احادیث قدسی

بخاری، باب: «الاستسقاء، قول الله تعالی: ﴿وَتَجۡعَلُونَ رِزۡقَكُمۡ أَنَّكُمۡ تُكَذِّبُونَ ٨٢﴾]

۲۲- «عَنْ زَيْدِ بْنِ خَالِدٍ الجُهَنِيِّسقَالَ: صَلَّى لَنَا رَسُولُ اللَّهِ جصَلاَةَ الصُّبْحِ بِالحُدَيْبِيَةِ، عَلَى إِثْرِ سَمَاءٍ كَانَتْ مِنَ اللَّيْلَةِ، فَلَمَّا انْصَرَفَ النبي جأَقْبَلَ عَلَى النَّاسِ، فَقَالَ لَهُمْ: هَلْ تَدْرُونَ مَاذَا قَالَ رَبُّكُمْ؟ قَالُوا: اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَعْلَمُ، قَالَ: أَصْبَحَ مِنْ عِبَادِي مُؤْمِنٌ بِي وَكَافِرٌ، فَأَمَّا مَنْ قَالَ: مُطِرْنَا بِفَضْلِ اللَّهِ وَرَحْمَتِهِ، فَذَلِكَ مُؤْمِنٌ بِي، وَكَافِرٌ بِالكَوْكَبِ، وَأَمَّا مَنْ قَالَ: مُطِرْنَا بِنَوْءِ كَذَا وَكَذَا، فَذَلِكَ كَافِرٌ بِي، وَمُؤْمِنٌ بِالكَوْكَبِ».

۲۲. «زید بن خالد جهنیسمی‌گوید: پیامبر جدر صبحگاه یک شب بارانی در حدیبیه، بعد از اقامه‌ی نماز صبح به جمع حاضر رو کرد و خطاب به آن‌ها فرمودند: آیا می‌دانید پروردگارتان چه فرمود؟ یاران گفتند: خدا و فرستاده‌اش داناترند، فرمودند: خداوند می‌فرماید: «برخی از بندگانم وقتی صبح کردند، نسبت به من مؤمن و گروه دیگر کافر شدند، اما کسی که گفت: باران به فضل و رحمت خدا بر ما بارید، نسبت به من مؤمن و نسبت به ستارگان کافر شد. اما کسی که گفت: بارانی که بر ما بارید به سبب تقابل طلوع و غروب فلان ستاره و فلان ستاره بوده است، او نسبت به من کافر و نسبت به ستارگان مؤمن شد» [۱۴].

[۱۴] در روایتی که از نسائی وارد شده است، به جای «هَلْ تَدْرُونَ مَاذَا قَالَ رَبُّكُمْ؟» عبارت «أَلَمْ تَسْمَعُوا مَا قَالَ رَبُّكُمُ اللَّيْلَةَ؟» آمده است. این که فرموده است: «أَصْبَحَ مِنْ عِبَادِي مُؤْمِنٌ بِي وَكَافِرٌ»، منظور از «کافر» یا کفران نعمت است و یا دچار شرک ‌شدن نسبت به خدا؛ زیرا برخی از مشرکان چنین معتقد بودند که بارش باران یا عدم آن در اثر طلوع و یا غروب برخی ستارگان است. ابن العربی می‌گوید: امام مالک/این حدیث را در باب الإستسقاء (طلب باران) به دو دلیل آورده است، یکی این که عادت عرب این بود که به ستارگان نگاه می‌کردند و منتظر بارش باران به سبب غروب بعضی از آن‌ها بودند، پس پیامبر جاین ارتباط بین دل‌ها و ستارگان را قطع کرد؛ وجه دوم این که در زمان حضرت عمرسمردم دچار قحطی شدند. امیرالمؤمنینسبه عباس فرمودند: چند روز به غروب ستارگان ثریا -که زمان باریدن باران است- مانده است؟ عباس جواب داد: ای امیرالمؤمنین! مردم چنین گمان می‌کنند که ستارگان ثریا که هفت روز در افق آسمان می‌مانند و این هفت روز تمام نمی‌شود که باران می‌بارد (تجربه نشان داده است که ظاهرشدن آن‌ها در آسمان برابر با زمان بارش است)، به حضرت عمر و عباس بنگرید که از ستارگان بحث می‌کنند و منتظر فرارسیدن آن‌ها در زمان‌شان هستند. سپس ابن عربی می‌گوید: هرکس چنین معتقد باشد که ستارگان عامل اصلی بارش باران هستند و در نتیجه منتظر بارش باران به آن‌ها باشد، نسبت به خدا دچار کفر شده است و هرکس همچنین معتقد باشد که به سبب چیزی که خداوند در آن‌ها قرار داده است، ستارگان عامل بارش باران هستند، بازهم دچار کفر شده است، زیرا خلق و امر تنها در دست قدرت خداست، همچنانکه خود به آن اشاره فرموده است: ﴿أَلَا لَهُ ٱلۡخَلۡقُ وَٱلۡأَمۡرُ﴾اما اگر کسی منتظر تقابل غروب و طلوع ستارگانی باشد و چنین معتقد باشد که این عادتی است که خداوند جاری کرده است، (یعنی از راه تجربه برایش ثابت شده باشد، پس منتظر ظهورشان باشد)، هیچ مشکلی متوجه او نمی‌شود. ظاهر عبارت در روایت نسائی که می‌فرماید: «مَا أَنْعَمْتُ عَلَى عِبَادِي مِنْ نِعْمَةٍ إِلَّا أَصْبَحَ طَائِفَةٌ مِنْ عِبَادِي بِهَا كَافِرِينَ» تمامی نعمت‌هایی را که خداوند به بندگانش بخشیده است، در برمی‌گیرد، خواه این نعمت باران باشد یا غیر باران، اما چون مهم‌ترین و اساسی‌ترین نعمت‌ها، آب است، پس کفران چنین نعمتی که اساس نعمت‌هاست، کفران تمامی نعمت‌ها محسوب می‌شود، به همین خاطر است که مخصوصاً از باران ذکر می‌شود و به این نعمت (آب) اشاره می‌کند و گرنه هر نعمتی کافر زیاد و شاکر کم دارد. [شرح قسطلانی بر صحیح بخاری].