ریاض الصالحین در سخنان پیامبر امین - جلد دوم

۳۳۴- باب كراهة الحديث بعد العشاء الآخرة
باب کراهت سخن گفتن بعد از نماز عشا (آخرین نماز)

الـمراد به الحديث الذي يكون مباحاً في غير هذا الوقت وفعله وتركه سواء. فأما الحديث الـمحرم أو الـمكروه في غير هذا الوقت أشد تحريمـاً وكراهة، وأما الحديث في الخير كمذاكرة العلم وحكايات الصالحين ومكارم الأخلاق والحديث مع الضيف ومع طالب حاجة ونحو ذلك فلا كراهة فيه، بل هو مستحب، وكذا الحديث لعذر وعارض لا كراهة فيه. وقد تظاهرت الأحاديث الصحيحة على كل ما ذكرته.

مقصود از آن، سخنی است که در غیر این وقت، مباح و گفتن و نگفتنش مساوی است؛ اما سخن حرام یا مکروه، در این وقت حرام بودن و کراهتش شدیدتر است؛ اما سخن در نیکی و خیر مانند بحث علمی و یا حکایات صلحا و نکات پسندیده‌ی اخلاقی و سخن گفتن با مهمان و با شخصی که کار دارد و مانند آنها هیچ کراهتی ندارد، بلکه مستحب است و هم‌چنین سخن گفتن به خاطر عذری یا اتفاقی تازه، مکروه نیست و احادیث صحیح، بر همه‌ی آن‌چه گفتیم، دلالت و همنوایی دارد.

۱۷۴۶- «عَنْ أَبي بَرْزَةَ سأَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صكَانَ يَكرَهُ النومَ قبْلَ العِشَاءِ وَالحَدِيثَ بعْدَهَا» متفقٌ عليه.

۱۷۴۶. «از ابی برزه سروایت شده است که پیامبر صخواب قبل از نماز عشا و سخن گفتن بعد از آن را ناپسند می‌داشت» [۹۶۲].

۱۷۴۷- «وعَنِ ابْنِ عُمرَ بأَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صصَلَّى العِشَاءَ في آخِرِ حَيَاتِهِ، فَلمَّا سَلَّم، قَالَ: «أَرَأَيْتَكُمْ لَيْلَتَكُمْ هَذِهِ؟ فَإِنَّ على رَأْسِ مِئَةِ سَنَةٍ لا يَبْقَى مِمَّنْ هُوَ عَلى ظَهْرِ الأَرْضِ اليَوْمَ أَحدٌ»» متفقٌ عليه.

۱۷۴۷. «از ابن عمر بروایت شده است که پیامبر ص(یک شب) در آخر عمر شریفش نماز عشا را خواند و پس از آن‌که آن را تمام کرد، فرمودند: «آیا این شبتان را مشاهده کردید؟! (درباره‌ی امشب چیزی می‌دانید) به درستی در صد سال دیگر، پس از این شب، از کسانی که امروز بر روی زمین (زنده)اند، کسی باقی نمی‌ماند»» [۹۶۳].

۱۷۴۸- «وَعَنْ أَنَسٍ سأَنَّهم انْتَظَرُوا النَّبِيَّ صفَجاءَهُمْ قريباً مِنْ شَطْرِ اللَّيْلِ فصلَّى بِهِم، يعني العِشَاءَ قَالَ: ثُمَّ خَطَبَنَا فَقَالَ: «أَلا إِنَّ النَّاسَ قَدْ صَلُّوا، ثُمَّ رَقَدُوا» وَإِنَّكُمْ لَنْ تَزَالُوا في صَلاةٍ ما انْتَظَرْتُمُ الصَّلاةَ»» رواه البخاري.

۱۷۴۸. «از انس سروایت شده است که گفت: صحابهس(برای نماز عشا) منتظر پیامبرصبودند و ایشان نزدیک نیمه شب تشریف آورد و برای آنان نماز ـ یعنی: عشا ـ را خواند، انس می‌گوید: پیامبر صسپس برای ما خطبه خواندند و فرمودند: «آگاه باشید! مردم نماز خواندند و خوابیدند، و شما تا منتظر نماز باشید، هم‌چنان در حال نماز هستید»» [۹۶۴].

[۹۶۲] متفق علیه است؛ [ (۵۶۸)، م (۶۴۷)]. [۹۶۳] متفق علیه است؛ [ (۱۱۶)، م (۲۵۳۷)]. [۹۶۴] بخاری روایت کرده است؛ [(۵۷۲). مسلم (۶۴۰) نیز آن را روایت کرده است]. [این حدیث قبلاً نیز به شماره‌ی ۱۰۶۳، آمده است].