۱- نسبت دادن اعتزال به فردوسی
در بیتی که نظامی عروضی به استناد آن به اعتزال فردوسی اشاره میکند، با کمی دقّت متوجه میشویم که معنای آن چیز دیگر است و صد در صد بر معتزله بودن او دلالت ندارد گو اینکه این مذهب کلامی سنّی است مانند ماتریدی و اشعری.
به بینندگان آفریننده را
نبینی مرنجان دو بیننده را
یعنی با چشم حسّ و سیستم دریافت ظاهری و حواس مادی نمیتوانی آفریننده هستی را بشناسی، چنانکه مولانای روم در داستان فیل مثنوی آگاهی حسّی و عقلانی را ناقص میشمارد و میگوید:
چشم حسّ همچون کف دست است وبس
نیست کس را بر همۀ آن دسترس
در کف هریک اگر شمعی بُدی
اختلاف از گفتشان بیرون شدی