ج- فرو بستن چشم‌ها در برابر بیگانگان:
الله تعالی در مورد فروبستن چشم‌ها هر یک از مردان و زنان مؤمن را جداگانه مورد خطاب قرار داده می‌فرماید:
﴿قُل لِّلۡمُؤۡمِنِينَ يَغُضُّواْ مِنۡ أَبۡصَٰرِهِمۡ وَيَحۡفَظُواْ فُرُوجَهُمۡۚ ذَٰلِكَ أَزۡكَىٰ لَهُمۡ﴾[النور: ۳۰].
«ای پیامبر! برای مردان مؤمن بگو: چشمان خود را فرو گیرند، و عورت‌های خویش را مصون دارند، این برایشان پاکیزه‌تر است».
﴿وَقُل لِّلۡمُؤۡمِنَٰتِ يَغۡضُضۡنَ مِنۡ أَبۡصَٰرِهِنَّ وَيَحۡفَظۡنَ فُرُوجَهُنَّ وَلَا يُبۡدِينَ زِينَتَهُنَّ...﴾[النور: ۳۱].
«برای زنان مؤمنه بگو: چشمان خود را فرو گیرند، و عورت‌های خویش را مصون دارند، و زینت خویش را نمایان نسازند».
آیۀ فوق شهوت رانى را با تمام مقدماتش ممنوع قرار داده و نخستین و مهم‌ترین سبب فتنه، یعنى: نگاه به نامحرم، و آخرین نتیجۀ آن را که زنا باشد صراحتا ذکر نموده حرام قرار داده است و مقدمات دیگر مانند: گوش‌نمودن به سخنان یکدیگر، لمس‌کردن وغیره ضمنا حرام میباشد که حرمت آن از احادیث با صراحت دانسته می‌شود.
الله متعال با نزول این آیه به بندگان مؤمن دستور داد تا نگاه‌هاى‌شان را از محرمات باز دارند، و جز به مباحات نگاه نکنند، اگر احیانا نگاه شخصى بدون قصد و اراده به جاى حرام افتاد، فورا آن را بر گرداند. و روایات صحیح این موضوع را چنین بیان داشته است:
۱- امام مسلم از جریر بن عبدالله روایت نموده است که او میگوید:
«سَأَلْتُ رَسُولَ اللهِ ج عَنْ نَظَرِ الْفُجَاءَةِ فَأَمَرَنِي أَنْ أَصْرِفَ بَصَرِي» [۲۰۰]. «در بارۀ نظر ناگهانى از پیامبر ج پرسیدم، به من دستور داد که نظر‌هاى خود را برگردانم».
از حدیث فوق حرمت مطلق نظر به زنان نامحرم و یا عکس آن، و همچنان حرمت چشم‌چرانى - چه با شهوت و یا بدون شهوت- استفاده می‌شود.
۲- امام مسلم از ابو هریره روایت نموده که او از پیامبر ج چنین نقل مى‌کند:
«كُتِبَ عَلَى ابْنِ آدَمَ نَصِيبُهُ مِنَ الزِّنَا، مُدْرِكٌ ذَلِكَ لَا مَحَالَةَ، فَالْعَيْنَانِ زِنَاهُمَا النَّظَرُ، وَالْأُذُنَانِ زِنَاهُمَا الِاسْتِمَاعُ، وَاللِّسَانُ زِنَاهُ الْكَلَامُ، وَالْيَدُ زِنَاهَا الْبَطْشُ، وَالرِّجْلُ زِنَاهَا الْخُطَا، وَالْقَلْبُ يَهْوَى وَيَتَمَنَّى، وَيُصَدِّقُ ذَلِكَ الْفَرْجُ وَيُكَذِّبُهُ» [۲۰۱]. «در حق هر انسان بهرۀ از زنا مقرر شده است، و این بهره را به صورتی دریافت خواهد کرد:
زناى چشم نگاه به نامحرم است، و زناى گوش شنیدن سخن‌هاى تحریک آمیز است، و زناى زبان گفتار سخن‌هاى شهوت‌آمیز است، و زناى دست، دست‌دادن به نامحرم است، و زناى پا حرکت بسوى کار حرام است. نفس خواهش و تقاضا می‌کند، و شرمگاه آن را یا تأیید و یا رد می‌نماید».
۳- در سنن ترمذى ابو داود و دارمى روایت از على بن ابى طالب با سند حسن [۲۰۲]آمده است که پیامبر ج به او گفت: «يَا عَلِيُّ لَا تُتْبِعِ النَّظْرَةَ النَّظْرَةَ، فَإِنَّ لَكَ الْأُولَى وَلَيْسَتْ لَكَ الْآخِرَةُ» [۲۰۳].«نظر پیهم مکن، و تنها نظر نخست از تو معاف است، و نگاه دوم برایت مجاز نیست...».
۴- در روایت مسند احمد و ترمذى که با سند حسن و صحیح [۲۰۴]ثابت شده میخوانیم که پیامبر ج در مورد نظر بطور مطلق چنین ارشاد فرموده است: «كُلُّ عَيْنٍ زَانِيَةٌ» [۲۰۵]. یعنى هر نوع نگاه به بیگانه و نامحرم زنا محسوب می‌شود.
طبق حدیث على سنخستین نگاه (نگاه تصادفى و بدون قصد) مجاز است، و آن هم به علت غیر اختیارى بودنش معاف است، و اگر قصدا باشد نخستین نگاه هم معاف نیست. و تکرار نظرحرام و دلیل به شهوانى بودن آن میباشد.
همانگونه که حدیث دوم و چهارم نگاه به زنان نامحرم را مطلقا- چه با شهوت و یا غیر آن- حرام، و زناى چشم تعبیرنمود.
فواید فرو بستن چشم:
پروردگار متعال به حکمت این حکم اشاره نموده می‌فرماید: ﴿ذَٰلِكُمۡ أَزۡكَىٰ لَكُمۡ وَأَطۡهَرُ﴾. «این کار برایشان پاکیزه‌تر است». یعنى: حفاظت نظر موجب پاکى و صفاى قلب مى‌گردد، چنانکه گفته شده: «من حفظ بصره أورثه الله نورا في بصيرته، و في قلبه». «هرگاه نگاهش را حفاظت نماید، الله در بصیرت و قلبش، نورى عطا می‌فرماید».
ابن قیم /مى‌فرماید: فرو بستن چشم از نگاه به نامحرم فواید بى‌شمارى دارد از جمله:
۱- امتثال در ستور الله که انتهاى سعادت است.
۲- مانع از رسیدن اثر تیر‌هاى مسموم ابلیس مى‌باشد.
۳- قلب را تقویت نموده خوشحال مى‌سازد.
۴- قلب انسان را با الله مأنوس می‌گرداند.
۵- در قلب نور الهى پدید مى‌آید.
۶- فراست صادقه براى انسان حاصل مى‌گردد.
۷- راه نفوذ شیطان را مسدود مى‌سازد.
۸- میان قلب و چشم منفذى است که انفعال یکى بر دیگرى اثر مى‌گذارد. نگاه بد، یکى از امراض مهلک و بسیار خطرناک است و فرو بستن نگاه، بهترین نسخۀ شفا براى تمام امراض روحانى مى‌باشد، و با عمل نمودن بر آن باب فتنه و فساد مسدود مى‌گردد که بستن راه‌هاى فتنه و فساد در اسلام داراى اهمیت زیادى مى‌باشد.
[۲۰۰] صحیح مسلم ج۳ ص ۱۶۹۹. [۲۰۱] صحیح مسلم ج۴ ص ۲۰۴۷. [۲۰۲] صحیح سنن ترمذی. [۲۰۳] سنن ترمذی ج۵ ص ۱۰۱، سنن ابو داود ج۲ ص ۲۴۶، سنن دارمی ج۳ ص ۱۷۷۹. [۲۰۴] صحیح سنن ترمذی. [۲۰۵] سنن ترمذی ج ۵ ص ۱۰۶، مسند احمد ج ۳۲ ص ۲۷۳.