پاسداری راستین از سنت پیامبر صلی الله علیه و سلم

دیدگاه محققان و تحلیل‌گران

حافظ ابن حجر /در «فتح الباري» بعد از نقل دیدگاه زمخشری و بیان الزام آور نبودن آن می‌گوید: «اشکالی در معنای حدیث وجود ندارد و مخالف عصمت انبیاء نیست، ظاهر حدیث می‌گوید، ابلیس هنگام ولادت هر نوزادی به او حمله می‌کند، اما کسی که مخلص باشد حمله‌ی شیطان در او تأثیری نمی‌گذارد. ولی در میان مخلصین مریم ‘و فرزندش از این حمله مستثنا شده است، چون شیطان بر اساس عادت گذشته به سوی مریم و فرزندش حرکت کرد. اما میان او و مریم ‘حجاب و مانعی ایجاد شد، این مخصوص مریم و فرزند ایشان است و لازم نیست بر غیر مخلصین هم قدرت پیدا کند [۶۸]».

امام قرطبی در تفسیرش [۶۹]می‌گوید: «قتاده می‌گوید، شیطان به پهلوی هر بچه‌ای هنگام ولادت می‌زند، مگر عیسی÷و مادرش که میان آنها و شیطان حجابی ایجاد شد، حمله‌ی شیطان به آنها اصابت نکرد، بلکه به حجاب و مانع برخورد کرد و بر آنها تأثیری نگذاشت،» علمای ما می‌گویند: «اگر چنین نباشد خصوصیت و ویژگی آن دو باطل می‌شود، ولی لازم نیست که حمله موجب اغواء و گمراهی بچه در آینده شود، چون این گمان فاسد است، شیطان پیامبران و بزرگان دینی را با انواع نقشه و دسیسه مورد حمله قرار داده‌است ولی خداوند آنها را محفوظ گردانیده است». خداوند می‌فرماید: ﴿إِنَّ عِبَادِي لَيۡسَ لَكَ عَلَيۡهِمۡ سُلۡطَٰنٌ﴾[الحجر: ٤٢]. «همانا بر بندگان من قدرت و تسلط ندارید».

فخر رازی/در تفسیرش [۷۰]بعد از نقل کلام عبدالجبار می‌گوید: «بدان که با این احتمالات و امثال جایز نیست خبر رد شود». و سپس می‌گوید: «شگفت اینکه بعضی از اهل سنت در تأویل چنین احادیث صحیحی پیرو معتزله شده‌اند آنهم به خاطر علاقه به به پوچگرائی‌های فلاسفه ، هر چند اگر بر معنی ظاهری باقی بمانند هیچ مشکلی به بار نمی‌آورند» [۷۱].

این نظر امام رازی/است. آیا این امانت علمی است که بر امام رازی افترا ببندد وقولی را که او نگفته بر زبان بیاورد، وقولی را به او نسبت دهد که گوینده‌اش نیست؟ آیا امانت را در نقل رعایت کرد؟ آیا آنچه من نقل کردم با نقلی که نویسنده از رازی کرده بود که رازی حدیث را مردود می‌داند و به آن اعتراض گرفته است، یکسان است؟ اما حقیقت این است که رازی نظر عبدالجبار را دقیقاً در مورد اعتراض به حدیث نقل کرد و ردّی بر آن نوشته است، ولی نویسنده بسیار زیاد به کاهدان می‌زند، ومثل کسی است که سریع می‌خواهد به نتیجه برسد، لذا در نقل کردن نصوص دچار عیب و غلط و اشتباه فاحشی شده است، وبسیار اعتماد به کلمات و جمله‌های دم بریده می‌کند.

امام آلوسی /بعد از نقل کلام زمخشری می‌گوید: «پوشیده و پنهان نیست که در این مورد احادیث فراوانی روایت شده‌اند و بیشتر آنها در صحاح ذکر شده‌اند چون صادق امین از آن خبر داده است، باید قبول شوند و بدان معتقد باشیم» سپس به نقد دیدگاه زمخشری و پیش از آن عبدالجبار می‌پردازد.

[۶۸] فتح الباری: ج ۸، ج ۱۷۰، نویسنده تنها اعتراض زمخشری و رازی را از ابن حجر نقل کرده و بقیه کلام ابن حجر را رها کرد. [۶۹] ج ۴ ص ۶۸ [۷۰] ج ۲ ص ۶۵۸ [۷۱] تفسیر رازی: ج۲، ص ۶۵۸ ط بولاق.