د- حج:
حج خانۀ کعبه که در طول عمر انسان یکبار ادا میگردد نیز آثار و نتایج بسیار عمده و اساسی دارد که بعضی آثار و نتایج خوب آن را میتوان در چند نقطه بیان کرد:
۱- حج مظهر عملی اخوت و وحدت اسلامی است، طوریکه عملا دیده میشود هرگونه امتیازهای رنگ، ملیت، نژاد، زبان، وطن، اقشار و طبقات از بین رفته حقیقت عبودیت و بندگی، اخوت و برادری تبارز نموده، همه با پوشیدن یک لباس، و بلند نمودن یک شعار بطرف قبلۀ واحد روی گردانیده، معبود و اله واحد را عبادت و پرستش میکنند.
۲- حج یک مدرسه و کانون آموزشی است که به مسلمان صبر و تحمل و بردباری را تلقین، و در عین حال یک زمینۀ بسیار خوبی برای لذت بردن از عبادت و بندگی است، و نیز حج وسیلۀ شناخت عظمت و بزرگی خداوند، و بیادآوردن قیامت و سختیهای آن است.
۳- حج یک فرصت بسیار خوبی برای کسب اجر و فضیلت است، چون حسنات و نیکیها در حج چند برابر میشود، و سیئات و گناههای انسان میریزد، و بنده بسیار با عجز و فروتنی پیش پروردگارش ایستاده از اشتباهات و تقصیراتش تقاضای عفو و گذشت را میکند، و بالاخره از گناهانش پاک و صاف بیرون میآید طوریکه تازه از مادر تولد شده باشد.
۴- حج زمینۀ بسیار خوبی برای آشناشدن با عبادات، اخلاق و جهاد پیامبر آن گذشته بوده و در عین وقت انسان را به جدای از خانواده و فامیل، فرزند و وطن آموزش و تربیه میدهد.
۵- حج فرصت بسیار خوبی است برای شناختن و بررسی احوال عمومی مسلمانان از نگاه علم و جهل، غنی و فقر، صحت و مرض، توانمندی و ناتوانی، استقامت و انحراف وسایر امور دیگر.
۶- در حج عباداتی انجام مییابد که مخصوص آنجا بوده مانند طواف و بوسهنمودن حجر الاسود که در جای و مکان دیگری جواز ندارد.
۷- یکی از آثار دیگری حج که محرم لباس مخصوص و کفن مانندی را به تن میکند بخاطر آوردن مرگ و حوادث بعدی آن است، و حاجی بدین وسیله برای آخرت خود با انجامدادن اعمال نیک و صالح آمادگی میگیرد، طوریکه خداوند میفرماید:
﴿وَتَزَوَّدُواْ فَإِنَّ خَيۡرَ ٱلزَّادِ ٱلتَّقۡوَىٰ﴾[البقرة: ۱۹۷].
«شما برای خویش توشه بگیرید و بدانید که بهترین توشه تقوی و پرهیزگاری است».
اکنون بعد از بررسی آثار و نتایج عبادت، و نقش آن در زندگی انسان مسلمان میتوان فواید متعدد عبادت را بطور بسیار مختصر و فشرده برشمرد.
فواید اجمالی عبادت:
۱- انشراح قلب و راحت نفس، کشادگی در رزق و روزی، سلامتی اعضا و بدن.
۲- تفکیک حق و باطل، و شناسائی حلال و حرام، هدایت و ضلالت.
۳- عبادت سبب رفعت و بلندی مکان و مرتبۀ انسان میگردد.
۴- عبادت سبب رضامندی پروردگار از انسان میگردد.
۵- عبادت دلیل یقین و ایمان، و نشانه و علامۀ دینداری انسان است.
۶- ثواب و یا پاداش عبادت همانا جنت است که منت و احسان عظیم الهی است.
۷- عبادت دلیل توکل و علامۀ تعقل و هوشمندی است.
۸- عبادت علامۀ توفیق الهی است.
۹- ملائک عبادت کننده را زیر بالهای مخصوص خود گرفته از وی حفاظت میکنند.
۱۰- عبادت یکی از صورتهای بجا آوردن شکر نعمتها و راضی بودن انسان از آن نعمتها است.