خطبه های جمعه

مفهوم لغوی و اصطلاحی امانت:

امانت که ضد خیانت است در لغت از ماده و ریشۀ ( أَ مَ نَ) گرفته شده است.

و امانت در اصطلاح در پهلوی راستی، درستکاری، اخلاص و صداقت اشیا و مفاهیم ذیل را نیز در بر می‌گیرد:

۱- تمام تکالیف و یا طاعات و عباداتی‌که الله تعالی بر خلق تعیین کرده است.

۲- تمام آن وظایف، مسئولیت‌ها و مکلفیت‌های‌که از طرف اولیای امور و یا مرجع مشخصی بدوش یک انسان سپرده می‌شود، طوری‌که الله تعالی در همین مورد فرموده است: ﴿إِنَّ ٱللَّهَ يَأۡمُرُكُمۡ أَن تُؤَدُّواْ ٱلۡأَمَٰنَٰتِ إِلَىٰٓ أَهۡلِهَا﴾[النساء: ۵۸]. «خدا به شما فرمان مى‏دهد که سپرده‏ها را به صاحبان آن‌ها رد کنید».

۳- هرچیزی‌که برای نگاه‌داشتن بکسی سپرده شود.

۴- اهل و اولاد، و تمام اعضاء و جوارح انسان، طوری‌که امام خطابی در شرح دعای تودیع و رخصت نمودن کسیکه عزم سفر را می‌کند

«أستودع الله دينك و امانتك وخواتيم عملك» گفته است: الأمانة هنا: «أهله ومن يخلفه، وماله الذي عند أمينه» [۱۴۶]. «أَسْتَوْدِعُ اللَّهَ دِينَكَ وَأَمَانَتَكَ وَخَوَاتِيمَ عَمَلِكَ». سنن أبی داود. (۳/۳۴)، (ح: ۲۶۰۰).

یعنی منظور از امانت در این حدیث همانا فامیل و بازماندگان انسان و نیز مالی است که نزد شخص امین بطور امانت و ودیعت گذاشته است.

۵- حریت در انتخاب و اختیار، و یا داشتن استعداد و توانایی حمل مسئولیت طوری‌که در این آیۀ مبارکه: ﴿إِنَّا عَرَضۡنَا ٱلۡأَمَانَةَ عَلَى ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ وَٱلۡجِبَالِ فَأَبَيۡنَ أَن يَحۡمِلۡنَهَا وَأَشۡفَقۡنَ مِنۡهَا وَحَمَلَهَا ٱلۡإِنسَٰنُۖ إِنَّهُۥ كَانَ ظَلُومٗا جَهُولٗا٧٢﴾[الأحزاب: ۷۲]. «ما امانت [الهى و بار تکلیف] را بر آسمان‌ها و زمین و کوه‌ها عرضه کردیم پس از برداشتن آن سر باز زدند و از آن هراسناک شدند و[لى] انسان آن را برداشت راستى او ستمگرى نادان بود».

امانت به همین معنی آمده است که انسان به اختیار خود مسئوولیتی را متحمل شده و در فرجام منتظر انجام و یا پیامد آن که ثواب و یا عقاب است، می‌باشد.

اما آسمان، زمین و کوه‌ها از ترس پیامد حمل مسئوولیت

( تسخیر) و یا مسخر‌شدن را پذیرفتند.

[۱۴۶] الأذکار - (۱ / ۲۱۸).