احادیث قدسی

ابوداود، باب: [کل صلاة لم یتمها صاحبها تتم من تطوعه]

با دو روایت، این حدیث را در سنن خود آورده است،

روایت اول از ابوهریرهس:

۱۴۰- «... عَنْ أَنَسِ بْنِ حَكِيمٍ الضَّبِّيِّ - خَافَ مِنْ زِيَادٍ، أَوْ ابْنِ زِيَادٍ - فَأَتَى الْمَدِينَةَ، فَلَقِيَ أَبَا هُرَيْرَةَ، قَالَ: فَنَسَبَنِي، فَانْتَسَبْتُ لَهُ، فَقَالَ: يَا فَتَى، أَلَا أُحَدِّثُكَ حَدِيثًا؟ قُلْتُ: بَلَى، رَحِمَكَ اللَّهُ، قَالَ يُونُسُ: وَأَحْسَبُهُ ذَكَرَهُ عَنِ النَّبِيِّ جقَالَ: إِنَّ أَوَّلَ مَا يُحَاسَبُ النَّاسُ بِهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ مِنْ أَعْمَالِهِمُ، الصَّلَاةُ، قَالَ: يَقُولُ رَبُّنَاﻷ- وَهُوَ أَعْلَمُ - : انْظُرُوا فِي صَلَاةِ عَبْدِي، أَتَمَّهَا أَمْ نَقَصَهَا؟ فَإِنْ كَانَتْ تَامَّةً كُتِبَتْ لَهُ تَامَّةً، وَإِنْ كَانَ انْتَقَصَ مِنْهَا شَيْئًا، قَالَ: انْظُرُوا، هَلْ لِعَبْدِي مِنْ تَطَوُّعٍ؟ فَإِنْ كَانَ لَهُ تَطَوُّعٌ، قَالَ: أَتِمُّوا لِعَبْدِي فَرِيضَتَهُ مِنْ تَطَوُّعِهِ، ثُمَّ تُؤْخَذُ الْأَعْمَالُ عَلَى ذَاكُمْ».

۱۴۰. «انس بن حکیم ضبی از ترس زیاد یا پسر زیاد به مدینه آمد، سپس به ابوهریرهسبرخورد کرد. او می‌گوید: ابوهریرهساز من خواست خودم را معرفی کنم، پس خودم را برایش معرفی کردم، گفت: ای جوان! آیا حدیثی را برایت روایت کنم؟ گفتم: بله، خدا تو را رحمت نماید! یونس (یکی از راویان حدیث) گفت: به نظرم (شک راوی) [ابوهریره] به نقل از پیامبر جگفت که فرمودند: نخستین عمل از اعمال مردم که روز قیامت از آن سؤال می‌شوند (به خاطر آن محاسبه می‌شوند)، نماز است. گفت: پروردگارمان، در حالی که از همه داناتر است، [به فرشتگان] می‌فرماید: در نماز بنده‌ام بنگرید [و ببینید] آیا آن را کامل انجام داده است یا ناقص؟ آنگاه اگر آن را کامل انجام داده باشد، برایش کامل نوشته می‌شود و اگر چیزی از آن را ترک کرده و نماز را ناقص کرده باشد (در انجام آن کوتاهی کرده است)، [خداوند] می‌فرماید: بنگرید [و ببینید] آیا بنده‌ام نماز مستحبی دارد؟ اگر نماز مستحبی داشته باشد، می‌فرماید: به وسیله‌ی نمازهای مستحبش نمازهای واجب بنده‌ام را کامل کنید، سپس محاسبه‌ی سایر اعمال نیز به این صورت آغاز می‌شوند».

روایت دوم از تمیم داری:

۱۴۱- تمیم داری روایت قبلی (حدیث شماره‌ی ۱۴۰) را به همین معنی ذکر کرده و در آخر، این عبارت را اضافه نموده است: «ثُمَّ الزَّكَاةُ مِثْلُ ذَلِكَ، ثُمَّ تُؤْخَذُ الْأَعْمَالُ عَلَى حَسَبِ ذَلِكَ» «سپس زکات نیز مانند نماز محاسبه می‌شود، سپس محاسبه‌ی سایر اعمال نیز به این صورت آغاز می‌شود» [۴۳].

[۴۳] منظور حدیث انجام اعمالی است که بر هر مسلمان مکلفی واجب است، از جمله نماز. این اعمال ارکان دین را تشکیل می‌دهند، زیرا آنچه مشخص است، نخستین چیزی که انسان در قیامت از آن سؤال می‌شود، ایمان اوست، ایمان نیز یک امر درونی و قلبی است، پس اگر در ایمانش مشکلی نبود، محاسبه‌ی سایر ارکان دین آغاز می‌شود که در میان آن‌ها نماز، نخستین خواهد بود. حدیث به وجوب محافظت بر انجام واجبات و استحباب اهمیت‌دادن به انجام سنت‌ها اشاره دارد.