نقد و بررسی اسرائیلیات
بزرگان حدیث تلاشهای فراوان و پسندیدهای در نقد و بررسی اسرائیلیات به خرج دادهاند و تمام روایات کعب و دیگران را نقد علمی و دقیق کردهاند، به گونهای که هیچ روایتی وجود ندارد مگر اینکه بارها توسط آنها نقد شده باشد و اگر این تلاش جوانمردانه آنها نمیبود، اسرائیلیات برای مسلمانان بلا و مصیبتی خطرناک قلمداد میشد.
آنها تا حدی محطاط بودند که میگفتند: «قول صحابی اگر مرفوع باشد مجالی برای نظر ما وجود ندارد مگر اینکه مشهور به نقل از عالمان یهودی مسلمان باشد، چون اگر مشهور به روایت از آنها باشد جایز است که از اسرائیلیات باشد، واین احتیاط و دقت دلالت بر اصالت در نقد و وسعت نظرِ ستودنی محدثین است».
دوست دارم خوانندگان از مقاله مفصلی که در مورد: «الدخيل وكتب التفسير» در مجلهی الازهر به چاپ رساندم، آگاه باشند، آنجا بسیاری از خرافات و اسرائیلیاتی را که به اسلام چسبانده شده بود زدودم [۵۲].
[۵۲] مجلة الأزهر: سال ۷۳-۷۴ﻫ.