۱ – تقوی وپرهیز گاری:
اولین تاثیر عبادات در زندگی انسان همانا تقوی و پرهیزگاری است، طوریکه خداوند متعال حکمت و فلسفۀ عبادات را به شکل اجمالی بیان نموده، فرموده است: ﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّاسُ ٱعۡبُدُواْ رَبَّكُمُ ٱلَّذِي خَلَقَكُمۡ وَٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِكُمۡ لَعَلَّكُمۡ تَتَّقُونَ٢١﴾[البقرة: ۲۱]. «اى مردم پروردگارتان را که شما و کسانى را که پیش از شما بودهاند آفریده است پرستش کنید باشد که به تقوا گرایید».
و در مورد روزه فرموده است: ﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ كُتِبَ عَلَيۡكُمُ ٱلصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِكُمۡ لَعَلَّكُمۡ تَتَّقُونَ١٨٣﴾[البقرة: ۱۸۳]. «اى کسانىکه ایمان آوردهاید روزه بر شما مقرر شده است همان گونه که بر کسانى که پیش از شما [بودند] مقرر شده بود باشد که پرهیزگارى کنید».
با توجه به آیات مبارکۀ فوق زمانیکه تقوی و پرهیزگاری ثمره و یا نتیجۀ حتمی عبادات بوده باشد، پس از نصوص دیگر قرآنکریم و احادیث نبوی این حقیقت نیز واضح میگردد که تقوی و پرهیزگاری، انجامدادن اعمال شایسته و نیک سبب سعادت و نیکبختی انسان در دنیا و آخرت میگردد.
چنانچه خداوند متعال تقوی را سبب نازل شدن خیر و برکات سماوی قرار داده فرموده است:
﴿وَلَوۡ أَنَّ أَهۡلَ ٱلۡقُرَىٰٓ ءَامَنُواْ وَٱتَّقَوۡاْ لَفَتَحۡنَا عَلَيۡهِم بَرَكَٰتٖ مِّنَ ٱلسَّمَآءِ وَٱلۡأَرۡضِ﴾[الأعراف: ۹۶]..
«اگر اهل و باشندگان قریههای هلاک شده ایمان میآوردند، و تقوی و پرهیزگاری را اختیار میکردند ما دروازههای خیر و برکت را از طرف آسمان و زمین بروی آنها باز میکردیم».
این آیۀ کریمه چون مشتمل بر عبادت و اثر آن است، لذا نقش طاعات و عبادات را در زندگی مسلمان بسیار واضح و روشن ساخته است، و آن عبارت است از: بازشدن و گشایش دروازههای رزق و روزی توسط باریدن باران، و بیرونشدن نباتات و گیاهان، و سایر خزانههای موجود در زیر زمین.
و عین وعده را خداوند متعال به اهل کتاب نیز داده بود طوریکه ما در این آیت ملاحظه میکنیم که فرموده است:
﴿وَلَوۡ أَنَّهُمۡ أَقَامُواْ ٱلتَّوۡرَىٰةَ وَٱلۡإِنجِيلَ وَمَآ أُنزِلَ إِلَيۡهِم مِّن رَّبِّهِمۡ لَأَكَلُواْ مِن فَوۡقِهِمۡ وَمِن تَحۡتِ أَرۡجُلِهِم﴾[المائدة: ۶۶]..
«اگر آنان به تورات و انجیل و بدانچه که از سوی پروردگارشان برای آنان نازل شده است عمل بکنند از بالای سر خود و از زیر پای خود روزی خواهند خورد».
و این دو وعدۀ الهی که در دو آیت فوق به اهل قری و اهل کتاب داده شد همانا ثواب و یا پاداش دنیوی عبادت است.
و اما ثواب و یا پاداش اخروی اعمال مؤمنین متقی و خدا ترس در این آیه مبارکه است که خداوند متعال فرموده است:
﴿وَلَوۡ أَنَّ أَهۡلَ ٱلۡكِتَٰبِ ءَامَنُواْ وَٱتَّقَوۡاْ لَكَفَّرۡنَا عَنۡهُمۡ سَئَِّاتِهِمۡ وَلَأَدۡخَلۡنَٰهُمۡ جَنَّٰتِ ٱلنَّعِيمِ٦٥﴾[المائدة: ۶۵].
«اگر اهل کتاب ایمان بیاورند و پرهیزگاری را پیشه کنند گناهانشان را میآمرزیم و به باغهای پر نعمت بهشت داخل میسازیم».
و در آیۀ دیگری امر به تقوی نموده سپس اثر آن را چنبن بیاناشته است:
﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ ٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَقُولُواْ قَوۡلٗا سَدِيدٗا٧٠ يُصۡلِحۡ لَكُمۡ أَعۡمَٰلَكُمۡ وَيَغۡفِرۡ لَكُمۡ ذُنُوبَكُمۡۗ وَمَن يُطِعِ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥ فَقَدۡ فَازَ فَوۡزًا عَظِيمًا٧١﴾[الأحزاب: ۷۰-۷۱]..
«ای مومنان! از خدا بترسید و سخن درست بگویید در نتیجه خدا اعمالتان را شایسته میکند و گناهایتان را میبخشد. هرکه از خدا و پیغمبرش فرمانبرداری کند قطعا به پیروزی و کامیابی بزرگی دست مییابد».
این آیۀ کریمه طوریکه ملاحظه میگردد آثر و نقش عبادت را هم در دنیا که از آن به صلاح اعمالکه همانا توفیق و یاری خداوند است تعبیر شده، و همچنان در آخرت که همانا بخشایش و محو کامل گناهان است دربر گرفته است.
و نیز میفرماید:
﴿وَمَن يَتَّقِ ٱللَّهَ يَجۡعَل لَّهُۥ مَخۡرَجٗا٢ وَيَرۡزُقۡهُ مِنۡ حَيۡثُ لَا يَحۡتَسِبُ﴾[الطلاق: ۲-۳].
«هرکس از خدا بترسد و پرهیزگاری کند خدا راه نجات از هر تنگنایی را برای او فراهم میسازد و به او از جایکه تصورش نمیکند روزی میرساند».
در این آیه تقوی را که عبارت از بجا آوردن او امر، و باز ایستادن از نواهی و منهیات است سبب بیرون رفت از هر گونه پریشانی و مشکلات و فراهم شدن رزق و روزی قرار داده شده است.
و در یک آیت دیگر خداوند متعال تقوی را سبب هر گونه آسانی و گشایش قرار داده، فرموده است: ﴿وَمَن يَتَّقِ ٱللَّهَ يَجۡعَل لَّهُۥ مِنۡ أَمۡرِهِۦ يُسۡرٗا﴾[الطلاق: ۴]. «هرکس از خدا بترسد و پرهیزگاری کند خدا کار و بارش را آسان میسازد».