ریاض الصالحین در سخنان پیامبر امین - جلد دوم

۱۷۱- باب تكبير الـمسافر إذا صعد الثنايا وشبهها وتسبيحه إذا هبط الأودية ونحوها والنهي عن الـمبالغة برفع الصوت بالتكبير ونحوه
باب تکبیر مسافر در وقتی که از گردنه‌ی تند و مانند آن بالا می‌رود و تسبیح او در وقتی که به دره یا شبه دره‌ای پایین می‌آید و منع از مبالغه در بلند نمودن صدای تکبیر و مانند آن

۹۷۵- «عن جابرٍ سقال: كُنَّا إِذا صعِدْنَا كَبَّرْنَا، وإِذا نَزَلْنَا سبَّحْنا» رواه البخاري.

۹۷۵. «از جابر سروایت شده است که گفت: ما (صحابه) وقتی بر بلندیی صعود می‌کردیم، تکبیر (الله اکبر) می‌گفتیم و وقتی از بلندی پایین می‌آمدیم، تسبیح (سبحان الله) می‌گفتیم» [۱۴۰].

۹۷۶- «وعن ابن عُمر بقال: كانَ النبيُّ صوجيُوشُهُ إِذا علَوُا الثَّنَايَا كَبَّرُوا، وَإذا هَبطُوا سَبَّحوا» رواه أبو داود بإسناد صحيح.

۹۷۶. «از ابن عمر بروایت شده است که گفت: پیامبر صو لشکریان او، وقتی از گردنه‌ای بالا می‌رفتند، الله اکبر، و وقتی پایین می‌آمدند، سبحان الله می‌گفتند» [۱۴۱].

۹۷۷- «وعنهُ قال: كانَ النَّبِيُّ صإذا قَفَل مِنَ الحجِّ أَو العُمْرَةِ كُلَّما أَوْفى عَلى ثَنِيَّةٍ أَوْ فَدْفَدٍ كَبَّر ثَلاثاً، ثُمَّ قال: «لا إله إلاَّ اللَّه وَحْدَهُ لا شَرِيكَ لَهُ، لَهُ المُلْك ولَهُ الحمْدُ، وَهُو على كلِّ شَيءٍ قَدِيرٌ. آيِبُونَ تَائِبُونَ عابِدُونَ ساجِدُونَ لِرَبِّنَا حَامِدُونَ. صدقَ اللَّه وَعْدهُ، وَنَصر عبْده، وَهَزَمَ الأَحزَابَ وحْدَه»» متفقٌ عليه.

وفي روايةٍ لـمسلم: «إِذا قَفَل مِنَ الجيُوشِ أو السَّرَايا أَو الحجِّ أو العُمْرةِ».

قوْلهُ: «أَوْفَى» أَي: ارْتَفَعَ، وقولهُ: «فَدْفَد» هو بفتح الفاءَين بينهمـا دالٌ مهملةٌ ساكِنَةٌ، وآخِرُهُ دال أُخرى وهو: «الغَليظُ المُرْتَفِع مِنَ الأرْض».

۹۷۷. «از ابن عمر بروایت شده است که گفت: پیامبر صهرگاه از حج یا عمره برمی‌گشت، هر بار از گردنه‌ای بالا می‌رفت یا بر زمین سنگلاخ و بلندی می‌گذشت، سه مرتبه تکبیر (الله اکبر) می‌فرمود و سپس می‌فرمود: «لا إله إلاَّ اللَّه وَحْدَهُ لا شَرِيكَ لَهُ، لَهُ المُلْك ولَهُ الحمْدُ، وَهُو على كلِّ شَيءٍ قَدِيرٌ. آيِبُونَ تَائِبُونَ عابِدُونَ ساجِدُونَ لِرَبِّنَا حَامِدُونَ. صدقَ اللَّه وَعْدهُ، وَنَصر عبْده، وَهَزَمَ الأَحزَابَ وحْدَه»: هیچ معبودی جز الله نیست و او، تنها و بی‌شریک است، پادشاهی و سپاس و ستایش از آن او و سزاوار اوست و او بر هر چیزی تواناست؛ ما بازگشتگان و توبه‌کنندگان و عبادت‌کنندگان و سجده‌کنندگانیم و سپاسگزاران و ستایش‌کنندگان خدای خود هستیم؛ خداوند به وعده‌ی خود وفا کرد و در آن راست فرمود و بنده‌ی خود را نصرت داد و تمام لشکریان و دسته‌ها (ی کفر) را به تنهایی شکست داد»» [۱۴۲].

در روایتی دیگر از مسلم آمده است: وقتی از میان لشکرها یا مأموریت‌های جنگی و حج و عمره برمی‌گشت.

۹۷۸- «وعن أَبي هُريرةَ سأَنَّ رجلاً قال: يا رسول اللَّه، إني أُرِيدُ أَن أُسافِر فَأَوْصِنِي، قال: «عَلَيْكَ بِتقوى اللَّهِ، وَالتَّكبير عَلى كلِّ شَرفٍ فَلَمَّا ولَّي الرجُلُ قال: «اللَّهمَّ اطْوِ لهُ البُعْدَ، وَهَوِّنْ عَليهِ السَّفر»» رواه الترمذي وقال: حديث حسن.

۹۷۸. «از ابوهریره سروایت شده است که گفت: مردی به پیامبر صگفت: ای رسول خدا! من می‌خواهم به مسافرت بروم، برای من وصیتی بفرما، فرمودند: «رعایت پرهیزگاری خدا و گفتن الله اکبر بر هر بلندی بر خود لازم دار (و تو را به آن وصیت می‌کنم)»؛ وقتی مرد رو برگرداند و رفت، پیامبر صفرمودند: «اللَّهمَّ اطْوِ لهُ البُعْدَ، وَهَوِّنْ عَليهِ السَّفر: خداوندا! دوری را بر او نزدیک و سهل فرما و سفر را برای او آسان کن»» [۱۴۳].

۹۷۹- «وعن أَبي موسى الأَشعَريِّ سقال: كنَّا مَع النبي صفي سَفَرٍ، فكنَّا إذا أَشرَفْنَا على وادٍ هَلَّلنَا وكَبَّرْنَا وَارْتَفَعتْ أَصوَاتنا فقالَ النبي ص: «يا أَيُّهَا الناس ارْبَعُوا عَلى أَنْفُسِكم فَإنَّكم لا تَدعونَ أَصَمَّ وَلا غَائِباً. إنَّهُ مَعكُمْ، إنَّهُ سَمِيعٌ قَريبٌ»» متفقٌ عليه.

«ارْبعُوا» بفتحِ الباءِ الـموحدةِ أَيْ: ارْفقوا بأَنْفُسِكم.

۹۷۹. «از ابوموسی اشعری سروایت شده است که گفت: ما همراه پیامبر صدر سفری بودیم و هرگاه به بالای دره‌ای می‌رسیدیم، «لا اله الا الله والله اکبر» می‌گفتیم و صداهایمان بلند می‌شد که پیامبر صمی‌فرمود: «ای مردم! بر خود رحم کنید (و صدایتان را پایین بیاورید)؛ زیرا شما ناشنوا یا غایبی را صدا نمی‌زنید، همانا او (خدا) با شما و شنوا و نزدیک است»» [۱۴۴].

[۱۴۰] بخاری روایت کرده است؛ [(۲۹۹۳)]. [۱۴۱] ابوداود [(۲۵۹۹)] به اسناد صحیح روایت کرده است. [۱۴۲] متفق علیه است؛ [خ (۶۳۸۵)، م (۱۳۴۴)]. [۱۴۳] ترمذی [(۳۴۴۱)] روایت کرده و گفته است: حدیثی حسن است. [۱۴۴] متفق علیه است؛ [خ (۶۳۸۴)، م (۲۷۰۴)].