رد بر ادعای او مبنی بر کم بودن روایت ابو حنیفه
در صفحه ۲۳۴ از ابن خلدون نقل میکند که گفته: «مجتهدین در مورد روایت حدیث تفاوت دارند ابوحنیفه از همه آنها کمتر روایت کرده است که ۱۷ حدیث میباشد».
هر چند ابن خلدون این کلام را از دیگران حکایت میکند اما سکوتش در مورد آن نشانه تصدیق و اقرار بدان میباشد. ولی این کلام صحیح نیست.
ابن خلدون در چند جا از مقدمه کتاب تاریخ خود و در توضیح قواعد تمییز و تشخیص روایات صحیح از غیر صحیح، این سخن را گفته است. آیا معقول است کسی که شافعی در مورد او میگوید: «مردم در فقه نیازمند ابوحنیفه هستند» تمام احادیث روایت شده ایشان در این ثروت عظیم ۱۷ حدیث باشد؟ ابن خلدون با ذکر این کلام و سکوت در مورد آن نسبت به ابوحنیفه به مانند دیگران در پذیرش مغالطات و گزافهگوییها به خطا افتاده، و خود به آن قاعدهای که وضع کرده در اعتماد به این اقوال پایبند نبوده است؟
حقیقت این است که ابو حنیفه صاحب ۱۷ مسند است و همه آنها در هند به چاپ رسیده است. واین مسانید در جامعه علمی مشخص هستند. و این خود نشانه باطل بودن این قول است، شاید هم این گوینده لفظ «مسند» یعنی کتاب شنیده و فکر کرده منظور از مسند ، حدیث است [۱۶۷].
هر چه دلیل در مورد کم روایت کردن ابو حنیفه ببافد، ما او را تصدیق نمیکنیم، وعقلا نیز آن را تصدیق نمیکنند که روایات او ۱۷ حدیث باشد.
[۱۶۷] در اصطلاح محدثین مسند به کتابی گفته میشود که مؤلف آن را بر اساس صحابه مرتب کردهاند اما گاهی مسند به حدیثی گفته میشود که دارای سند است.