۱۶۳- باب ثناء الناس على الميت
باب ستایش مردم از مرده
۹۵۰- «عن أَنسٍ سقال: مرُّوا بجَنَازَةٍ، فَأَثنَوا عَلَيْهَا خَيراً فقال النبيُّ ص: «وَجَبَتْ»، ثم مرُّوا بِأُخْرَى، فَأَثنَوْا عليها شَرّاً، فَقَال النِّبيُّ ص: «وَجبَتْ» فَقَال عُمرُ ابنُ الخَطَّاب س: ما وجبَتْ؟ قَالَ: «هذا أَثنَيتُمْ علَيْهِ خَيراً، فَوَجبتْ لَهُ الجنَّةُ، وهذا أَثنَيتُم عليه شرّاً، فَوَجبتْ لَهُ النًَّارُ، أنتُم شُهَداءُ اللَّهِ في الأرضِ»» متفقٌ عليه.
۹۵۰. «از انس سروایت شده است که گفت: صحابه از کنار جنازه‌ای عبور کردند و بر او ثنا گفتند و به نیکی از او یاد کردند، پیامبر صفرمودند: «واجب شد!» بعد از کنار جنازه‌ای دیگری گذشتند و از بدی او بحث نمودند، پیامبر صفرمودند: «واجب شد!» حضرت عمر سگفت: چه چیز واجب شد؟ پیامبر صفرمودند: «این مرده، از او به نیکی یاد کردید، بهشت برای او واجب شد، و آن یکی، شما از بدی او گفتید، دوزخ برای او واجب شد، (زیرا که) شما شاهدان خداوند در زمین هستید»» [۱۱۳].
۹۵۱- «وعن أبي الأسود قال: قَدِمْتُ الـمدِينَةَ، فَجَلَسْتُ إلى عُمْرَ بن الخَطَّابِ سفَمرَّتْ بِهِمْ جنَازةٌ، فأُثنىَ على صَاحِبها خَيْراً فقال عُمَرُ: وجبت، ثم مُرَّ بأُخْرى، فَأثنِىَ على صَاحِبِها خَيراً، فَقَالَ عُمرُ: وجبَت، ثم مُرَّ بِالثَّالِثَةِ، فَأُثنِيَ على صاحبها شَرًّا، فَقَال عُمرُ: وجبتْ: قَالَ أَبُو الأسْودِ: فَقُلْتُ: وما وجبَت يا أميرَ المؤمنين؟ قال: قُلتُ كما قال النَّبيُّ ص: «أَيُّمَا مُسلِم شَهِدَ لهُ أَربعةٌ بِخَير، أَدخَلَهُ اللَّه الجنَّةَ» فَقُلنَا: وثَلاثَةٌ؟ قال: «وثَلاثَةٌ» فقلنا: واثنانِ؟ قال: «واثنانِ» ثُمَّ لم نَسأَ لْهُ عَن الواحِدِ» رواه البخاري.
۹۵۱. «از ابوالاسود روایت شده است که گفت: به مدینه آمدم و در حضور حضرت عمر بن خطاب سنشستم، ناگهان جنازه‌ای را از آنجا عبور دادند و از آن به نیکی یاد شد، حضرت عمر سفرمود: واجب شد! سپس جنازه‌ای دیگر را عبور دادند و از آن هم به نیکی یاد شد، حضرت عمر سفرمود: واجب شد! بعد از آن جنازه‌ی سوم را عبور دادند و از صاحب آن بد گفته شد، حضرت عمر سباز فرمود: واجب شد! ابوالاسود گفت: گفتم: ای امیرالمؤمنین! چه چیز واجب شد؟ فرمود: من سخن پیامبر صرا بازگو کردم که فرمودند: «هر مسلمانی که چهار نفر به نیکی او شهادت دهند، خداوند او را داخل بهشت می‌کند»، گفتیم:(شهادت) سه نفر نیز (همین‌طور است)؟ فرمودند: «سه نفر هم» عرض کردیم: (شهادت) دو نفر هم؟ فرمودند: «دو نفر هم» (ولی) دیگر راجع به شهادت یک نفر از او سؤال نکردیم» [۱۱۴].
[۱۱۳] متفق علیه است؛ [خ (۱۳۶۷)، م (۹۴۹)]. [۱۱۴] بخاری روایت کرده است؛ [(۱۳۶۸)].