خطبه های جمعه

۱- رویه و معاشرت نیک:

بر شوهر لازم است تا با اخلاق نیک و جبین باز و کشاده با همسر خود رویه خوب و شایسته داشته، و در هنگام بروز جریانات و یا حوادث فامیلی مرد باید از گذشت و برد و باری کار بگیرد، تا جایی‌که اگر از همسرش دل خوش نداشته و صد فیصد راضی هم نباشد باز هم از تحمل و گذشت کار گرفته حسن معاشرت را که توصیۀ خداوندی است کاملا مراعات نماید.

خداوند متعال فرموده است: ﴿وَعَاشِرُوهُنَّ بِٱلۡمَعۡرُوفِۚ فَإِن كَرِهۡتُمُوهُنَّ فَعَسَىٰٓ أَن تَكۡرَهُواْ شَيۡ‍ٔٗا وَيَجۡعَلَ ٱللَّهُ فِيهِ خَيۡرٗا كَثِيرٗا﴾[النساء: ۱۹]. «با زنان خود بطور شایسته (در گفتار و کردار) معاشرت و رفتار کنید و اگر از آنان به نحوی کراهت داشتید (شتاب نکنید و زود تصمیم جدایی نگیرید) زیرا که چه بسا از چیزی بدتان بیاید و خداوند در آن خیر و خوبی فراوانی قرار بدهد».

حافظ ابن کثیر در تفسیر این آیت می‌گوید: خداوند متعال در این آیت مردان را مأمور نموده تا با زنان و همسران‌شان گفتار و کردار نیک و نیز برخورد نیک نمایند طوری‌که آن‌ها خوش دارند که زنان و همسران‌شان با ایشان گفتار و کردار و برخورد نیک داشته باشند، زیرا خداوند در آیت دیگر فرموده است: ﴿وَلَهُنَّ مِثۡلُ ٱلَّذِي عَلَيۡهِنَّ بِٱلۡمَعۡرُوفِ﴾[البقرة: ۲۲۸]. «زنان همان حقوقی را بر شوهران خویش دارند که شوهران‌شان بر ایشان دارند».

و پیامبر ج فرمودند: «خَيْرُكُمْ خَيْرُكُمْ لِأَهْلِهِ وَأَنَا خَيْرُكُمْ لِأَهْلِي...» [۳۱۱].«بهترین شما کسانی‌اند که با همسران‌شان تعامل بهتری داشته باشند و من در ارتباط فامیلم بهترین شما هستم».

سپس حافظ ابن کثیر با ذکر نمودن اخلاق و معاشرۀ پیامبر ج با همسرانش برخی از شیوه‌های حسن معاشرت را ذکر کرده می‌گوید: پیامبر ج همیشه در برابر همسرانش رویۀ نیک و چهرۀ خندان داشت طوری‌که با ایشان شوخی می‌نمود، و رویۀ بسیار نرم میکرد، و در مصرف نمودن بر آنها از وسعت و دست‌باز کار می‌گرفت، و با ایشان خنده میکرد تا جایی‌که گاهی مسابقه هم میکرد. چنانچه روزی عایشه لرا به مسابقه فراخواند و گفت: «تَعَالَيْ أُسَابِقْكِ». «بیا تا در دویدن و یا دوش با یکدیگر مسابقه کنیم».

چنانچه هردوی ایشان با یکدیگر مسابقه نمودند و در ابتداء عائشه لبخاطر خورد و لاغر بودنش از پیامبر سبقت نمود، ولی زمانیکه بار دیگر به مسابقه پرداختند عائشه لدر نتیجه چاق شدنش عقب ماند و پیامبر ج مسابقه را بردند، و خنده فرموده گفتند: «هَذِهِ بِتِلْكَ». «یعنی این در برابر آن مسابقه قبلی است» [۳۱۲].

و نیز حافظ ابن کثیر علاوه می‌کند: زنان و همسران پیامبر ج همیشه از طرف شب در خانۀ همسری‌که نوبت شب سپری نمودن با پیامبر را داشت جمع می‌شدند و گاهی باهم یکجا نان شب را صرف می‌نمودند، سپس بطرف خانه‌های‌شان روان می‌شدند [۳۱۳].

و مفسر معروف دیگر امام قرطبی در تفسیر آیت فوق برخی از شیوه‌های معاشرت نیک را معرفی نموده می‌گوید: از جملۀ معاشره نیک با همسر این است که شوهر باید نفقه و مصارف وی را بپردازد، و بدون موجب جبینش را ترش نگیرد، و در حین گفتار از نرمی کار بگیرد و از بد زبانی و برخورد زشت و خشن پرهیز نماید، و میل و رغبتش را به زن دیگر نشان ندهد [۳۱۴].

[۳۱۱] (صحیح) سنن ترمذی، کتاب المناقب، باب فضل أزواج النبی ج ص: ۷۰۹ شمارۀ حدیث: ۳۸۹۵. [۳۱۲] مسند احمد (۴۳/۳۱۳) (۲۶۲۷۷). [۳۱۳] تفسیر ابن کثیر ۱/۸۰. [۳۱۴] الجامع لأحکام القرآن ۳/۹۰.