /
امام می‌فرماید: هر کس به خدا یا یکی از اسماء خدا سوگند بخورد و آنرا بشکند باید کفاره بپردازد و اگر به غیر خدا سوگند یاد کند مثلاً بگوید: به کعبه یا پدرم یا.. سپس سوگند را بشکند کفاره ندارد.
هر سوگندی که به غیر خدا باشد مکروه است وبا حدیث «الا ان الله ینهاکم ان تحلفوا بآبائکم من کان حالفاً فلیحلف بالله ام لیصمت» [۵۳۵]از آن نهی شده سپس امام سیاق و سبب حدیث را اینگونه بیان می‌کند، رسول خدا صاز عمر شنید که به پدرش سوگند می‌خورد، پیامبر صفرمود: « الا ان الله ینهاکم... » عمر گفت: سوگند به خدا بعد از آن هرگز سوگند نمی‌خورم.
امام می‌فرماید: هرکس به غیر خدا سوگند بخورد مرتکب مکروهی شده و می‌ترسم که دچار گناه هم شده باشد و حتی سوگند خوردن به خدا را هم در هر حالی مکروه می‌دانم مگر در اطاعت و پیروی از خدا مانند معامله برای چنگ و جهاد یا نمونه اینها. [۵۳۶].
می‌توان دیدگاه امام در مورد سوگند را در چند بند خلاصه کرد.
۱ـ سوگند خوردن در هر حالتی مکروه است، قرآن و سنت بر این اصل دلالت می‌کنند [۵۳۷].
۲ـ هرکس به خدا یا یکی از نامهایش سوگند بخورد و آنرا بشکند باید کفاره بپردازد.
۳ـ سوگند خوردن به غیر خدا مکروه است.
۴ـ هرکس به غیر خدا سوگند بخورد و آنرا شکست کفاره ندارد چون سوگند نیست.
۵ـ سوگند خوردن به خدا در اطاعت مانند جهاد و غیره جائز است [۵۳۸].
کراهت امام را بر تحریم یا بر تنزیه حمل کنیم تفاوت نمی‌کند چون در هر دو صورت سوگند خوردن به غیر خدا را مکروه می‌داند و داستان عمر را برای حدیث ذکر می‌کند، داستان در نهی سوگند به غیر خدا صریح است.
در گذشته گمان قائلین به جواز را رد کردیم.
امام نووی می‌فرماید: در مذهب ما سوگند خوردن به خدا حرام نیست بلکه مکروه است....
اگر سوگند یاد کننده به اجلال و تعظیم مورد سوگند یاد شده معتقد باشد مرتکب کفر و گمراهی شده است.
مثل اینکه امام نووی از خوردن چنین سوگندی هشدار می‌دهد و نهی را بر کراهت حمل می‌کند اما اگر به بزرگداشت و تعظیم غیر خدا معتقد باشد، در واقع به خدا کفر ورزیده.
اگر از سوگند یاد کننده به غیر خدا پرسش به عمل بیاید و از علت و سبب سوگندش جو یا شوید متوجه می‌شوید که به عظمت و اجلال مورد سوگند یاد شده معتقد است همانطور که برای خدا چنین عظمت و بزرگی قائل است، حتی بعضی هنگام سوگند خوردن به خدا دورغ می‌گویند ولی اگر پای شیخ و امامش به میان بیاید هرگز جرئت ندارد دروغ بگوید.
از این بدتر میان اهل بدعت شیوع یافته اگر کسی بخواهد دیگری را سوگند دهد تنها به یکی از شیوخش او را سوگند می‌دهد چون نمی‌تواند در این سوگند دروغ بگوید.
چنین چیزی نشانه ضعف ایمان و عدم شناخت شایسته مقام خدا است، همه اینها از نادانی و پشت کردن به دین سر چشمه می‌گیرد.
به هر حال دلائل تحریم سوگند خوردن به غیر خدا را بیان کردیم خواه سوگند یاد کننده معتقد به تعظیم باشد یا نه.
[۵۳۵] ترجمه آن گذشت [۵۳۶] الام ۷/۶۱ و المناقب بیهقی ۱/۴۰۳ [۵۳۷] تیسیر العزیز الحمید ۷۰۹ [۵۳۸] مجموع فتاوی ۱/۱۴۰ و ۲۰۴ و ۳۳۶