خلفای راشدین در قلمرو نظم و نثر فارسی

۷- قرآن مجید و تسبیح کردن همه اشیاء

قرآن مجید همه اشیاء جهان را تسبیح کننده ذات حق می‌داند. و می‌گوید: ﴿وَإِن مِّن شَیۡءٍ إِلَّا یُسَبِّحُ بِحَمۡدِهِۦ وَلَٰكِن لَّا تَفۡقَهُونَ تَسۡبِیحَهُمۡۚ﴾[الإسراء: ۴۴]. و در پهنه جهان، هر شیئی، به نیایش الهی مشغول است و ما انسان‌ها از چگونگی آن آگاهی نداریم. همچنانکه در درون اتم الکترون حرکت می‌کند و گلبول‌ها در خون به وظایف خود عمل می‌نمایند، هر ذرّه نیز زبان مخصوص تکوینی دارد که با آن خالقش را می‌ستاید و شاید خش خش برگ‌ها، شُرشُر آب‌ها، صدای رعد و نغمۀ پرندگان، گونه‌هایی از این ستایشند. و حضرت امیرالمؤمنین - كرَّمَ اللهُ وَجهَهُ - می‌گوید: «با رسولص به بعضی نواحی مکه بیرون آمدیم، به هیچ شجری و حَجَری پیش نیامد که، السّلامُ عَلَیکَ یا رسولَ اللهِ نگفته باشد». و امثال این در احادیث صحیحه بسیار است» [۶۶۹].

مولانای بلخ می‌گوید:

اندکی جنبش بکن همچون جنین
تا ببخشندت حواس نور بین
نشنود این نغمه‌ها را گوش حس
کز سخن‌ها گوش‌ها گردد نجس

‬‬‬‬‬‬ (مثنوی)

[۶۶۹] شرح فصوص الحِکم -۱۷۴.