۵- دانش و بصیرت علیس
دانش و بصیرت و منطق معرفتی علی بهترین و عالیترین مبلّغ اسلام و منطقی ترین جهاد در راه حق و ترویج این دین مبین است.
شیخ گفت: «مردی از جهودان به نزدیک امیرالمومنین علیسآمد، و گفت: یا امیرالمومنین، خدای ماأکی بُوَد و چگونه بُوَد؟ گونۀ روی علی بگشت و گفت: خدای ما بی‌صفت بُوَد و بی‌چگونه بُوَد، چنانکه بود همیشه بُوَد، او را پیش نیست و از پیش همۀ پیشهاست، بی‌غایت و منتهاست و همۀ غایت‌ها دونِ او منقطع زیرا که او غایت غایت‌هاست. یهودی گفت: گواهی دهم که در روی زمین هرکه جز چنین بگوید باطلست وأنا أشهَدُ أن لَّا إلهِ إلاَّ اللهُ وأنَّ محمّداً رَّسُولُ اللهِ» [۱۰۲].
آنچه که امیرالمومنین علی دربارۀ خداوند گفته است خلاصه و چکیده و عصارۀ قرنها تلاش و کوشش متکلّمان اسلامی است که کوشیده‌اند حیات مسلمانان را از کفر و شرک نسبت به خداوند نجات دهند، هرچند در پاره‌ای اوقات نتوانسته باشند حقّ مطلب را ادا کنند.
[۱۰۲] اسرار التوحید. فصل دوم/۲۶۱. یعنی؛ و من گواهی میدهم که هیچ خدایی نیست مگر الله؛ معبود بر حق، و اینکه محمد رسول و فرستادهی اوست.