گفتگوهای عقلانی با شیعیان اثنی عشری منابع شیعه در میزان نقد علمی

٢- مصطلح الحدیث

به اعتراف علمای شیعه، این فن قبل از قرن چهارم در میان اهل سنت به کمال و پختگی رسید، حال آنکه شیعیان در قرن ششم یا هفتم این فن را شناختند، زیرا در این تاریخ اقدام به نقل آن از کتب اهل سنت کردند.

قبلاً تفصیل این مطلب ذکر شد و تکرار سخنان برخی از علمای شیعه در اینجا از باب یادآوری اشکالی ندارد.

* حرعاملی بیان داشته که اصطلاح جدید، یعنی تقسیم حدیث در نزد شیعه به حدیث صحیح و غیر صحیح، که ابن مطهر آن را وضع کرده است، تلاشی برای تقلید از اهل سنت است. وی می‌‌گوید: «اصطلاح جدید موافق اعتقاد اهل سنت و اصطلاح آنان است، و بلکه می‌‌توان گفت که از کتب آنان اخذ شده است، چنانکه اگر این موضوع را دنبال کنی این حقیقت روشن است.»[٤٨٥]

* کرکی، از اخباریون شیعه و نویسنده کتاب هدایة الأبرار می‌‌گوید: «تقسیم حدیث به چهار نوع مذکور در الدرایة از اختراعات عامه (اهل سنت) است، و عمل اصحاب متأخر ما به آن، از روی غفلت واقع شده است. این غفلت بزرگی است، زیرا به فساد و طعنی که به وسیله آن براصل مذهب مترتب میشود- چه برسد به اهل مذهب- آگاهی نیافته اند[٤٨٦]....». «تا اینکه طریقه اصولیون رواج یافت و اصول عامه با اصول خاصه در هم آمیخت، و متأخرین از عمل به بیشتر احادیث امتناع ورزیدند، و به همین دلیل اختلاف در میان آنان زیاد شد و سرگردانی و حیرت زیادی پدید آمد»[٤٨٧].

آری، این حیرتی است که خداوند أ را به خاطر سلامتی از آن حمد و ستایش می‌‌گوئیم، زیرا روایات از جانب فرد معصوم صادر نشده‌‌اند، و پیروان طائفه آن را محافظت نکرده‌‌اند، و پیاده‌سازی و تطبیق مصطلح‌الحدیث بر آن، موجب ابطال آن می‌شود.

[٤٨٥]- وسائل الشیعة ٣٠/٢٥٩.

[٤٨٦]- هدایة الأبرار إلى طریق الأئمة الأطهار: ص:١٣٦.

[٤٨٧]- هدایة الأبرار إلى طریق الأئمة الأطهار: ص:١٣٦.