خلفای راشدین در قلمرو نظم و نثر فارسی

فهرست کتاب

۱- نسبت دادن اعتزال به فردوسی

۱- نسبت دادن اعتزال به فردوسی

در بیتی که نظامی عروضی به استناد آن به اعتزال فردوسی اشاره می‌کند، با کمی دقّت متوجه می‌شویم که معنای آن چیز دیگر است و صد در صد بر معتزله بودن او دلالت ندارد گو اینکه این مذهب کلامی سنّی است مانند ماتریدی و اشعری.

به بینندگان آفریننده را
نبینی مرنجان دو بیننده را

‬‬‬‬‬‬ یعنی با چشم حسّ و سیستم دریافت ظاهری و حواس مادی نمی‌توانی آفریننده هستی را بشناسی، چنانکه مولانای روم در داستان فیل مثنوی آگاهی حسّی و عقلانی را ناقص می‎شمارد و می‎گوید:

چشم حسّ همچون کف دست است وبس
نیست کس را بر همۀ آن دسترس
در کف هریک اگر شمعی بُدی
اختلاف از گفتشان بیرون شدی