خلفای راشدین در قلمرو نظم و نثر فارسی

فهرست کتاب

۵- ستودن ممدوحان به صفات خلفای راشدین

۵- ستودن ممدوحان به صفات خلفای راشدین

رشید الدین ممدوحانش را به صفات خلفای راشدین می‌ستاید [۳۶۹]:

در فتوح بلاد بد کیشان
ملک او چون خلافت عُمرست (۹۴)

‬‬‬‬‬‬ ۲- شهاب الدین صابر، از نظر علم به حیدر و از جهت شرم به عثمان تشبیه شده است.

زهی در فطرت تو علم حیدر
زهی! در طینت تو شرم عثمان (۶۰۰)

‬‬‬‬‬‬ ۳- سیّد تاج الدین ابوالغنائم رافعی شیبانی، هنر علی گونه دارد.

مثل علی خلیفه یزدانی از هنر
فرع علی، خلیفۀ سلطانی از نسب (۳۷)

‬‬‬‬‬‬ ۴- در قصیدۀ ذوبحرین [۳۷۰]در مدح علاء الدولة اتسز تقارنی میان علم علی و عدل عمر را در ممدوح می‌بیند.

در دل تو مایه علم علی
بر در تو سایۀ عدل عُمَر (۱۷۴)

‬‬‬‬‬‬ ۵- در قصیده‌ای ذوقافیتین [۳۷۱]باز سخن از علم علی وعدل عُمَر است.

در علم او ز مایه علم علی اثر
در عدل او ز سایه عدل عمر نشان (۳۷۸)

‬‬‬‬‬‬ و باز هم، علم علی و عدل عمر دو ارزش ویژه ممدوحند.

در علم، خاطر تو نهاد علی نهاد
در عدل، سیرت تو طریق عُمَر گرفت (۵۲۴)

‬‬‬‬‬‬ ممدوح عُمَر وار مجری عدالت و دشمن و نابود کننده ستمگر است.

در بسط عدل و رفع ستم عهد ملک او
ایام را قرینه عدل عُمَر شده (۴۳۶)

‬‬‬‬‬‬ ۶- تیر ممدوح مانند صلابت فاروق کافران را متفرق می‌کند.

سهم تو چون صلابت فاروق
جمع کفّار را کند تفریق (۳۰۱)

‬‬‬‬‬‬ ۷- صدق ابوبکر صدیق و زهد فاروق، وقف وارثی برای ممدوح است.

هم وقف گشته بر تو ز صدّیق صدق و زهد
هم ارث مانده ز فاروق زهد و نام (۳۳۳)

‬‬‬‬‬‬ ۸- ذوالفقار و علی دو نام وابسته به هم حتی در مدح ممدوح.

تو به حرب اندر خرامیده، بکردار علی
در کف میمون تو تیغی بسان ذوالفقار

‬‬‬‬‬‬ (۲۱۶)

فرزند حیدری تو و در نوک کلک تو
یزدان نهاده معجزه [۳۷۲]صد چو ذوالفقار

‬‬‬‬‬‬ (۲۴۰)

تو حیدر رزمی و خنجر تو
در دین عمل ذوالفقار کرده

‬‬‬‬‬‬ (۴۳۱)

شاهی، که وقف کرد بر اشخاص مشرکان
تیغ چو ذوالفقار ز بازوی حیدری

‬‬‬‬‬‬ (۴۵۶)

در تمام دیوان اشعار رشید، عدل عُمَر و علم و قدرت علی سایه گستر است.

[۳۶۹] کلیه اشعار از دیوان رشید الدین وطواط مورد استفاده قرار گرفته است و شماره‌های پایین ابیات شماره‌های صفحه‌های کتاب است. [۳۷۰] ذوبحرین شعری است که در دو وزن عروضی خوانده می‌شود. [۳۷۱] شعری است که مصراع بیت‌ها دو قافیه دارند. [۳۷۲] متأسفانه در مدایح، اغراقها و مبالغه گوئیها فراوان است چنانکه در این بیت نوک قلم ممدوح از صد ذوالفقار معجزه گر تر است.