روش امام شافعی در اثبات عقیده

صفت سوم: نزول (پایین آمدن)

نزول یکی ازصفات فعلی خداوند است بدین علت ادله دال بر آن هستند که خداوند هر شب به آسمان دنیا پایین می‌آید و می‌فرماید: چه کسی مرا فرا می‌خواند تا دعوتش را اجابه کنم، چه کسی از من چیزی می‌خواهد تا به او ارزانی بخشم، چه کسی از من طلب بخشش می‌کند تا او را ببخشایم. همانطور که در احادیث روایت شده است.

ابو عثمان صابونی /می‌فرماید: یاران حدیث نزول هر شب پروردگار به آسمان دنیا را بدون تشبیه به نزول مخلوقات یا تبدیل و تحریف و کیفیت دادن همانگونه که رسول صثابت فرموده، ثابت می‌کنند و حدیث را بر ظاهر معنی حمل می‌نمایند و علمش را به خدا موکول می‌کنند [۶۸۴].

ابن خزیمه /می‌فرماید: علماء حجاز و عراق نزول هر شب خداوند به آسمان دنیا را از پیامبر اکرم صروایت کرده‌اند و ما هم بر صحت اخبار نزول خداوند به آسمان دنیا شهادت می‌دهیم و با زبان بدان اقرار می‌کنیم و قلباً آنها را می‌پزیریم، اما قائل به کیفیت و صورت نیستیم چون پیامبر ما صکیفیت را برای ما بیان نفرموده است، بلکه به ما یاد داده که خداوند به آسمان پایین می‌آید، خدا و رسولش چیزی که مسلمانان در امور دینی نیازمند به آن باشند رها نفرموده‌اند، ما هم قائل به آنها هستیم و آنها را تصدیق می‌نمایم ولی هرگز دم به تأویل و تحریف و تکییف هم نمی‌زنیم، چون رسول اکرم صچنین نکرده‌اند [۶۸۵].

سپس امام /به ذکر احادیث دال بر نزول می‌پردازد:

یکی از احادیث، حدیث ابوهریره است که می‌فرماید: رسول خدا صفرمودند: «يَنْزِلُ رَبُّنَا تَبَارَكَ وَتَعَالَى كُلَّ لَيْلَةٍ إِلَى السَّمَـاءِ الدُّنْيَا حِينَ يَبْقَى ثُلُثُ اللَّيْلِ الْآخِرُ يَقُولُ مَنْ يَدْعُونِي فَأَسْتَجِيبَ لَهُ مَنْ يَسْأَلُنِي فَأُعْطِيَهُ مَنْ يَسْتَغْفِرُنِي فَأَغْفِرَ لَهُ» [۶۸۶].

«پروردگار ما هر شب وقتی که یک سوم شب باقی بماند به آسمان دنیا پایین می‌آید و می‌فرماید: چه کسی مرا فرا می‌خواند تا دعوتش را اجابه کنم، چه کسی از من چیزی می‌خواهد تا به او ارزانی دهم، چه کسی از من طلب بخشش می‌کند تا او را ببخشایم».

احادیث در مورد فراوان هستند، امام ابن تیمیه /همه احادیث را در کتابی به نام «شرح حدیث النزول» ذکر کرده، امام در آن کتاب می‌فرماید: این سخن که خداوند هر شب به آسمان دنیا می‌آید در سنت رسول خدا صبه وفور دیده می‌شود و سلف صالح امت بر آن اتفاق دارند، هر کس سخن رسول صرا تکرار کند مسلماً به حق اصابت کرده و راست گفته هر چند حقیقت کلام رسول خدا را هم درک نکرده باشد مانند کسی که قرآن می‌خواند ولی مفهوم آنرا درک نمی‌کند، چون راست‌ترین کلام و بهترین هدیه کلام خدا و سنت رسول اکرم صاست. رسول خدا این کلام را فرموده و به امت اعلام نمود، و هیچ کدام ار اصحاب آنرا کتمان ننمودند تا به دست تابعین دادند و آنها هم بدون کم و کاست تبلیغ کردند و بدان متأثر شدند و مردم را به صورت عمومی و خصوصی بدان فرا خواندند و کتب صحیح نزد خاص و عام مانند صحیح بخاری و مسلم و موطأ و مسند امام احمد و ابیداود و ترمذی و نسائی و غیره آنرا روایت کردند [۶۸۷].

چیز‌های از امام شافعی /روایت شده است که دال بر این هستند امام بدون تشبیه و کیفیت دادن و تحریف و تبدیل و تعطیل به این صفت ایمان داشته، ابو حسین بن ابی یعلی با سندش از امام شافعی /نقل کرده که فرموده: بنا به خبر رسول صخداوند هر شب به آسمان دنیا می‌آید [۶۸۸].

در اجتماع الجیوش ابن قیم از عبدالرحمان بن ابی حاتم رازی از ابو شعیب و ابو ثور از ابی عبدالله محمد بن ادریس شافعی /روایت شده که فرموده: خداوند بر روی عرشش است هر گاه بخواهد به مخلوقاتش نزدیک می‌شود و هرگاه آرزو کند به آسمان دنیا می‌آید [۶۸۹].

نصوص شرعی کلام امام را تأیید می‌کنند و عین عقیده سلف پرافتخار این امت است و لازم است که مؤمنین به چنین طرز تفکری رو آورند.

[۶۸۴] عقیدة السلف و اصحاب الحدیث ۱/۱۱۱ [۶۸۵] التوحید ابن خزیمه ۱/۲۸۹. [۶۸۶] بخاری کتاب تهجد باب دعا ۱/۳۸۴و مسلم کتاب صلاة شماره ۱۶۸. [۶۸۷] مجموع فتاوی ۵/۳۲۲ و رساله مذکور در جلد ۵ مجموع فتاوی ص۳۲۱ نقل شده است. [۶۸۸] طبقات الحنابله ۱/۲۸۴ و به محموع فتاوی ۵/۱۸۲ نگاه کنید. [۶۸۹] اجتماع الجیوش الاسلامیة ۹۴ و مختصر العلو ۱۷۶.