تیسیر العزیز الحمید شرح کتاب التوحید

باب (۱۹): عبادت خداوند در کنار قبر صالحان به شدت منع شده، چه رسد به اینکه صالحان به جای خداوند پرستش شوند.

در صحیح بخاری از عائشه لروایت است که ام سلمه لبرای پیامبرجبیان کرد که کنیسه (عبادتگاه)‌ای را در سرزمین حبشه دیده که در آن تصاویری وجود داشته است، پیامبرجفرمود: «آنان وقتی در میانشان مرد صالحی یا بنده‌ی صالحی بمیرد بر قبرش مسجدی می‎سازند و این تصاویر را در آن مسجد می‎گذارند، کسانی که چنین می‎کنند بدترین مردم نزد خداوند به شمار می‎آیند».

چون آنها دو فتنه را در کنار هم بر پا کرده بودند:

فتنه‌ی قبرپرستی و فتنه‌ی تصاویر.

و همچنین بخاری و مسلم از عایشه لروایت می‌کنند که گفت: وقتی پیامبرجدر حالت جان دادن قرار گرفت از شدت تکلیف گاهی چادرش را بر چهره‎اش می‎انداخت و بعد هنگامی که نفس کشیدن برایش مشکل می‌شد چادر را از چهره‎اش دور می‎کرد، ایشان در همین حالت فرمود: «لعنت خداوند بر یهود و نصاری باد که قبر پیامبرانشان را محل عبادت قرار می‌دادند». پیامبرجمسلمین را از کار آنها بر حذر داشت و اگر این گفته‌ی ایشان نمی‎بود، قبر ایشان بارز می‌شد. اما بیم آن می‎رفت که محل عبادت قرار داده شود.

و مسلم از جندب بن عبدالله روایت می‎کند که گفت: از پیامبرجشنیدم که پنج روز پیش از وفاتش می‎گفت: «من به پیشگاه خداوند، از اینکه یکی از شما خلیل (دوست صمیمی) من باشد اظهار برائت می‎کنم، زیرا خداوند مرا به عنوان خلیل خود بر گرفته همان‎طور که ابراهیم را خلیل خود مقرر ساخته است و اگر من کسی از امت خود را به عنوان خلیل می‎گرفتم ابوبکر را به خلیلی و دوستی بر می‎گزیدم، هان آگاه باشید کسانی که پیش از شما بودند قبور پیامبرانشان را سجده‎گاه قرار می‎دادند، آگاه باشید قبرها را سجده‎گاه قرار ندهید، من شما را از این کار باز می‎دارم».

پیامبرجدر حالی که آخرین لحظات زندگی‎اش بود از این کار منع کرد و کسی را که قبرها را مسجد قرار می‎دهد لعنت فرمود و نماز خواندن در کنار قبرها حتی اگر مسجدی بر قبرها ساخته نشده باشد، نیز مشمول نهی پیامبرجاست، چون هر جایی که در آن جا نماز خوانده شود مسجد قرار داده شده است، چنان‎که پیامبرجفرمود: «همه‌ی زمین برای من مسجد و پاک است» [۹۶۱].

احمد با سند جید از ابن مسعود روایت می‌کند که: «بدترین مردمان کسانی هستند که هنگام آمدن قیامت زنده هستند و نیز کسانی که قبرها را مسجد کرده‌اند». ابوحاتم در صحیح خود روایت کرده است.

مسائل:

۱- آنچه رسول خدا در مورد ساخت مسجد در کنار قبر مرد صالح بیان کرده است هرچند که نیت فاعل آن درست باشد.

۲- نهی از درست کردن مجسمه و سخت‌گیری در حرمت آن.

۳- تأکید بسیار پیامبر در این زمینه جای عبرت گرفتن دارد اینکه برای آنها در مرحله اول و سپس پنج روز قبل از مرگش آنچه که لازم بود بیان کرد و به فرموده‌های پیشین خود اکتفا ننمود.

۴- نهی از انجام چنین کاری کنار قبرش قبل از اینکه قبر ایشان وجود داشته باشد.

۵- این سنت یهود و نصاری در مورد قبر انبیایشان بود.

۶- لعنت آنها به خاطر این کار.

۷- منظور ایشان برحذر داشتن ما از این کار بود.

۸- علت عدم برجسته کردن قبر.

۹- مفهوم مسجد کردن قبر او.

۱۰- پیامبر کسانی را که قبر را مسجد کرده با کسانی که هنگام قیامت زنده اند را در کنار یکدیگر قرار داده است و در این حدیث وسیله‌ی رسیدن به شرک پیش از وقوع آن، و وقوع و خاتمه‌اش را بیان فرموده است.

۱۱- خطبه‌ی ۵ روز قبل از وفات ایشان رد دو گرده بدعتگراست که بدترین مبتدعین بوده بلکه سلف آن دو را از ۷۲ فرقه بیرون میدانند و آن دو رافضه و جهمیه هستند. زیرا به سببِ رافضه شرک و قبرپرستی ایجاد شد و اینها نخستین کسانی بودند که قبرها را مسجد کردند.

۱۲- سختی‌ای که پیامبر نزدیک به وفات دچار شد

۱۳- اکرام ایشان با درجه‌ی خلیل بودن.

۱۴- بیان اینکه خلیل بودن بالاتر از محبت است.

۱۵- بیان اینکه ابوبکر صدیق بهترین صحابه بود.

۱۶- اشاره به خلافت صدیق اکبر.

[۹۶۱]صحیح بخاری۳۲۸ و صحیح مسلم۵۲۱.