بانوان نمونه عصر پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم

صفحه‌ای درخشان از کرم و بخشش و سخاوت اسماء

خداوند، خصلت‌های نیکو و کارهای خوب و پسندیده و خِرد زیاد را در وجود اسماء دختر ابوبکر جمع گردانیده که فقط در وجود افراد بسیار نادری از پرهیزگاران جمع می‌شوند.

اسماء در کرم و بخشش و سخاوتش، نمونه بود و زبانزد عام و خاص بود.

از محمد بن منکدر روایت شده است که می‌گوید، اسماء دختر ابوبکر، زنی باسخاوت و بخشنده بود [۲۸۵].

از قاسم بن محمد روایت شده است که می‌گوید: از ابن زبیر شنیدم که می‌گفت: هرگز زنی را ندیده‌ام که از عایشه و اسماء سخی‌تر و بخشنده‌تر باشد. سخاوت و بخشندگی عایشه و اسماء مختلف بود: عایشه پول و وسایل را جمع‌آوری می‌کرد تا این‌که وقتی نزدش جمع‌آوری می‌شد، آن را در راه خدا انفاق می‌کرد، ولی اسماء برای فردا چیزی را ذخیره نمی‌کرد [۲۸۶].

از فاطمه دختر منذر روایت شده است که می‌گوید: اسماء بیماران را پرستاری می‌کرد و تمام دارائی‌هایش را می‌بخشید [۲۸۷].

علی‌رغم فقر زبیر، اسماء زنی سخی و بخشنده بود. او به دختران و خانواده‌اش می‌گفت: «انفاق کنید و صدقه دهید و در انتظار مال اضافی نباشید، چون اگر شما در انتظار مال اضافی باشید، چیزی را اضافه نمی‌کنید و اگر صدقه دهید، کمبود و فقدان مال را نمی‌بینید».

از اسماء روایت شده است که می‌گوید: گفتم: ای رسول خدا، تکلیفم چیست که هر چیزی که زبیر به من می‌دهد، آن را صدقه می‌دهم؟

پیامبر صفرمود: «تَصَدَّقِى، وَلاَ تُوعِى [۲۸۸]فَيُوعَى عَلَيْكِ» [۲۸۹]: «صدقه بده و چیزی را نگه ندار که در آن صورت رزق و روزی هم بر تو نگه داشته می‌شود و از تو کم می‌شود».

پس اسماء با، سخاوت و بخشندگی انفاق می‌کرد و وصیت پیامبر صرا فراموش نکرد.

[۲۸۵] ابن سعد در «الطبقات»، ۸/۲۵۳ آن را روایت کرده است. [۲۸۶] راویانش ثقه‌اند. ذهبی آن را در تاریخ خود، ۳/۱۳۵ آورده است. [۲۸۷] ابن سعد «در الطبقات»، ۸/۲۵۲ آن را روایت کرده است. [۲۸۸] ایعاء: به معنی قرار دادن چیزی در کیسه است. و اصل وعی به معنای حفظ است. اما در این جا منظور از آن، تشویق و ترغیب به نفقه و نهی از منع کردن مال به وسیله ذخیره کردن و قرار دادن آن در کیسه است؛ یعنی: آن‌چه در دستت است، از دیگران منع مکن، که در نتیجه ماده برکت رزق و روزی از تو قطع شود، چون ماده رزق با دادن نفقه متصل و پابرجاست و با قطع کردن نفقه، قطع می‌شود. نووی /می‌گوید: معنای آن، تشویق و ترغیب در نفقه و نهی از امساک و بخل است. گویم: این معنا در روایت‌های حدیث در صحیح بخاری و صحیح مسلم و دیگر کتاب‌های حدیثی وارد شده، آن‌جا که پیامبر صفرموده‌اند: «تصدقن ولا تحصی فیحصی الله علیك»: «صدقه بده و آن را مشمار که در آن صورت خداوند هم به شمارش به تو رزق و روزی می‌دهد». [۲۸۹] بخاری به شماره ۱۴۳۳ آن را روایت کرده، و سیاق حدیث از اوست. هم‌چنین این حدیث در صحیح مسلم، به شماره ۱۰۲۹؛ الحلیة، ۲/۵۵؛ و الدر المنثور، ۷/۶۳۵ آمده است.