علت پرداختن به موضوع:
این بحث مقدمه‌ای بود برای رشته‌ی دانشکده دعوت و اصول دین در دانشگاه اسلامی در مدینه منوره، جهت ارائه پایان نامه‌ی برای اخذ مدرک دکترا، به خاطر علل ذیل به این موضوع علاقه وافر داشتم و تصمیم گرفتم در این مورد قلم فرسایی کنم:
۱ـ امام شافعی /یکی از ائمه چهارگانه است که مورد احترام و اقتداء بخشی از امت اسلامی قرار گرفته و مردم به اقوال و دیدگاههایی ایشان ایمان و اعتماد دارند، بنابراین برای شناخت روش و منهج سلف صالح گزینه خوبی است.
۲ـ این تحقیق اتمام حجت باشد بر افرادی که خود را منتسب به امام شافعی /می‌دانند ولی در عقیده با او مخالفت می‌ورزند، لاجرم یکی بر هدایت است و دیگری بر بدعت و گمراهی می‌باشند چون همدیگر را تکفیر و تضلیل می‌کنند.
منتسب بودن به مذهب یا امامی در حالی که مخالف او باشد شرعاً و عقلاً شرم آور است، و هر کس بگوید: من در فقه و فروع شافعی مذهب هستم و در اصول و عقیده اشعری، در حقیقت باید خطاب به او گفته شود: این دو با هم تناقص دارند و حتی ارتداد به شمار می‌آید چون شافعی /در اعتقاد پیرو اشعری نبوده بلکه سلفی، اخباری، غیر مبتدع بوده است [۵].
۳ـ پاسخی باشد برای تعداد زیادی از متأخرین شافعیه که کتاب‌های مختصری در مورد عقیده منتشر می‌کنند و آنها را به امام نسبت می‌دهند، در حالی که چنین کاری خیانت و ظلمی است که در حق امام صورت می‌گیرد، امروزه مذهب اشعری بر مذهب شافعی /سآیه افکنده است.
۴ـ تعداد زیادی از خلف گمان کرده‌اند که عقیده سلف تنها مخصوص امام مجاهد ابن تیمیه و ابن قیم و محمد بن عبد الوهاب است و برای مقابله با آنها امام شافعی /را به میدان می‌کشند در حالی که امام شافعی /یکی از میدان داران این عرصه بوده و خودش بر این روش و منهج دنیا را وداع گفته و با همان عقیده سلفی به دیوان خدا شتافته.
۵ـ به گمان خودم تا حالا کسی در این میدان با این تفصیل و وسعت قلم فرسایی نکرده و کسی بر من پیشی نگرفته است.
بدین علت و بهره‌های که از جمع آوری اقوال امام شافعی /و مقارنه‌ی آنها با دیدگاه و روش سلف صالح نصیبم شد، تصمیم گرفتم که قلم به دست گیرم و در این راستا چیزهای را روانه عرصه‌ی علم و دین و ادب کنم.
روش بحث:
این بحث شامل بخشهای ذیل می‌باشد:
ـ یک مقدمه و پبچ باب و خاتمه‌ای.
ـ مقدمه و علت انتخاب موضوع.
باب اول:
زندگی شخصی و علمی امام شافعی /در دو فصل.
فصل اول: زندگینامه‌ی کوتاه امام که شامل هشت بحث می‌باشد:
بحث اول: نام و نسب و کنیه امام.
بحث دوم: زادگاه و رشد امام.
بحث سوم: گشت و گذار امام برای یادگیری علم و ادب.
بحث چهارم: استادان امام.
بحث پنچم: شاگردانش.
بحث ششم: توصیف و تمجیدات بزرگان در حق امام.
بحث هفتم: کتب و آثار امام.
فصل دوم: اصول و قواعد امام در اثبات عقیده که شامل سه بحث است:
بحث اول: روش سلف صالح در اثبات عقیده.
بحث دوم: روش متکلمین در اثبات عقیده.
بحث سوم: اصول شافعی /در اثبات عقیده.
باب دوم: عقیده‌ی امام در مورد ایمان و روش اثباتش که شامل چهار فصل است:
فصل اول: حقیقت ایمان و داخل بودن اعمال در آن.
فصل دوم: افزایش و کاهش ایمان.
فصل سوم: استثناء در ایمان و تفاوت اسلام با ایمان، که شامل دو بحث است:
بحث اول: استثناء در ایمان.
بحث دوم: تفاوت اسلام و ایمان.
فصل چهارم: حکم افرادی که مرتکب گناه کبیره می‌شوند، شامل سه بحث است:
بحث اول: حکم کبیره از شرک کمتر است.
بحث دوم: حکم نماز نخوانی که منکر وجوب نماز نباشد.
بحث سوم: حکم جادو و جادو گر.
باب سوم: عقیده امام در مورد توحید و روش ایشان در اثبات عقیده، سه فصل دارد:
فصل اول: توحید الوهیت، شامل هفت بحث است:
بحث اول: تعریف توحید.
بحث دوم: هدف از آفریدن انسان و جن.
بحث سوم: سوگند خوردن به غیر خدا.
بحث چهارم: تطیر (بد فالی)
بحث پنچم: استسقاء به نجوم.
بحث ششم: الفاظی که توحید را خدشه دار می‌کنند.
بحث هفتم: شفاعت.
بحث هشتم: افسون‌گری.
فصل دوم: توحید ربوبیت. دارای یک مقدمه و سه بحث است.
بحث اول: روش سلف صالح در استدلال کردن بر وجود خدا.
بحث دوم: روش متکلمین در استدلال بر وجود خدا.
بحث سوم: روش امام شافعی /در استدلال بر وجود خدا.
فصل سوم: توحید اسماء و صفات. دارای یک مقدمه و سه بحث است.
بحث اول: خلاصه‌ی عقیده‌ی امام.
بحث دوم: تفصیل عقیده‌ی امام در مورد اسماء.
بحث سوم: تفصیل عقیده امام در مورد صفات.
باب چهارم: بقییه مسائل اعتقادی و روش امام در اثبات آنها که چهار فصل دارد:
فصل اول: ایمان به فرستادگان. سه بحث دارد:
بحث اول: مفهوم ایمان به پیامبران.
بحث دوم: وضعیت مردم قبل از بعثت پیامبران و نیاز انسان به آنها.
فصل دوم: ایمان به روز واپسین و مسائل مربوط به آن، سه بحث دارد:
بحث اول: فتنه قبر.
بحث دوم: حکم هدیه کردن ثواب اعمال به مردگان.
بحث سوم: زنده شدن و حساب و بهشت و جهنم.
فصل سوم: ایمان به قضاء و قدر، دو بحث دارد:
بحث دوم: مراتب قضاء و قدر.
فصل چهارم: عقیده امام در مورد اصحاب.
باب پنچم: مبری بودن امام از اتهام مخالفت با روش سلف صالح امت، دو فصل دارد:
فصل اول: رساله بزرگ منسوب به شافعی /، دو بحث دارد:
بحث اول: نگاهی به محتو یات کتاب.
بحث دوم: قضاوت در مورد این نسبت دادن.
فصل دوم: موضع گیری امام در قبال گروه‌های منحرف و گمراه، سه بحث دارد:
بحث اول: قدریه و معتزله.
بحث دوم: رافضیه.
بحث سوم: صوفیه.
پایان.
فهرست شرح حال بزرگان.
فهرست مراجع.
[۵] مجموع فتاوی ۴/۱۷۶. هدف از ارتداد ، برگشتن از دین نیست بلکه هدف مخالفت است.