۳۰۹- باب النهي عن البُصاق في الـمسجد والأمر بإزالته منه إذا وجد فيه والأمر بتنزيه الـمسجد عن الأقذار
باب نهی از انداختن آب دهن در مسجد و امر به بر داشتن آن از مسجد اگر باشد و پاک کردن مسجد از پلیدی‌ها
۱۶۹۳- «عَنْ أنسٍ سأنَّ رَسُولَ اللَّه صقَال: «البُصَاقُ في المسْجِدِ خَطِيئَةٌ، وَكَفَّارَتُهَا دَفْنُهَا»» متفق عليه.
والـمرَاد بِدَفْنِهَا إذا كانَ الـمسْجِدُ تُراباً أوْ رَمْلاً ونَحْوَهُ، فَيُوَارِيـهَا تحْتَ ترابهِ. قالَ أبو الـمحاسن الرُّويَانى في كتابهِ «البحر»، وقيل: الـمُرَادُ بِدفْنِهَا إخْرَاجُهَا مِنَ الـمسْجِدِ، أمَّا إذا كَانَ المْسْجِدُ مُبلَّطاً أوْ مجَصَّصاً، فَدَلَكَهَا علَيْهِ بِمَداسِهِ أو بِغَيرِهِ كَمـا يَفْعَلُهُ كثيرٌ مِنَ الجهَّالِ، فَلَيس ذلكَ بِدفْن بلْ زِيادَةٌ في الخطِيئَةِ وتَكثيرٌ للقَذَرِ في الـمَسْجِدِ، وَعلى مَنْ فَعَلَ ذلك أنْ يَمْسَحهُ بَعْدَ ذلك بِثَوْبِهِ أو بيده أوْ غَيْرِهِ أوْ يَغْسِلَهُ.
۱۶۹۳. «از انس سروایت شده است که پیامبر صفرمودند: «بزاق انداختن در مسجد، گناه است و کفاره‌ی آن پوشاندنش در زیر خاک است»» [۹۰۳].
منظور از دفن آب دهن این است که اگر (کف) مسجد، خاک یا ریگ یا مانند آن باشد، آن را در زیر کف مسجد، می‌پوشاند ابوالمحاسن رویانی ـ که از شافعیان است ـ در کتاب «البحر» خود، می‌گوید: «نیز گفته شده: منظور از دفن آن، بیرون بردنش از مسجد است، اما اگر مسجد، مفروش با سنگ یا گچ باشد و شخص با کفش و دمپایی خود یا غیر آن، آب دهنش را روی کف مسجد بساید ـ چنان که اکثر نادان‌ها چنان می‌کنند ـ این دفن نیست، بلکه ازدیاد گناه و بیشتر کردن ناپاکی در مسجد است و کسی که چنین کاری کرده است، باید آن را با لباس یا دستش یا غیر آن، بمالد و پاک کند یا بشوید [۹۰۴].
۱۶۹۴- «وعَنْ عائِشَةَ لأنَّ رسُولَ اللَّه صرَأى في جِدَارِ الْقِبْلَةِ مُخَاطاً، أوْ بُزَاقاً، أوْ نُخَامةً، فَحكَّه» متفقٌ عليه.
۱۶۹۴. «از حضرت عایشه لروایت شده است که پیامبر صدر دیوار قبله‌ی مسجد، مقداری اخلاط بینی یا آب دهان یا اخلاط سینه را مشاهده فرمود و آن را زدود و پاک کرد» [۹۰۵].
۱۶۹۵- «وعَنْ أنَسٍ سأنَّ رَسُولَ اللَّه صقَالَ: «إنَّ هذِهِ الـمسَاجِدَ لا تَصْلُحُ لِشْىءٍ مِنْ هذا الْبوْلِ ولا القَذَرِ، إنَّمَا هِيَ لِذِكْرِ اللَّه تَعَالى، وقَراءَةِ الْقُرْآنِ» أوْ كَمَا قالَ رسُولُ اللَّه ص» رواه مسلم.
۱۶۹۵. «از انس سروایت شده است که پیامبر صفرمودند: «این مسجدها، شایسته‌ی چیزهایی (کثیف) مانند ادرار و نجاسات نیست، بلکه تنها برای ذکر خداوند متعال و تلاوت قرآن هستند»، یا چنان که پیامبر صفرموده‌اند» [۹۰۶].
[۹۰۳] متفق علیه است؛ [خ (۴۱۵)، م (۵۵۲)]. [۹۰۴] [هدف اصلی و پیام واقعی این حدیث شریف و احادیث دیگری مانند آن، توجه زیاد و اهمیت بسیار پیامبر صبه مسأله‌ی نظافت و رعایت پاکی است و روشن است که نظافت، با توجه به امکانات و وضع مردم در عصر پیامبر صیا عصر امام نووی /تعریفی متفاوت با نظافت در زمانه‌ی ما دارد و برای مساجد زمانه‌ی ما، به جهت وجود امکانات بهداشتی مناسب، تأکید در رعایت نظافت آنها، بیشتر و لازم‌تر است ـ ویراستاران]. [۹۰۵] مسلم روایت کرده است؛ [(۲۸۵)]. [۹۰۶] متفق علیه است؛ [خ (۴۱۵)، م (۵۵۲)].