تیسیر العزیز الحمید شرح کتاب التوحید

باب: (۳۰): این فرموده‏ی خدای متعال ﴿وَمِنَ ٱلنَّاسِ مَن يَتَّخِذُ مِن دُونِ ٱللَّهِ أَندَادٗا يُحِبُّونَهُمۡ كَحُبِّ ٱللَّهِ﴾[البقرة: ۱۶۵].

«بعضی از مردم، معبودانی غیر از الله بر می‌گزینند که آنها را همانند الله دوست می‌دارند».

مؤلف می‌گوید: (خداوند می‌فرماید: ﴿قُلۡ إِن كَانَ ءَابَآؤُكُمۡ وَأَبۡنَآؤُكُمۡ وَإِخۡوَٰنُكُمۡ وَأَزۡوَٰجُكُمۡ وَعَشِيرَتُكُمۡ وَأَمۡوَٰلٌ ٱقۡتَرَفۡتُمُوهَا وَتِجَٰرَةٞ تَخۡشَوۡنَ كَسَادَهَا وَمَسَٰكِنُ تَرۡضَوۡنَهَآ أَحَبَّ إِلَيۡكُم مِّنَ ٱللَّهِ وَرَسُولِهِ﴾[التوبة: ۲۴]. «بگو: اگر پدران و فرزندان و برادران و همسران و قوم و قبیله‌ی شما، و اموالی که فراچنگش آورده‌اید، و بازرگانی و تجارتی که از بی‌بازاری و بی‌رونقی آن می‌ترسید، و منازلی که مورد علاقه شما است، اینها در نظرتان از خدا و پیغمبرش [و جهاد در راه او] محبوب‌تر باشد».

از انس سروایت است که می‌گوید: رسول اللهجفرمودند: «هیچ یک از شما ایمان ندارد تا اینکه از فرزند، پدرش و تمامی مردم دوست داشتنی‌تر و محبوب‌تر نزد وی نباشم». [روایت بخاری و مسلم].

بخاری و مسلم از انس روایتی دارند که در این روایت رسول اللهجفرمودند: «سه خصلت هستند که در هر کسی باشند، شیرینی ایمان را احساس می‌کند: ۱) اینکه خدا و پیامبرجاز نظر او از هر چیز و هرکس دیگری غیر از آنان، محبوب‌تر و دوست داشتنی‌تر باشند.۲) اینکه انسان اگر شخصی را دوست می‌دارد، فقط به خاطر خدا دوست بدارد. ۳) اینکه بدش آید به کفر برگردد پس از آن‌که خدا او را از کفر نجات داد همان طور که بدش می‌آید که به جهنم افکنده شود».

در روایتی دیگر آمده است: «هیچ کسی شیرینی ایمان را احساس نمی‌کند تا اینکه ... تا آخر حدیث».

از ابن عباس روایت است که می‌گوید: «هر کس به خاطر خدا به کسی محبت ورزد و به خاطر خدا از کسی بدش آید و به خاطر خدا با کسی دوستی کند و به خاطر خدا با کسی دشمنی کند، وی به سبب این کار به دوستی خدا دست می‌یابد. هیچ بنده‌ای مزه‌ی ایمان را نمی‌چشد هر چند نماز و روزه‌اش زیاد باشد تا اینکه چنین باشد. اغلب رابطه‌ی دوستی مردم به خاطر امور دنیوی است در حالی که این امر، هیچ نفعی به خانواده‌اش نمی‌رساند». [روایت ابن جریر].

ابن عباس درباره‌ی آیه‌ی: ﴿وَتَقَطَّعَتۡ بِهِمُ ٱلۡأَسۡبَابُ﴾می‌گوید که منظور از اسباب، دوستی و رابطه‌ی دوستی می‌باشد.

در این مبحث چندین قضیه مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد:

اول – تفسیر آیه‌ی ۱۶۶ سوره‌ی بقره.

دوم – تفسیر آیه‌ی ۲۴ سوره‌ی توبه.

سوم – وجوب بیشتر دوست داشتن پیامبرجاز جان، خانواده و مال.

چهارم– نفی ایمان نشان دهنده‌ی خروج از دایره‌ی اسلام نیست.

پنجم – ایمان شیرینی دارد که گاهی انسان آن را می‌چشد و گاهی آن را نمی‌چشد.

ششم – اعمال قلب چهار تاست که انسان جز به وسیله‌ی این چهار تا به دوستی خدا دست پیدا نمی‌کند و کسی جز به وسیله‌ی این چهار تا شیرینی ایمان را نمی‌چشد.

هفتم – فهم و درک واقعیت از جانب آن صحابی جلیل القدر که: اکثر روابط دوستی با مردم به خاطر امور دنیوی است.

هشتم– تفسیر آیه‌ی: ﴿وَتَقَطَّعَتۡ بِهِمُ ٱلۡأَسۡبَابُ﴾.

نهم – برخی از مشرکان خدا را دوست دارند.

دهم – تهدید کسانی که آن هشت نفر وارده در آیه، در نظر او محبوب‌تر و دوست داشتنی تر از دینش باشند.

یازدهم – هرکس همتا و شریکی را اتخاذ نماید و همچون الله آن را دوست بدارد، این عمل شرک اکبر می‌باشد.