د: ساختار کلی کتاب «اعلامیه فدائیان اسلام»
این کتاب در اصل مشتمل بر سه بخش است. (بدون آنکه با عنوان بخش از یکدیگر تفکیک شده باشد): بخش اول مشکلات و دردهاست که به اجمال از چهارده مورد در آن یاد شده است. در بیان این اطلاعیه این دردها به طور عمده ناشی از رواج فرهنگ فاسد غرب بوده و ضمن آن تلاش شده است تا با انتقاد از وضعیت موجود، تصویری کریه از مناسبات فاسد اجتماعی و اخلاقی از آن دورۀ تحت حاکمیت یک دولت غاصب و فاسد ارائه شود. این موارد عبارتند از:
۱- گسستن ریشههای نورانی ایمان به حقایق و انحراف بشر از مسیر دین فطری اسلام و تربیت سازمانی آفرینش. این نخستین انحرافی است که ریشه در نزاع و جدال نفس و عقل دارد. آنچه مهم است فراهم آوردن شرایطی است که عقل و خرد بتواند بر نفس اماره پیروز شود. البته «چنانچه تربیت اسلام در این مملکت اسلامی میبود و به جای یک حکومت فاسدی که منبع جنایات و بدبختیهای امروز ایران است یک حکومت صالح اسلامی میبود و معارف اسلام را در سرتاسر کشور بسط میداد.» روشن بود که عقل میتوانست بر نفس پیروز شود و ایرانی آباد بسازد.
۲- اجرانشدن احکام اسلام و قانون مجازات، این نکته با این اصل آغاز میشود که «ایران مملکتی اسلامی است» شرحی از مفاسد جاری کشور به ویژه در زمینههای اخلاقی و رشوه خواری و فحشا و غیره به دست داده و راه نجات را اجرای احکام اسلام میداند و بر این باور است که اگر احکام اسلام اجرا شود، نورانیت همه جا را خواهد گرفت. در حال حاضر «عدم اجرای احکام اسلام و قانون مجازات اسلام، یکی از عوامل بزرگ بدبختی است».
۳- مفاسد فرهنگ - نبودن فرهنگ - شهوت آموزی به نام علم. این بخش مربوط به درد فرهنگ و نظام آموزشی است. از نظر صادرکنندگان این اعلامیه، اداره فرهنگ یا آموزش و پرورش وظیفه خود را به درستی انجام نداده و نیروهایی را که تربیت کرده، فاقد شرایط لازم برای اصلاح وضع عمومی هستند.
۴- آتش شهوت از بدنهای عریان زنان بیعفت شعله کشیده، خانمان بشر را میسوزاند. در این قسمت شرحی از چگونگی وضعیت طبیعی شهوتخواهی در انسانها بیان شده و ضمن آن از مفاسدی که در اثر بیحجابی و کار زنان در بیرون از خانه در کنار مردان پدید میآید مورد توجه قرار گرفته است.
۵- مشروبات مسموم کننده و جنون انگیز الکلی مایه تفریح عمومی است. مشکل گسترش مشروب فروشیها به حدی که شمارش از نانواییها هم بیشتر شده و تأثیر آن در ویرانی افکار جامعه در اینجا مورد توجه قرار گرفته است.
۶- استعمال دودهای خطرناک تریاک و شیره و سیگار هم از آثار تمدن کنونی است. در این بخش گسترش اعتیاد و آثار مخرب آن به عنوان یک بیماری اساسی در جامعه ایرانی مورد توجه قرار گرفته است.
۷- قماربازان هم در فقر مادی و اخلاقی جامعه متمدن نقش خوبی بازی میکنند.
۸- سینماها و نمایشخانهها و رمانها و تصانیف و اشعار موهوم و شهوتانگیز و جنایتآموز. بحث از سینماها و مدارس آزاد وابسته به فرهنگ که در این بخش فعالاند در اینجا مورد توجه قرار گرفته و گفته شده است که از سینما باید برای نشان دادن تاریخ اسلام و ایران و مسائل علمی و طبی و کشاورزی استفاده شود.
۹- نغمههای ناهنجار غیرمشروع جز شهوت و سستی اعصاب جامعه چیزی به بار نیاورده و نمیآورد. در این بخش از رواج موسیقی نامشروع و تأثیر منفی آن سخن گفته شده و گفته شده است که «بایستی به جای اصوات غیر مشروع و زیانآور موسیقی غلط و موذی، موسیقیهای مشروع مانند الحان شیرین و فضلیت پرور قرآن و اذان و نغمههای روح پرور مشروعی قرار گیرد که به جای موسیقی غلط و برانگیختن شهوات، روح عظمت و فضلیت را میپرورد و حقایق را به انسان میآموزد و با روح جامعه میآمیزد.»
۱۰- دروغ و چاپلوسی و مداحیهای فضیلت کش به زبان مردم و رادیو و جراید، رذائل را میپرورد و فضائل جامعه را میکشد.
۱۱- نبودن کار و فقر عمومی و کثرت بیچارگان و سرگردانان و بیخانمانان و بیسرپرستی آنان چرخهای زندگی اجتماعی را فلج میکند.
۱۲- فحشاء و سرگردانی زنان و امراض مقاربتی میوه کوچکش قطع نسل و مرگ آنان در عنفوان جوانی است.
۱۳- رشوه خواری عمومی ادارات و وزارتخانهها و سایرین و رباخواریهای عمومی و بانکهای رباخواری میوهاش کینه اندوزی و فقر عمومی است.
۱۴- همه از هم پاشیدهاند، همه به هم بیاعتمادند و بدبینند، دولت از ملت و ملت از دولت همه از هم جدا هستد.
این چهارده بند، شرحی است از دردهای موجود که در درجۀ نخست حکومت خائن و به لحاظ ریشهای بر اثر رواج مفاسد غرب پدید آمده است. تحلیل آن است که بر اساس این سنت که وقتی این مقدار فساد باشد، دولت حاکم را باید دولتی مرده تصور کرد، چنین نتیجهگیری شده است: علم و تاریخ و تجربه نشان میدهد که هر حکومتی که کار جنایت و ظلمش بدین پایه رسید نابود شد، این حکومت ناپاک هم به صورت زنده و در حقیقت مرده است، اکنون روزهای پس از مرگ و پیش از دفن را طی میکند و هرچه بیشتر نعش کثیفش روی زمین بماند بوی گندش بیش از پیش فضا را فاسد نموده مردم را به تسریع در دفنش وادار میکند تا به زودی به خاک سپرده شود تا مگر ملت مسلمان ایراد آسوده شده، خانه ویران خویش، سرزمین فرزندان اسلام و ایران را بر طبق موازین اسلام از نو بنا و تعمیر کند.