ریاض الصالحین در سخنان پیامبر امین - جلد دوم

۳۰۲- باب تحريم النياحة على الـميت، ولطم الخدِّ وشقِّ الجيب ونتف الشعر وحلقه، والدعاء بالويل والثبور
باب تحریم نوحه‌خوانی بر مرده و زدن و خراشیدن صورت و پاره کردن گریبان و کندن و تراشیدن مو و دعا کردن به ویل و هلاک شدن

۱۶۵۷- «عَنْ عُمَر بْنِ الخَطَّابِ سقَالَ: قَال النبيُّ ص: «الـميِّتُ يُعذَّبُ في قَبرِهِ بِما نِيح علَيْهِ»».

وفي رواية: «ما نِيحَ علَيْهِ» متفقٌ عليه.

۱۶۵۷. «از حضرت عمر بن خطاب سروایت شده است که پیامبر صفرمودند: «مرده در قبر، به واسطه‌ی نوحه‌گری که بر سر او می‌شود، تعذیب می‌شود»».

در روایتی دیگر آمده است: «در مدت زمانی که بر او نوحه‌خوانی می‌شود، معذب است» [۸۶۰]و [۸۶۱].

۱۶۵۸- «وعن ابْنِ مسعُودٍ سقَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّه ص: «لَيْسَ مِنَّا مَنْ ضَرَبَ الخُدُودَ، وشَقَّ الجُيُوبَ، ودَعا بِدَعْوَى الجَاهِليةِ»» متفقٌ عليه.

۱۶۵۸. «از ابن مسعود سروایت شده است که پیامبر صفرمودند: «کسی که (پس از مردن کس دیگر و در فراق او) بر گونه‌هایش بزند و گریبان پاره نماید و مانند زمان جاهلیت، آه و فریاد و ناله کند، از ما نیست»» [۸۶۲].

۱۶۵۹- «وَعنْ أبي بُرْدةَ قَالَ: وَجِعَ أبُو مُوسَى الأشعريُّ س، فَغُشِيَ علَيْهِ، وَرَأْسُهُ في حِجْرِ امْرأَةٍ مِنْ أهْلِهِ، فَأَقْبلَتْ تَصِيحُ بِرنَّةٍ فَلَمْ يَسْتَطِعُ أنْ يَرُدَّ عَلَيْهَا شَيْئاً، فَلَمَّا أفَاقَ، قَال: أنَا بَرِيءٌ مِمَّنْ بَرِيءَ مِنْهُ رسُولُ اللَّه صبَرِيءَ مِنَ الصَّالِقَةِ، والحَالَقةِ، والشَّاقَّةَ» متفقٌ عليه.

«الصَّالِقَةُ»: التي تَرْفَعُ صوْتَـهَا بالنِّياحةِ والنَّدْبِ «والحَالِقَةُ»: التي تَحْلِقُ رَأسَهَا عِنْدَ الـمُصِيبَةِ. «والشَّاقَّةُ» التي تَشُقُّ ثَوْبَـهَا.

۱۶۵۹. «از ابوبرده سروایت شده است که گفت: ابوموسی سبیمار شد و بیهوش گردید و سرش روی ران زنی از افراد خانواده‌اش بود و زن (پس از بیهوش شدن ابوموسی) با صدای غم‌آلود، شروع به نوحه و فریاد و ناله کرد و ابوموسی سدر آن هنگام قادر نبود چیزی به آن زن بگوید، وقتی حالش خوب شد، گفت: من از کسی که پیامبر صاز او بیزار است، بیزارم؛ پیامبر صاز زنی که صدایش را به نوحه‌خوانی بلند کند و از زنی که هنگام مصیبت موی سرش را می‌کند یا می‌برد و از زنی که گریبان خود را پاره می‌کند، بیزار است» [۸۶۳].

۱۶۶۰- «وعَن المُغِيرةِ بنِ شُعْبَةَ سقَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صيَقُولُ: «مَنْ نِيحَ عَليْهِ، فَإنَّهُ يُعَذَّبُ بِمَا نِيحَ علَيْهِ يَوْم الْقِيامةِ»» متفقٌ عليه.

۱۶۶۰. «از مغیره بن شعبه سروایت شده است که گفت: از پیامبر صشنیدم که می‌فرمود: «مرده‌ای که بر او نوحه‌گری شود، روز قیامت به خاطر این نوحه گری بر سر او، معذب می‌شود»» [۸۶۴].

۱۶۶۱- «وعَنْ أمِّ عَطِيَّةَ نُسيْبَةَ بِضَمِّ النُّونِ وَفَتحِهَا لقَالَتْ: أخَذَ عَلَينَا رَسُولُ اللَّهِصعِنْدَ البَيْعة أنْ لا نَنُوح» متفقٌ عليه.

۱۶۶۱. «از ام عطیه نسیبه لروایت شده است که پیامبر صهنگام بیعت از ما (زنان) قول گرفت که نوحه‌گری نکنیم» [۸۶۵].

۱۶۶۲- «وَعَنِ النُّعْمانِ بنِ بشيرٍ بقَالَ: أُغْمِي علَى عبْدِ اللَّه بنِ رَواحَةَ س، فَجَعَلَتْ أُخْتُهُ تبكي، وتَقُولُ: واجبلاَهُ، واكذَا، واكَذَا: تُعدِّدُ علَيْهِ. فقَال حِينَ أفَاقَ: ما قُلْتِ شيْئاً إلاَّ قِيل لي: أنْتَ كَذَلِكَ؟» رواهُ البُخَارِي.

۱۶۶۲. «از نعمان بن بشیر بروایت شده است که گفت: عبدالله بن رواحه سبیهوش شد و خواهرش بر او گریه می‌کرد و می‌گفت: ای دریغ بر سر و پشتوانه‌ی من! ای دریغ بر فلان! ای داد بر بهمان! و صفات خوب او را برمی‌شمرد، عبدالله وقتی که به هوش آمد، به او گفت: هیچ چیزی نگفتی جز این که به من گفته شد: آیا تو چنین هستی؟!» [۸۶۶].

۱۶۶۳- «وَعَن ابن عُمر بقَال: اشْتَكَى سعْدُ بنُ عُبادَةَ سشَكْوَى، فَأَتَاهُ رسُولُ اللَّه صيعُودُهُ معَ عبْدِ الرَّحْمنِ بنِ عوْفٍ، وسَعْدِ بنِ أبي وقَّاص، وعبْدِ اللَّه بن مسْعُودٍ ش، فلما دخَلَ عليْهِ، وجدهُ في غَشْيةٍ فَقالَ: «أَقَضَى؟ قَالُوا: لا يا رسُولَ اللَّه. فَبَكَى رسُولُ اللَّه ص. فَلمَّا رَأى الْقَوْمُ بُكاءَ النبي صبَكَـوْا، قَالَ: «ألاَ تَسْمعُون؟ إنَّ اللَّهُ لا يُعَذِّبُ بِدمْعِ الْعَيْنِ، ولا بِحُزْنِ الْقَلْبِ، ولَكِنْ يُعذِّبُ بِهذَا» وَأشَارَ إلى لِسانِهِ «أوْ يَرْحَمُ»» متفقٌ عليه.

۱۶۶۳. «از ابن عمر بروایت شده است که گفت: سعد بن عباده ساز دردی می‌نالید، پیامبر صبه همراه عبدالرحمن بن عوف، سعد ابن ابی وقاص و عبدالله بن مسعود سنزد وی رفت که او را عیادت نماید، هنگامی که بر او وارد شد و او را در حال بیهوشی یافت، فرمودند: «آیا در گذشت؟» گفتند: نه، ای رسول خدا! و پیامبر صگریه کرد و هنگامی که آن جماعت گریه‌ی او را دیدند، گریه کردند، پیامبر صفرمودند: «آیا گوش نمی‌دهید؟! خداوند به سبب اشک چشم یا غم دل، عذاب نمی‌کند، بلکه با این و به سبب این، عذاب می‌کند یا رحم می‌فرماید» و به زبان خود اشاره فرمود» [۸۶۷].

۱۶۶۴- «وعَنْ أبي مالِكٍ الأشْعَريِّ سقالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّه ص: «النَّائِحَةُ إذَا لَمْ تتُبْ قَبْل مَوْتِهَا تُقَامُ يوْمَ الْقِيامةِ وعَلَيْها سِرْبَالٌ مِنْ قَطِرَانٍ، ودَرْعٌ مِنْ جرَبٍ»» رواهُ مسلم.

۱۶۶۴. «از ابومالک اشعری سروایت شده است که پیامبر صفرمودند: «زن نوحه گر اگر قبل از مرگش توبه نکند، روز قیامت زنده می‌گردد در حالی که بر تن او، شلواری از قطران (ماده‌ی قیر مانند و مرکب از چوب و زغال و... و خیلی قابل اشتعال) و پیراهنی از مرض‌ گری (پوشانیده شده) است»» [۸۶۸].

۱۶۶۵- «وعنْ أُسيدِ بنِ أبي أُسِيدِ التَّابِعِيِّ عَنِ امْرَأَةٍ مِنَ المُبايعات قَالَتْ: كَانَ فِيمَا أخذ علَيْنَا رَسُولُ اللَّه ص، في المعْرُوفِ الَّذِي أخذَ علَيْنَا أنْ لا نَعْصِيَهُ فِيهِ: أَنْ لا نَخْمِشَ وَجْهاً، ولاَ نَدْعُوَ ويْلاَ، ولا نَشُقَّ جيْباً، وأنْ لا نَنْثُر شَعْراً» رَواهُ أبو داوُدَ بإسْنادٍ حسنٍ.

۱۶۶۵. «از اسید بن أبی أُسِیدِ تابعی روایت شده است که زنی از بیعت‌کنندگان (با پیامبرص) گفت: در بیعتی که پیامبر صبر کارهای نیک از ما گرفت و بیعت گرفت که از فرمان او سرپیچی نکنیم، این بود که (در مصیبت) چهره نخراشیم و داد و فریاد (و وای ـ وای) نکنیم و گریبان خود را پاره نکنیم و موهای خود را پراکنده نسازیم» [۸۶۹].

۱۶۶۶- «وعَنْ أبي مُوسَى سأن رَسُولَ اللَّهِ صقَالَ: «ما مِنْ ميِّتٍ يَمُوتُ، فَيَقُومُ باكيهمْ، فَيَقُولُ: وَاجبلاهُ، واسَيِّداهُ أوَ نَحْو ذَلِك إلاَّ وُكِّل بِهِ مَلَكَانِ يلْهَزَانِهِ: أهَكَذَا كُنتَ؟»» رَوَاهُ التِّرْمِذي وقال: حديثٌ حَسَنٌ.

«اللهزُ»: الدَّفْعُ بجُمْعِ الْيَدِ في الصَّدرِ.

۱۶۶۶. «از ابوموسی سروایت شده است که پیامبر صفرمودند: «هیچ مرده‌ای نیست که بمیرد و نوحه‌گر نزدیکان او بر جنازه ی او بایستد و بگوید: ای دریغ بر سرور و پشتوانه‌ی ما! ای دریغ بر آقای ما! و مانند این‌ها، جز آن‌که دو فرشته بر او گماشته می‌شوند و با هر دو دست به سینه‌ی او می‌زنند که: آیا تو چنین بودی؟!»» [۸۷۰].

۱۶۶۷- «وعنْ أبي هُريْرةَ سقَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّه ص: «اثْنتَانِ في النَّاسِ هُمَا بِهِمْ كُفْرٌ: الطَّعْنُ في النَّسَبِ، والنِّياحَة عَلى المَيِّتِ»» رواهُ مسلم.

۱۶۶۷. «از ابوهریره سروایت شده است که پیامبر صفرمودند: «دو رفتار در میان مردم موجود است که هر دو کفر می‌باشند؛ تهمت در نسب و نوحه‌گری بر مرده»» [۸۷۱]و [۸۷۲].

[۸۶۰] متفق علیه است؛ [خ (۱۲۹۲)، م (۹۲۷)]. [۸۶۱] [علما فرموده‌اند: مرده زمانی به علت نوحه‌ی مردم بر او تعذیب می‌شود که نوحه‌گری، روش خود او بوده، به آن راضی باشد یا بدان وصیت کرده باشد؛ اما اگر نوحه‌گری از روش او نباشد و در زمان حیات، بستگانش را از این عمل نهی می‌کرده، دیگر به خاطر غیر، تعذیب و مؤاخذه نخواهد شد ـ وایراستاران]. [۸۶۲] متفق علیه است؛ [خ (۱۲۹۴)، م (۱۰۳)]. [۸۶۳] متفق علیه است؛ [خ (۱۲۹۶)، م (۱۰۴)]. [۸۶۴] متفق علیه است؛ [خ (۱۲۹۱)، م (۹۳۳)]. [۸۶۵] متفق علیه است؛ [خ (۱۳۰۶)، م (۹۳۶)]. [۸۶۶] بخاری روایت کرده است؛ [(۴۲۶۷)]. [۸۶۷] متفق علیه است؛ [ خ (۱۳۰۴)، م (۹۲۴)]. [روایتی دیگر از این حدیث به شماره‌ی ۹۲۵، گذشت]. [۸۶۸] مسلم روایت کرده است؛ [(۹۳۴)]. [۸۶۹] ابوداود [(۳۱۳۱)] به اسناد حسن (نیکو) روایت کرده است. [۸۷۰] ترمذی [(۱۰۰۳)] روایت کرده و گفته است: حدیثی حسن است. [۸۷۱] مسلم روایت کرده است؛ [(۶۷)]. [این حدیث قبلاً به شماره‌ی ۱۵۷۸، آمده است]. [۸۷۲] [جهت پاره‌ای از توضیحات به پاورقی حدیث شماره‌ی ۱۵۷۸، مراجعه شود ـ ویراستاران].