باب: (۴۳) گفتهی آنکس که میگوید: هرچه خدا بخواهد و تو بخواهی
از قُتیله روایت است که میگوید: «یک نفر یهودی پیش پیامبرجآمد و گفت: شما به خدا شرک میورزید و میگویید: هر چه خدا بخواهد و تو بخواهی و میگویید: به کعبه قسم. پیامبرجبه مسلمانان امر کرد که هرگاه خواستند سوگند یاد کنند، بگویند: به پروردگار کعبه قسم. و بگویند: هر چه خدا بخواهد و سپس تو بخواهی». نسائی این حدیث را روایت کرده و آن را صحیح دانسته است.
همچنین نسائی حدیثی را از ابن عباس لروایت کرده که گوید: مردی به پیامبرجگفت: هر چه خدا بخواهد و تو بخواهی. آن حضرت جفرمود: «آیا مرا شریک خدا قرار دادی؟! بگو: هر چه خدای یکتا بخواهد».
ابن ماجه حدیثی از طفیل - برادر مادری امالمؤمنین عایشه - روایت کرده که میگوید: در خواب دیدم که گویی پیش چند نفر یهودی رفتم. گفتم: همانا شما قوم خوبی هستید اگر نمیگفتید: عُزَیر پسر خداست، آنان در جواب گفتند: شما قوم خوبی بودید اگر نمیگفتید: آنچه خدا بخواهد و محمد بخواهد، سپس عدهای از نصاری را دیدم و گفت: شما قوم خوبی بودید اگر نمیگفتید: عیسی مسیح، پسر خداست. آنان در جواب گفتند: و شما هم قوم خوبی بودید اگر نمیگفتید: هر چه خدا بخواهد و هر چه محمد بخواهد. وقتی صبح از خواب بیدار شدم، خوابم را برای چند نفر نقل کردم. سپس پیش پیامبرجآمدم و خوابم را برایش نقل کردم. آن حضرتجفرمود: «آیا این خواب را به کسی گفتهای؟» گفتم: بله. طفیل میگوید: پس پیامبرجحمد و ستایش خدا را به جای آورد و آنگاه فرمود: «اما بعد؛ همانا طفیل خوابی دید و آن را برای برخی از شما نقل کرده و شما جملهای گفتید که فلان و فلان چیز مرا منع میکرد که شما را از گفتن آن جمله نهی کنم. پس [از این بعد] نگویید: هر چه خدا بخواهد و هر چه محمد بخواهد، بلکه بگویید: هر چه خدای یکتا بخواهد».
در این باب چندین قضیه وجود دارد:
اول – شناخت یهودیان نسبت به شرک اصغر.
دوم – فهم و درک انسان در صورتی که هوا و آرزوی نفسانی داشته باشد.
سوم – فرمودهی پیامبرج: «أجعلتنی لله نداً»: «آیا مرا شریک خدا قرار دادی؟»، پس چگونه است حال کسی که ابیات زیر را گفته:
«یا أَكرَمَ الخَلقِ مَا لِي مَنْ أَلُوذُ بِهِ سِوَاكَ».
«ای گرامیترین مخلوق! غیر از تو کسی ندارم که به او پناه ببرم . . . و دو بیت بعد از آن؟!
چهارم – گفتن: «هر چه خدا بخواهد و هر چه محمد بخواهد» شرک اکبر نیست؛ چون پیامبرجفرمودند: «فلان و فلان مسأله مرا منع میکرد که شما را از گفتن این جمله نهی کنم».
پنج – رؤیای صادق از اقسام وحی میباشد.
ششم – رؤیای صادق گاهی سبب تشریع برخی احکام است.