خطبه های جمعه

د- نذر به نام غير الله:

نذر در لغت به معنى: بر عهده‌گرفتن، و چیزى را بر خود لازم قرار‌دادن.

و در اصطلاح شریعت عبارت است از: لازم قرار‌دادن چیزى بر عهدۀ خود که از جانب شریعت ملزم به انجام آن نیست.

نذر دو قسم است:

الف- نذر براى الله:

اگر نذر براى الله، و از هر نوع شایبۀ شرک پاک باشد، چنین نذرى جایز بوده، و مورد قبول بارگاه الهى قرار می‌گیرد. و دلیل مشروعیت آن دلایل زیر است:

۱- ﴿وَلۡيُوفُواْ نُذُورَهُمۡ وَلۡيَطَّوَّفُواْ﴾[الحج: ۲۹]. «به نذر‌هاى خویش- اگر نذر کرده‌اند- وفا کنند».

۲- قرآن در ضمن توضیح صفات نیکان می‌گوید:

﴿يُوفُونَ بِٱلنَّذۡرِ وَيَخَافُونَ يَوۡمٗا كَانَ شَرُّهُۥ مُسۡتَطِيرٗا٧﴾[الإنسان: ۷].

«به نذر خود وفا می‌کنند، و از روزى مى‌هراسند که شر و بلاى آن گسترده و فراگیر است».

در صحیح البخارى از عایشه لنقل است که پیامبر ج فرمود: «مَنْ نَذَرَ أَنْ يُطِيعَ اللَّهَ فَلْيُطِعْهُ، وَمَنْ نَذَرَ أَنْ يَعْصِيَهُ فَلاَ يَعْصِهِ». «شخصیکه نذر کرده که کار نیکى انجام دهد، باید به نذر خود وفا کند، و شخصیکه نذر کرده که گناهى کند، باید از انجام گناه خود دارى نماید».

۳- حدیث ثابت بن ضحاک در این مورد گذشت که پیامبر ج فرمود:

«لَا نَذْرَ فِي مَعْصِيَةِ اللَّهِ وَلَا فِيمَا لَا يَمْلِكُ ابْنُ آدَمَ»

از نصوص فوق مطالب آتى استفاده می‌شود:

۱- مشروعیت نذر براى الله.

۲- نذر در چوکات ملکیت و تصرف انسان، و همچنان در امور طاعت درست و واجب الوفا است.

۳- نذریکه در آن معصیت و یا احتمال معصیت و گناه بوده باشد، قابل اجرا نیست.

۴- اگر نذر براى غیر الله بوده باشد، از قبیل نذر‌کردن براى پیامبر، ولى، پیر، قبر و...

چنین نذرى حرام و باطل بوده، مرتکب آن در شرک اکبر واقع می‌شود، چون نذر‌کننده از قبر، یا ولى و یا بزرگ قضاى حاجت و شفاى مریض خود را مى طلبد، و یا از او می‌خواهد که غایب و مفقود او را حاضر گرداند، و یا مال او را از دستبرد ظالمان نگهدارد، اینگونه نذر با چنین اعتقاد به اتفاق علما باطل و حرام است به دلایل زیر:

الف- این نذر براى مخلوق است، و نذر نوعى از عبادت به شمار میرود که انجام عبادت براى مخلوق شرک است.

ب- نذر براى میت(مردگان) است، و مرده قدرت تملک را ندارد.

ج- نذر‌کردن به این اعتقاد که مرده و دیگر مخلوق قدرت تصرف در امور کاینات را دارند، کفر است.

و همچنان نذر بنام الله در محلی‌که عبادت‌گاه مخلوق است- طوریکه در بحث گذشته توضیح گردید- جایز نیست، زیرا این نذر گرچند براى خدا است، ولى بخاطر اینکه در محلى انجام شده که محل شرک است، به عمل مشرکان شباهت دارد که حرمت آن از حدیث ثابت ابن ضحاک دانسته می‌شود.