مطلب اول: بیان موضوع: موثق نبودن منابع راویان شیعه
اثنی عشریه برای شناخت دین خود به کتابهایی اعتماد دارند که علمای متقدم و متأخر شیعه نوشتهاند.
علمای شیعه برای جمع آوری روایات ائمه خود کتابهایی نوشتهاند که مهمترین آنها نزد شیعه، هشت کتاب است که چهار مورد آن قدیمی و چهار مورد دیگر، متأخر هستند.
چهار کتاب قدیمی عبارتند از: «الکافی، التهذیب، الاستبصار، من لا یحضره الفقیه».
* محمد صادق صدر از شیوخ معاصر شیعه میگوید: «شیعه... بر اعتبار کتب اربعه اتفاق نظر دارند و همه روایات موجود در آنها را صحیح میدانند!!!»[٤٥٢].
چهار کتاب متأخر عبارتند از: «الوافي، بحار الأنوار، الوسائل، مستدرك الوسائل». پس منابع اصلی آنان، هشت مورد است.
* محمد صالح حائری از علمای معاصر شیعه میگوید: «صحاح!! امامیه هشت مورد است که چهار مورد آن از سه محمد نام نخستین است و سه کتاب بعدی مال سه محمد نام اواخر است و کتاب هشتم از مرحوم محمد حسین، معاصر نوری است»[٤٥٣].
اینها کتابهایی هستند که یک فقیه شیعی باید هنگام فتوا دادن به آنها رجوع نماید.
اما این کتابها در میزان نقد علمای متأخر شیعه چه وضعیتی دارند و در چه جایگاهی هستند که صدر اظهار داشته: «شیعیان همه روایات موجود در آنها را صحیح میدانند» و حائری نیز آنها را صحاح امامیه نامیده است؟!
در اینجا تلاش خواهیم کرد سخن برخی از علمای معاصر شیعه را در مورد این منابع بیان کنیم، زیرا این بحث تحمل اطاله را ندارد و در مورد کتاب الکافی بحث بیشتری خواهیم کرد، زیرا شیعیان این کتاب را بعد از قرآن، مهمترین کتاب به حساب میآورند.
[٤٥٢]- أصل الشیعة وأصولها ص:١٢٧.
[٤٥٣]- منهاج عملی للتقریب، مقاله ای از محمد حائری در ضمن کتاب الوحدة الإسلامیة ص: ٢٣٣.