گفتگوهای عقلانی با شیعیان اثنی عشری منابع شیعه در میزان نقد علمی

مطلب اول: بیان موضوع: ادعای وجود امامی معصوم که در ابلاغ و حفظ دین نائب رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم است

این مبحث به سان قاعده‎ای برای دیگر مباحث این کتاب است، زیرا منظور شیعه امامیه از امامت را بیان می‌کند و به تصویر می‌کشد.

شیعیان دوازده امامی معتقدند که لازم است:

* امامی وجود داشته باشد که از گناهان و از خطا و اشتباه و فراموشی معصوم باشد.

* در ابلاغ و حفظ دین نائب رسول خدا ص باشد.

* آنان- یعنی شیعیان دوازده امامی- دین خود را از این افراد معصوم گرفته‌‌اند.

* لازم است این معصوم در هر عصری وجود داشته باشد.

این موارد چهار قضیه مورد ادعای شیعه دوازده امامی است. در این مبحث، ابتدا دو قضیه اولی بیان شده و سپس إن شاءالله هر کدام در یک فصل مستقل مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرند.

حال در زیر سخن برخی از علمای شیعه که در آن‌ها این قضایا بیان شده است، بیان می‌شود:

محمد رضا مظفر از علمای معاصر شیعه می‌گوید: «امامت به مانند نبوت لطفی از جانب خداوند متعال است. بنابراین لازم است که در هر عصر، امامی هدایتگر وجود داشته باشد که در وظایف پیامبر چون هدایت بشر و ارشاد آنان به سوی آنچه صلاح و سعادت دو دنیا را در پی دارد، جانشین ایشان شود.... بنابراین امامت استمرار نبوت است»[٢].

این سخن متضمن سه مسأله است:

١- امامت به مانند نبوت است.

٢- لازم است که در هر عصر امامی وجود داشته باشد.

٣- مأموریت و وظیفه اصلی امام این است که در وظایف پیامبر ص جانشین ایشان شود.

جعفر سبحانی، از علمای معاصر شیعه، وظایف رسول‌‌خدا ص را ذکر کرده و می‌گوید: «مسئولیت‌‌ها و کارهای رسول‌‌خدا ص محدود به دریافت وحی الهی و تبلیغ آن برای مردم نیست، بلکه ایشان به انجام کارهای زیر نیز اقدام می‌کردند:

١- تفسیر قرآن و شرح مقاصد آن و کشف و پرده برداری از اسرار آن. خدای سبحان می‌فرماید:

﴿وَأَنْزَلْنَا إِلَيْكَ الذِّكْرَ لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ مَا نُزِّلَ إِلَيْهِمْ﴾ [النحل: ٤٤].

«قرآن را بر تو نازل کرده‌ایم تا این که چیزی را برای مردم روشن سازی که برای آنان فرستاده شده است».

٢- بیان احکام موضوعاتی که در زمان ایشان روی می‌داد.

٣- دفع شبهات و پاسخ گوئی به سوالات پیچیده و مبهم و شک برانگیزی که دشمنان اسلام از یهودیان و مسیحیان مطرح می‌کردند.

٤- محافظت دین از تحریف و دسیسه و مراقبت و نظارت بر اصول و فروعی که مسلمانان از ایشان اخذ می‌کنند تا گام آنان در این کار متزلزل نشود.

این‌ها کارهایی است که رسول‌‌خدا ص در زندگی خویش انجام دادند».

وی در ادامه می‌گوید: «این اخبار و روایات نقل شده از ائمه اهل بیت بیانگر این نکته هستند که انگیزه‌‌ای که موجب بعثت پیامبر ص میباشد، وجود امامی را که در همه مشخصات پیامبر- البته غیر از آنچه که قرآن دلالت دارد که مختص ایشان است، از قبیل نبی بودن و رسول بودن و صاحب شریعت بودن- جانشین پیامبر باشد، ایجاب می‌کند[٣].

بنابراین، سبحانی چهار وظیفه را برای پیامبر ص بیان کرده که وظیفه امام نیز می‌باشند:

١- تفسیر قرآن

٢- بیان احکام حوادث جدید

٣- دفع شبهات

٤- صیانت دین از تحریف و دسیسه و مراقبت بر مسلمانان در اصول و فروعی که از ایشان اخذ می‌کنند.

حسب کلام علمای مذهب شیعه دوازده امامی، این موارد وظائف پیامبر و سپس وظائف امامی است که جانشین پیامبر می‌شود.

شیعیان شرائط امام را بیان کردهاند و مهمترین آن‌ها عصمت است.

محمد رضا مظفر می‌گوید: «ما معتقدیم که امام به مانند پیامبر واجب است که از سن کودکی تا به مرگ معصوم از همه رذائل و فواحش ظاهری و باطنی باشد و آن‌ها را نه به صورت عمدی و نه به صورت سهوی انجام ندهد. همچنین واجب است که معصوم از سهو و خطا و نسیان باشد».[٤]

مجلسی می‌گوید: «بدانید که امامیه بر عصمت ائمه از گناهان- چه صغیره و چه کبیره- اتفاق نظر دارند. بنابراین نه به صورت عمد و نه از روی نسیان گناهی از آنان روی نمی‌دهد و در تأویل دچار خطا نمی‌شوند و از سوی خداوند أ هم دچار سهو نمی‌شوند».[٥]

این‌ها دعاوی شیعیان امامی در مورد امامت است که نگاه‌های سریعی در مورد هر کدام از آن‌ها خواهیم داشت.

[٢]- عقائد الإمامیة ص:٦٥، ٦٦.

[٣]- محاضرات فی الإلهیات ص:٣٦١.

[٤]- عقائد الإمامیة ص: ٦٧.

[٥]- بحار الأنوار ٢٥/٢٠٩.