مفهوم شرعی توکل:
طوری‌که گفته شد: توکل چشم‌پوشی از عالم اسباب و دست روی دست گذاشتن و به گوشۀ نشستن نیست، بلکه مفهومش خود‌سازی و بلند نظری و ژرف‌نگری و عدم وابستگی به این و آن است، استفاده از اسباب جهان طبیعت و حیات با توکل به خدا منافات ندارد، بر همین اساس اعتماد به اسباب و اعتقاد به تأثیر ذاتی و قطعی آن نوعی شرک و جهالت است، همانگو نه که ترک و کنار‌گذاشتن اسباب و عوامل برای تحقق و اجرای امور و کارها- در صورتی‌که توان و بکار‌بستن آن را داشته باشد- گناه و انحراف و برداشت غلط از دین شمرده می‌شود.
خداوند متعال می‌فرماید:﴿وَشَاوِرۡهُمۡ فِي ٱلۡأَمۡرِۖ فَإِذَا عَزَمۡتَ فَتَوَكَّلۡ عَلَى ٱللَّهِۚ إِنَّ ٱللَّهَ يُحِبُّ ٱلۡمُتَوَكِّلِينَ﴾[آل عمران: ۱۵۹]. «با ایشان در کارها رایزنی کن، و چون قصد کردی پس بر خدا اعتماد کن».
این آیه دلالت می‌کند که: توکل به خدا باید بعد از بررسی شرایط و موانع کار و مشورت با انسان‌های صاحب نظر و اخذ تصمیم قاطع، انجام گیرد، نه اینکه برخلاف عقل شرایط و موانع کار نادیده گرفته شود، و خود را بنام توکل در چاه هلاکت بیافگند.